معمای ضد هوایی

روزنامه هفت صبح | ساختار پیچیده مدیریت پدافندی ایران چطور فرماندهی و مدیریت می‌شود؟‌مدیریت پدافندی کشور یکی از دشوارترین فعالیت‌ها در نیروهای مسلح است. چرا؟ به دلیل اینکه واحدهای مختلف پدافندی در سراسر کشور وجود دارد که هر یک زیر نظر یک نیروی خاص فعالیت می‌کند. البته در تقسیم‌بندی کلیه، دو نیرو یعنی سپاه و ارتش وجود دارد ولی به هر حال هر یک از آن‌ها نیز واحدهای خاص خود را دارند و از این رو هماهنگی پدافندی یک نیاز حیاتی برای کشور است.

* این موضوع البته در طول جنگ تحمیلی موضوعیت نداشت چراکه سپاه یک نیروی نظامی تازه تاسیس بود. در آن زمان کلیه گرو‌ه‌های پدافند هوایی به صورت انبوه، به طور مستقیم در تابعیت فرماندهی پدافند هوایی بودند و در آن زمان توانستند شبکه فرماندهی و کنترل برای خود تشکیل بدهند.

* با این حال بعد از جنگ و با توجه به حضور نیروی پدافندی جدی در نیروی هوایی سپاه، براساس دستور فرماندهی کل قوا در سال ۱۳۷۱ قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا‌(ص)، مسئولیت هماهنگی فعالیت‌های پدافند هوایی ارتش و سپاه شد.

* با توجه به تغییر استراتژی نبرد در سال‌های پایانی دهه نود میلادی و اهمیت پیدا کردن نبردهای هوایی و همچنین افزایش حجم تهدیدات علیه کشور، به دستور رهبر انقلاب، پدافند هوایی در اولویت قرار گرفت و بر اساس همین اولویت، در دهم شهریور ۱۳۸۷ قرارگاه پدافند هوایی به طور کلی تجدید ساختار پیدا کرد.

* قرارگاه که در ساختار قبلی، هدایت و کنترل عملیاتی یگان‌های پدافند هوایی نیروهای مسلح را به عهده داشت، در ساختار تشکیلاتی جدید با تحویل گرفتن کامل، کلیه جنگ‌افزارها و یگان‌های پدافند هوایی سپاه و ارتش، عملیات پدافند هوایی را فرماندهی می‌کرد. به همین دلیل (تجدید ساختار قرارگاه) هر ساله روز ۱۰ شهریور را روز پدافند هوایی می‌دانند.

* اما در خرداد ۱۳۹۸ به دستور رهبر انقلاب، نیروی پدافند هوایی ارتش از قرارگاه خاتم‌الانبیا جدا و به عنوان نیروی چهارم ارتش به طور رسمی تشکیل شد. این قرارگاه مانند گذشته مسئولیت هماهنگی و بهره‌برداری از فعالیت‌های پدافند هوایی کلیه نیروهای مسلح ایران شد و کنترل شبکه یکپارچه فرماندهی پدافند هوایی کشور را بر عهده گرفت.

* در حال حاضر امیر سرتیپ علیرضا صباحی‌فرد، فرمانده نیروی پدافند ارتش است و فرماندهی قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا با امیر سرلشکر موسوی است که همزمان به عنوان فرمانده کل ارتش نیز فعالیت می‌کند.

* در سخنان سرداران سلامی و حاجی زاده در خصوص ماجرای به وجود آمده در خصوص هواپیمای اوکراینی، در دو نقطه به مسئله هماهنگی پدافندی اشاره شده است. سردار حاجی زاده در سخنان خود گفته است که از سوی شبکه یکپارچه پدافندی، به واحد عملیاتی، اعلام شده است که موشک کروز به سمت کشور شلیک شده.

این شبکه یکپارچه پدافندی در واقع همان چیزی است که قرارگاه پدافند هوایی مسئولیت فرماندهی آن را برعهده دارد. امیر سلامی نیز در سخنان خود از قطع ارتباط با SOC نام می‌برد. SOC در واقع مرکز عملیات امنیت پدافند است که به صورت منطقه‌ای عمل می‌کند. با این حال مشخص نیست که این مرکز، در واقع در کنترل نیروی هوافضای سپاه بوده یا زیر نظر قرارگاه عمل می‌کرده است.
(اطلاعات تاریخی این مطلب از سایت نیروی پدافند ارتش برداشته شده است)