نیمه پنهان کارنامه ستارگان سینما
روزنامه هفت صبح| نیکی کریمی از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۸۳ تقریبا در هیچ فیلم تجاری‌ای بازی نکرد. او بازیگر محبوب حاتمی‌کیا، مهرجویی، کیمیایی، افخمی و تهمینه میلانی بود. اما با افزایش علاقه‌مندی‌اش به مقوله کارگردانی، وسواسش در ایفای نقش‌های غیرتجاری را نیز کاهش داد. او اولین اتودها را در فیلم‌هایی مثل نوک برج ساخته کیومرث پوراحمد و شام ایرانی ساخته ابراهیم وحیدزاده تجربه کرد. اما اولین حضور نیکی کریمی در یک فیلم صرفا تجاری به فیلم زن‌ها فرشته‌اند برمی‌گردد. ساخته شهرام شاه‌حسینی. یک کمدی زنانه که سه دوست با بازی مهتاب کرامتی و نیکی کریمی و لیلا اوتادی، درس خوبی به همسر یکی از این سه نفر می‌دهند.
داستان فیلم و اهتمام کارگردان در تجمیع سه بازیگر خوش‌چهره برای نقش سه دوست ابعاد تجاری این فیلم را کاملا مشخص می‌کند. کریمی که در دهه هشتاد فیلمسازی را شروع کرده بود با بازی در فیلم دو خواهر به شکل عینی نشان داد در صورت لزوم ابایی از بازی در فیلم‌های تجاری ندارد. آن‌هم در حالی‌که همزمان با این فیلم پیشنهاد حضور در درباره الی و ایفای نقش سپیده را هم داشته است. او در دوخواهر، در کنار الناز شاکردوست و محمدرضا گلزار ظاهر شد و تجاری‌ترین فیلم تمام دوران حرفه‌ای‌اش را رقم زد. در دهه نود هم کریمی در صورت پیشنهاد دستمزد بالا در آثار تقریبا تجاری ظاهر شده است. مثل فیلم آقای هفت رنگ یا شکلات داغ. و البته همزمان به یک کارگردان بسیار بهتر هم بدل شده است.
* هدیه تهرانی حتی در اوج شهرتش چندان علاقه‌ای نداشت که به‌عنوان یک بازیگر صرف شناخته شود. سینما بیشتر برایش محلی بود که می‌توانست پول لازم برای رسیدن به دیگر علایقش را فراهم کند. مثل معماری داخلی و یا بومگردی و مدارس طبیعت و این‌جور چیزها. از طرفی فیلم‌هایی که او بازی می‌کرد به شکل اتوماتیک پرفروش بودند و نیازی نداشت که تجربه سینمای تجاری را نیز از سر بگذراند. فهرست فیلمسازانی که با او کار کرده‌اند تاییدی بر این مدعاست: کیمیایی، تقوایی، افخمی، فرهادی، فرمان‌آرا، الوند، امینی، مقدم و…
با این حال او در همان سال‌های اوج محبوبیتش بازی در دو فیلم دختر ایرونی و دنیا را نیز تجربه می‌کند و به‌خصوص در فیلم دنیا نقشی کاملا کلیشه‌ای را ایفا می‌کند. زنی تنها و از فرنگ برگشته که یک حاج آقای کلاسیک را اغوا می‌کند. تهرانی در دوره دوم فعالیتش که از دهه نود شکل گرفته، تن به بازی در فیلم‌های تجاری نداده و اتفاقا در آثار مهمی ظاهر شده و تکامل توانایی‌های حرفه‌ای خود را به‌خوبی نشان داده است.
* لیلا حاتمی هم بسیار با وسواس نقش‌هایش را انتخاب می‌کرد. دستمزدهای بالا می‌گرفت و تحسین منتقدان و فروش نسبی گیشه را نیز در اختیار داشت. علی حاتمی، مهرجویی، کیمیایی، فرهادی، نعمت‌الله، حاتمی‌کیا، مانی حقیقی، فروزش، جیرانی، تبریزی و… هم نام‌های پراعتباری هستند که حاتمی در فیلم‌های آنها بازی کرده است. او پس از بردن دو سیمرغ و حضور در اسکار و داوری در بخش مسابقه جشنواره کن، انگار دیگر دغدغه بازیگری را از دست داده و فیلم‌های دو، سه سال گذشته‌اش وجوه تجاری پررنگ‌تری به خود گرفته‌اند. مثل مرد بدون سایه و یا ما همه با هم هستیم و سریال نهنگ آبی. آثاری که به شکلی واضح روی امتیازهای فیزیکی لیلا حاتمی برنامه‌ریزی کرده بودند. با این حال حتی این پروژه‌ها هم در آن مفهوم سینمای تجاری کلیشه‌ای قرار نمی‌گیرند.
* مهناز افشار از بطن سینمای تجاری آمد اما از اواخر دهه هشتاد تغییر رویه داد و به‌ندرت در فیلم‌های سینمای بزن در روی ایرانی ظاهر می‌شد. در طول دهه نود او در دو قسمت از نهنگ عنبر ظاهر شد که به هرحال یک کمدی سروشکل‌دار بود و به‌غیر از این در کمدی لس‌آنجلس تهران هم جلوی پرویز پرستویی ظاهر شد که شاید تجاری‌ترین فیلم او در یک دهه گذشته محسوب شود. به جایش او را در فیلم‌های کیمیایی، پیمان معادی، صفی یزدانیان، مهدی کرم‌پور، محسن تنابنده، سامان مقدم، مازیار میری و بهروز شعیبی دیده‌ایم. یادمان باشد کارنامه افشار در دهه هشتاد با فیلم‌هایی مثل آکواریوم، آتش بس، زهر عسل، کلاغ پر، پوپک و مش‌ماشاءالله، کما و… تزئین شده بود. در سیر تکاملی بازی‌های او به نظر می‌رسید در گذر از ۴۰ سالگی به بازیگر محبوب سینماگران روشنفکر بدل شده باشد که نشد و خودش از ایران رفت.
* ترانه علیدوستی. او هم بسیار پروسواس است و از طرفی این شانس را داشته که فیلم‌های پرفروش با کارگردان‌های خوب در کارنامه‌اش داشته باشد. لغزش‌های سینمایی او در سال ۸۸ رخ داده‌اند. بازی در فیلم‌هایی مثل زندگی با چشمان بسته، راز دشت تاران و هرچی خدا بخواد، نقطه‌های تاریک کارنامه او هستند که باز هم هیچ‌کدامشان در سینمای صرفا تجاری محدود نمی‌شوند اما انتخاب‌های بسیار بدی هستند.
* هانیه توسلی. به‌رغم استارت بسیار خوبش، انتخاب‌های بد در کارنامه‌اش زیاد داشته است. انتخاب‌هایی مثل ندارها، به‌خاطر پونه، زندگی خصوصی، قشنگ و فرنگ، نقطه کور، کلمبوس و… نشان می‌دهد که هانیه توسلی در یک مدت زمان طولانی در انتخاب نقش‌ها به مسائلی به‌غیر از فیلمنامه و کیفیت و این‌طور چیزها بها می‌داده است. او در فیلم زندگی خصوصی نشان داد که توانایی احراز پست بازیگر سینمای تجاری ایران در نقشی کلیشه‌ای و باستانی را به‌خوبی داراست. یکی از انتخاب‌های متفاوتش در فیلم ایده اصلی شکل گرفت.
* الناز شاکردوست هم که پنج، شش سال از مهناز افشار کوچک‌تر است عینا راه او را دنبال کرد. او در میانه دهه هشتاد و در کوچ افشار به جریان اصلی سینمای ایران، به نوستاره بخش تجاری بدل شد و بی‌محابا از این فیلم به فیلم بعدی می‌رفت اما در دهه نود رنسانسی را تجربه کرد که او را به ستاره موفق دهه نود بدل ساخته است. خفه‌گی، شبی که ماه کامل شد، ابلق و تی‌تی نمونه‌هایی از این تکامل حرفه‌ای شاکردوست هستند. در میانه این فیلم‌ها او بازی در فیلم مطرب را هم تجربه کرد که بازگشتی به همان تیپ کلیشه‌ای قدیمی‌اش بود. با این تفاوت که فیلم بسیار پرفروش ازآب درآمد.
* سحر دولتشاهی. او هم در دهه نود به ستاره بدل شده بود. اولین فیلم مهم او مستانه بود. در نقشی که در کلیشه‌های سینمای تجاری می‌گنجید اما به‌تدریج راه خودش را جدا کرد و به سینمای جدی ایران پیوست و در چنین جایگاهی دیگر نیازی ندارد بخت خود را برای درآمد بیشتر در سینمای تجاری بیازماید. او دستمزدهای کلانی می‌گیرد.
