نجات مارمولک با کمک کرونا
روزنامه هفت صبح، گروه سینما | همزمان با خانه‌نشینی اجباری، وزارت ارشاد تصمیم به اجرای طرح «توزیع روزی یک فیلم» گرفته است. جالب‌ترین نام در این طرح فیلم مارمولک است که از سال ۸۲ توقیف شده. یکی از بهترین تصمیم‌های وزارت ارشاد توزیع انبوه فیلم در شبکه خانگی است. بر اساس این طرح قرار است هر روز یک فیلم منتشر شود که نام مارمولک کمال تبریزی هم در آن دیده می‌شود. چه بسا اگر شرایط عادی بود این فیلم بعد از ۱۶سال همچنان در محاق می‌ماند. با این حال تصمیم ارشاد بر انتشار نسخه خانگی این فیلم است. بر مارمولک در این سال‌ها چه گذشت؟
*** ایده خاص
قشر روحانی تا سال‌ها سهمی کوچک از فیلم و سریال‌ها داشتند تا اینکه منوچهر محمدی ایده «زیر نور ماه» را مطرح کرد و کارگردانی آن را به سید رضا میرکریمی سپرد. کمی بعد این تهیه‌کننده تصمیم گرفت حرف‌هایی را با زبان طنز بیان کند و سال ۱۳۸۲ کمال تبریزی پشت دوربین فیلم «مارمولک» ایستاد.
هدف اصلی «مارمولک» نمایش چهره روحانیت واقعی است؛ پس شوخی‌های شکل گرفته پوسته ظاهری را شکل می‌دهد. پیمان قاسم‌خانی (نویسنده) و کمال تبریزی برای نشان دادن این منظور یک دزد به نام رضا مثقالی را در موقعیتی قرار می‌دهند که لباس روحانی می‌پوشد. او به منطقه‌ای که روحانی اصلی قرار بوده برود، رهسپار می‌شود.
با گذشت زمان مشخص شد «مارمولک» نه تنها قصد توهین به روحانیت را نداشته که هدفش نشان دادن چند مفهوم مهم از جمله محبوبیت این قشر میان مردم، ارزش والای لباس روحانیت و… بوده است. عدم آشنایی رضا مثقالی با اصول اولیه اسلام و رفتار روحانیون دستمایه شوخی کارگردان است.
*** از حاتمی کیا به تبریزی
آنطور که منوچهر محمدی می‌گوید ابتدا تصمیم داشته است از سید‌رضا میرکریمی به عنوان کارگردان مارمولک استفاده کند. او با این استدلال که یک بار با زیر نور ماه فیلمی درباره روحانیت ساخته است امتناع می‌کند. محمدی سراغ ابراهیم حاتمی‌کیا می‌رود. او مدتی بعد اعلام می‌کند با سوژه نتوانسته ارتباط برقرار کند. در نهایت کمال تبریزی پشت دوربین می‌ایستد. به گفته محمدی فیلمنامه بارها چکش می‌خورد تا این نسخه نهایی می‌شود. تبریزی هم گفته است گزینه اصلی او برای نقش رضا مارمولک پرستویی بوده اما به رضا کیانیان هم فکر می‌کرده است.
*** کپی ما فرشته نیستیم
در جشنواره بیست و دوم فجر از «مارمولک» رونمایی شد. فیلم سیمرغ تماشاگران را به‌دست آورد و جایزه ویژه هیات داوران به پرویز پرستویی رسید. خیلی زود برخی رسانه‌ها «مارمولک» را کپی«ما فرشته نیستیم» با بازی «رابرت دنیرو» دانستند. فیلم داستان دو زندانی فراری است که مجبور می‌شوند برای عبور از مرز، برای مدتی در لباسی مبدل در نقش کشیش‌ها ظاهر شوند. این وانمود کردن آنها را دچار تحولاتی می‌کند که دقیقا در فیلم مارمولک مشابه آن اتفاق می‌افتد. منوچهر محمدی تهیه‌کننده فیلم اما بارها اعلام کرد هرگز « ما فرشته نیستیم» را ندیده است!
*** استقبال بالا و توقیف
فیلم «مارمولک» ابتدا در دوبی به نمایش درآمد و بلیت‌های آن در هفته اول به سرعت پیش‌فروش شد. این فیلم اردیبهشت ماه در تهران و چند شهر کشور روی پرده رفت و با استقبال بالا مواجه شد طوری که در سه روز اول ۱۰۰میلیون تومان فروخت. قرار بود «مارمولک» جزو فیلم‌های اکران نوروزی باشد اما حساسیت‌ها مسئولان سینمایی را مجبور به تاخیر در اکران کرد. فیلم اردیبهشت سال ۸۳ به پرده آمد. فیلم در مشهد تنها یک روز فرصت نمایش پیدا کرد و به تدریج در دیگر شهرهایی که اکران شده بود از پرده پایین آمد. نسخه غیرقانونی آن کمی بعد دست‌به‌دست چرخید و اعتراض تهیه‌کننده هم چاره ساز نبود.
*** ساخت قسمت ۲؟
در همه این سال‌ها شایعه‌ها درباره مارمولک زیاد بود. مثلا یک دوره شایعه شد که قرار است دنباله‌اش ساخته شود اما تهیه‌کننده خبر را تکذیب کرد: نمی‌دانم از چه منبعی اعلام شده زیرا در این رابطه هیچ صحبتی با کمال تبریزی و پیمان قاسم‌خانی از طرف من صورت نگرفته است، امیدوارم که دیگر شاهد خبرهای دروغین نباشیم. اگر قرار بر ساخت سری دوم مارمولک باشد این اتفاق از طرف تهیه‌کننده باید رخ دهد چراکه بنده مالک این اثر سینمایی هستم و به طور کل روحمم از ساخت قسمت دوم مارمولک خبر ندارد.
*** سریال ترکی مارمولک
سال پیش کمال تبریزی مصاحبه‌ای انجام داد و گفت ترکیه بر اساس مارمولک یک سریال ساخته است: «به محض نمایش تیزر این سریال در شبکه‌های تلویزیونی ترکیه، ما از پخش آن آگاهی پیدا کردیم و من سعی کردم چند قسمتش را ببینم. بعد از آن تهیه‌کننده ما با تهیه‌کننده سریال ترکیه‌ای تماس گرفت و هزینه‌های این اقتباس پرداخت شد.» خبر آنطور که باید بازتاب رسانه‌ای نداشت اما محل این بحث شد که بالاخره تکلیف نسخه قانونی مارمولک چه می‌شود؟ حالا تکلیف فیلم مشخص شده…
