هفت نکته از درآمد مالیاتی دولت که باید بدانید
روزنامه هفت صبح، علی رستگار | دولت در بودجه سال جاری کشور ۱۹۴ هزار میلیارد تومان درآمدهای مالیاتی پیش‌بینی کرده بود که دژپسند وزیر اقتصاد و امیدعلی پارسا رئیس سازمان امور مالیاتی در جاهای مختلف گفتند میزان تحقق درآمدهای مالیاتی امسال تا الان رضایتبخش بوده. به روایتی در هفت ماه ابتدایی امسال مجموع درآمدهای مالیاتی با یک رشد ۳۵ درصدی در مقایسه با سال قبل به رقم ۱۰۵ هزار میلیارد تومان رسیده.
اینکه در شرایط کرونا و رکود اقتصادی چنین رکوردی ثبت شده هم نکته جالبی است و اگر در ماه‌های آینده همین روند ادامه داشته باشد عملا همان پیش‌بینی ۱۹۴ هزار میلیارد تومانی محقق خواهد شد. از طرفی برای بودجه ۱۴۰۰ هم دولت روی ۲۴۷ هزار میلیارد تومان مالیات حساب باز کرده است. هرچند به زعم بعضی کارشناسان این عدد با توجه به شرایط اقتصادی کشور خیلی خوش‌بینانه است و بعضی نمایندگان مجلس هم به آن ایراد گرفته‌اند.
به این بهانه بد نیست نگاهی داشته باشیم به جزئیات مالیات دریافت شده در سال جاری. سازمان امور مالیاتی ریز جزئیات مالیات دریافتی در شش ماه ابتدایی امسال را در یک جدول مشخص روی سایت اطلاع‌رسانی خود منتشر کرده و در ادامه چند نکته قابل توجه از آن را بررسی می‌کنیم:
* یک: در شش ماه ابتدایی امسال حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان از نقل و انتقال سهام عاید دولت شده است. این در حالی است که در طول ۱۲ ماه پارسال کل این رقم ۹/۳ هزار میلیارد تومان بود. یعنی تا همین جا و در شش ماه ابتدایی امسال دولت دوبرابر و نیم پارسال از معاملات بازار سرمایه درآمد مالیاتی داشته.
یا در سال ۹۷ که بورس مثل حالا مورد توجه مردم نبود، کل درآمد یک سال دولت از این نوع مالیات ۶۵۳ میلیارد تومان بود.یعنی یک هفدهم همین شش ماه گذشته ! بنابراین حرکت رو به جلوی بورس برای دولت باید اهمیت زیادی داشته باشد و اگر بورس از اواخر مرداد امسال با بعضی بی‌تدبیری‌ها ریزش نکرده بود، الان درآمد دولت از نقل و انتقال سهام به مراتب بیشتر هم می‌شد.
در بودجه سال آینده هم دولت درآمد حاصل از نقل و انتقال سهام را بیش از ۱۴ هزار میلیارد تومان دیده که به نوعی می‌توان آن را تضمینی برای ادامه رشد بورس در سال آینده تفسیر کرد. بماند که دولت از مسیرهایی مثل عرضه صندوق‌های ای‌تی‌اف هم می‌تواند درآمد هنگفتی از بورس کسب کند؛ البته اگر با توجه به تجربه مایوس‌کننده صندوق پالایش یکم بتوانند یک بار دیگر اعتماد مردم را جلب کنند.
* دو: یکی از درآمدهای مالیاتی دولت که با شیوع کرونا مختل شده، عوارض خروج مسافر از مرزهای کشور است. در شش ماه ابتدایی امسال فقط ۶/۳۲ میلیارد تومان از این طریق دولت کسب کرده. در حالی که پارسال دولت ۱۱۵۳ میلیارد تومان عوارض خروج از کشور گرفته بود. یعنی حدود ۴۰ برابر ! در بودجه سال آینده هم این عوارض برای سفر اول هر نفر همان ۲۶۴ هزار تومان تثبیت شده و با وضعیت فعلی به نظر نمی‌رسد سال ۱۴۰۰ درآمد دولت با امسال خیلی تفاوت معناداری داشته باشد. مگر اینکه در نیمه دوم ۱۴۰۰ با شروع واکسیناسیون عمومی سفرهای خارجی رونق بگیرد.
* سه: سناریوی کاهش درآمدهای مالیاتی دولت از محل عوارض خروج از کشور در مورد مالیات شماره‌گذاری خودرو هم عینا تکرار شده. اینجا هم پای کرونا و البته تنگنای اقتصادی در میان است. کاهش تولید خودرو و رکود در این بازار درآمد مالیاتی دولت از شماره‌گذاری خودرو را در شش ماه ابتدای امسال تا ۲۴۳ میلیارد تومان تقلیل داده و مجموع درآمد مالیاتی دولت از نقل و انتقالات خودرو هم از ۹۴۹ میلیارد تومان فراتر نرفته.
در حالی که پارسال دولت از نقل و انتقالات اتومبیل ۱۴۵۳ میلیارد تومان درآمد مالیاتی داشت و درآمد مالیاتی شماره‌گذاری خودرو حدود ۵۳۵ میلیارد تومان بود. البته به نظر می‌رسد با افزایش تولید خودرو توسط دو خودروساز بزرگ کشور، درآمد پارسال دولت از شماره‌گذاری خودرو در ماه‌های آتی تکرار شود اما تحقق رقم پیش‌بینی شده برای نقل و انتقال خودرو به خارج شدن بازار خودرو از رکود بستگی دارد.
* چهار: مالیات بر ارزش افزوده با شیب ملایم و منطقی امسال هم در حال تحقق است. ۲۲ هزار و ۸۱۷ میلیارد تومان از این طریق نصیب دولت شده و در کل سال ۹۸ این رقم معادل ۳۹ هزار و ۶۳۱ میلیارد تومان بود. بنابراین تا پایان امسال رکورد سال پیش دور از دسترس نیست. در سال ۹۸ هم ۲۹٫۵ هزار میلیارد تومان مالیات بر ارزش افزوده دریافت شده بود.
* پنج: مالیات بر مصرف سیگار یکی دیگر بندهای مالیاتی دولت در بخش مالیات بر کالاها و خدمات است. در شش ماه ابتدایی امسال دولت بیش از ۹۸۱ میلیارد تومان از این کانال درآمد داشته و با این روند رقم ۱۷۰۲ میلیارد تومان مالیات بر مصرف سیگار در سال ۹۸ دور از دسترس نیست.
* شش: یکی از پایه‌های اصلی درآمدهای مالیاتی دولت، مالیات بر درآمدهاست. آمارهای سازمان امور مالیاتی می‌گوید از این دریچه هم در شش ماه ابتدایی امسال ۱۹ هزار و ۲۶۵ میلیارد و ۳۷۹ میلیون تومان عاید دولت شده است. پارسال کلا در طی ۱۲ ماه این مبلغ ۲۹ هزار میلیارد تومان بود و از حالا مشخص است که امسال رکورد قبلی شکسته خواهد شد.
دخل مالیاتی دولت از درآمدها سه زیرگروه اصلی دارد که سهم هرکدام تقریبا با هم برابر است. مالیات حقوق کارکنان بخش عمومی در شش ماهه اول با ۵/۵ هزار میلیارد تومان و مالیات حقوق کارکنان بخش خصوصی ۲/۵ هزار میلیارد تومان بوده . این رقم ها در کل سال گذشته ۲/۷ هزار میلیارد تومان و ۸ هزار میلیارد تومان بوده.
این یعنی مالیات بر درآمد کارکنان در پایان سال از رکورد های سال پیش فراتر خواهند رفت که خب بخشی ازآن به خاطر افزایش حقوق کارمندان و کارگران بوده است و چندان بابت آن نباید دولت را خوشحال بدانیم ! در شش ماه اول مالیات بر مشاغل ۷/۵ هزار میلیارد تومان بوده است . این رقم درآمد بر مشاغل گاهی افت و خیزهایی دارد به‌خصوص امسال با شیوع کرونا و رکود کسب‌وکارها که آن هم با روند نیمه اول سال به نظر می‌رسد با تخمین خوبی قابل تحقق است.
پارسال مالیات بر درآمد مشاغل از هرکدام از بخش مالیات حقوق کارکنان عمومی و خصوصی بیشتر بود و قله ۵/۱۱ هزار میلیارد تومانی را تا پایان سال فتح کرد. این عدد تقریبا دو برابر سال ۹۷ بود که ۹/۵ هزار میلیارد تومان از مشاغل مالیات گرفته شد. امسال هم احتمالا در همان حدود سال گذشته این رقم خواهد ایستاد. مالیات «مستغلات» و «متفرقه درآمد» هم دو بخش فرعی دیگری در این گروه است که به ترتیب ۸۴۱ میلیارد و ۸/۱ هزار میلیارد تومان از آن در نیمه اول امسال محقق شده است.
* هفت: مالیات نهادها و بنیادهای انقلابی و آستان‌ها و شرکت‌های وابسته آنها که در سال‌های اخیر خیلی زیر ذره‌بین رفتند و درباره آنها کلی بحث شد، هنوز رقم چشمگیری نیست. از نهادها و بنیادهای انقلاب اسلامی در شش ماه ابتدایی امسال فقط پنج میلیارد تومان مالیات گرفته شده و از شرکت‌های وابسته به آستان قدس رضوی هم کلا ۴/۹ میلیاردتومان عاید دولت شده.
مجموع مالیات این دو آیتم در جزئیات جدول پارسال هم حدود ۵۴ میلیارد تومان بود. یعنی برآوردها از مالیات دریافتی این نهادها در سال جاری از پارسال هم کمتر است. گفتنی است در جدول سال ۹۸ آیتمی هم برای مالیات بنگاه‌های اقتصادی زیرمجموعه نیروهای مسلح و ستاد اجرایی فرمان امام در نظر گرفته شده بود که ۷۸۰ میلیارد تومان در مقابل آن ثبت شده بود اما در جدول شش ماه ابتدایی امسال اثری از این آیتم نیست.
در جزئیات اعلام شده از گزارش مالیاتی نیمه اول امسال یک کد هم برای مالیات بر واحدهای مسکونی گران‌قیمت در نظر گرفته شده که نمی‌دانیم با طرح مالیات برخانه‌های خالی مرتبط است یا نه اما عدد درج شده در مقابل آن فعلا صفر است. در مجموع باید بگوییم در نیمه اول امسال بیش از ۸۵ هزار میلیارد تومان مالیات‌های مستقیم و کالاها و خدمات بوده که پارسال این رقم به بیش از ۱۴۱ هزار میلیارد تومان رسید. احتمالا در پایان سال از رقم سال گذشته فراتر خوایم رفت.
