میراث پر دردسر شعبان جعفری
روزنامه هفت صبح، نگین باقری | حدود ۲۰سال است که خانه قدیمی در محله سنگلج به مرکز فعالیتهای دینی شهرداری تهران تبدیل شده؛ خانهای که بین مردم محله به خانه شعبان بیمخ شهرت دارد ولی روایتهای مختلفی تعلق داشتن این چهاردیواری به بازیگر مشهور کودتای ۲۸مرداد را رد میکند.
با این حال این باور آنقدر چرخیده و چرخیده که حتی اگر نام این مرکز دینی را در گوگل جست و جو کنید داخل پرانتز آدرس خانه شعبان بیمخ را داده است. همین ماجرا روز گذشته باعث شد که یکی از اعضای شورای شهر در صحن جلسه علنی از شهرداری تهران انتقاد کند. در واقع اصل حرف او این بود که «چرا جایی که قبلا محل دورهمی اراذل و اوباش بوده، امروز به مرکز فعالیتهای دینی تبدیل شده است؟»
محمد آقامیری، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران گفته که «این خانه در گذشته محل دورهمی اراذل و اوباش و هم پیالگی دوستان شعبان بیمخ بوده؛ همانطور که کسی در منزل شمر روضه خوانی نمیکند منزل شعبان بیمخ نیز جای مرکز فعالیتهای دینی نیست.» اینطور که خود این نماینده شورای شهر هم گفته، این خانه تا امروز بارها دست به دست بین سازمانها و افراد مختلف چرخیده است ولی واقعیت این است که سند رسمی و روایت دقیقی که تایید کند ساختمان به شعبان جعفری تعلق داشته وجود ندارد.
خانهای که درباره آن حرف زده میشود یک معماری قجری، پنجرههای چوبی و آجرهای قدیمی دارد. روایت شده که بنای این خانه سال ۱۳۰۴ (چهار سال قبل از تولد شعبان) گذاشته شده است. همسایههای این ساختمان میگویند این خانه به شعبان بیمخ تعلق داشته ولی قبل از انقلاب دفتر مرکزی یک کارخانه روغن نباتی ( یا شکلات سازی) به این ساختمان منتقل میشود که از قضا فامیل صاحب این کارخانه هم مانند شعبان بیمخ، جعفری بوده است.
به همین خاطر امکان دارد گمانهزنی اصلی در مورد انتساب این خانه به شعبان بیمخ از این فامیلی مشترک گرفته شده باشد. صاحب کارخانه چند سال مانده به انقلاب، خانه را خالی میکند و از همان موقع فرایند متروکه شدن ساختمان شروع میشود. اوایل انقلاب بنیاد شهید خانهای که امروز به خانه شعبان بیمخ معروف است، تملک کرد.
آن زمان مهاجران روستایی که جایی برای زندگی نداشتند اینجا زندگی میکردند ولی بعد از آن کم کم خانه به پاتوق معتادان تبدیل میشود و تا سالها به شکل مخروبه باقی ماند. اوایل دهه ۸۰ شهرداری تهران خانه را از بنیاد شهید میخرد و آن را مرمت میکند.اینطور میشود که بعد از مرمت این ساختمان، سال ۱۳۸۳ از سوی سازمان میراث فرهنگی به عنوان یک اثر ملی ثبت میشود.
از همان موقع بود که مرکز مطالعات دینی شهرداری هم در همین ساختمان شروع به کار کرد. قبلا خبرآنلاین گزارش داده بود که هر از گاه یکی از زنان صیغهای شعبان بیمخ اینجا میآید و ادعای مالکیت میکند که با یک پولی از سمت شهرداری دست به سر میشوند.
سال ۱۳۹۵ خانه احزاب پیشنهاد داد که این نهاد به اینجا منتقل شود که در نهایت اعضای خانه احزاب به خاطر همین سابقه با این کار مخالفت کردند. این فقط خانه شعبان بیمخ نیست که امروز از آن استفاده دیگری میشود. در تهران زورخانهای هم به اسم زورخانه شهید فهمیده وجود دارد که قبلا به زورخانه شعبان بیمخ معروف بوده است.
حالا چرا زورخانه شعبان بیمخ؟
به این دلیل که هزینه ساخت آن از پولی تامین شده که محمدرضا پهلوی برای نقش شعبان در کودتای ۲۸ مرداد به او پرداخت کرده بود. زورخانه شعبان جعفری یا همان شعبان بیمخ نزدیک همان خانه و شمال پارک شهر تهران قرار دارد.
باشگاهی که سه سال ساختنش طول کشیده و شاه در مراسم افتتاحیهاش شرکت کرد و حتی امروز روایت دیگری وجود دارد که محل زندگی شعبان نزدیکی همین زورخانه بوده است و ربطی به محل فعالیت مرکز دینی شهرداری ندارد.
البته در مقابل استدلال عضو شورای شهر باید یادآوری کرد که مثلا حوزه هنری وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی امروز در خیابان حافظ واقع شده است، جاییکه مدتی «حظیره القدس»، مرکز بهائیان تهران، واقع شده بود.