معماهای پیچیده ترافیک تهران در روزهای قرنطینه

روزنامه هفت صبح، فرید عطارزاده| پیگیری‌های هفت‌صبح نشان می‌دهد افزایش ترافیک شهر ۷۰ درصد نبوده … در این روزها خوف و رجای کرونایی دائما می‌شنویم که ترافیک تهران ۷۰‌درصد افزایش داشته و کمی کنایه به شهروندان نیز چاشنی این خبر شده است. کنایه از اینکه چرا بیرون می‌رویم و چرا ترافیک ایجاد کرده‌ایم(احتمالا نباید به دنبال کار و زندگی‌مان برویم و بی‌جهت درحال دور دور هستیم!). در واقع در یک دور باطل عجیبی گیر کرده‌ایم که از یک‌سو برخلاف همیشه تشویق می‌شویم از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده نکنیم، از سویی دیگر بابت ترافیک شهر محاکمه می‌شویم و از سمت دیگر تقریبا همه مشاغل اجازه فعالیت مجدد پیدا کرده‌اند.

اما ما هنوز باید در خانه بمانیم و اخطار می‌شنویم که با افزایش ترددها احتمال افزایش مجدد شیوع کرونا وجود دارد! در این میان اما همان بحث ترافیک جذاب‌تر است که پیگیری‌های هفت‌صبح از منابع مختلف نشان می‌دهد که آمار افزایش ترافیک ۷۰‌درصدی تهران دقیق نیست و مشکل اصلی در مناطق مرکزی شهر و البته مانند همیشه، طرح ترافیک است. این گزارش را بخوانید.

*** رسانه‌ها چه نوشته‌اند؟
روز شنبه رسانه‌ها نوشتند: «رئیس پلیس راهور تهران بزرگ با بیان اینکه بنابر تصمیمات ستاد ملی مقابله با کرونا مقرر شده تا پایان هفته نخست اردیبهشت طرح ترافیک و کاهش آلودگی هوا(زوج و فرد سابق) در تهران اجرایی نشود، گفت: ما دو گزینه پیش‌رو داشتیم؛ با توجه به حجم تردد شهروندان در سطح شهر یا باید می‌پذیرفتیم این حجم تردد وارد وسایل‌ نقلیه عمومی مانند مترو و اتوبوس شود یا اینکه با اجازه تردد به خودروهای شخصی برای ورود به محدوده‌های مرکزی شهر، بخشی از فشار روی حمل‌ونقل عمومی را کم کنیم. طبیعتاً برای حفظ سلامتی مردم، راهکار دوم توسط ستاد ملی مقابله با کرونا اتخاذ شد و به همین خاطر امروز ترافیک غیرمعمول را در سطح شهر تهران شاهد هستیم. امروز صبح(شنبه ۳۰فروردین)، ترافیک در پایتخت در حدود ۷۰‌درصد نسبت به چنین روزی در سال گذشته، افزایش یافته است.»

*** نهایتا ۲۰ تا ۳۰‌درصد افزایش
پیگیری‌های هفت‌صبح نشان می‌دهد، رسانه‌ها آمار افزایش ۷۰‌درصدی را به اشتباه نوشته‌اند و به گفته سروان بهزاد خلیلی، مدیر تحلیل ترافیک مرکز فرماندهی کنترل هوشمند پلیس راهور: «این رقم برای مناطق مرکزی شهر و محدوده طرح ترافیک است و افزایش مجموع ترافیک در کل پایتخت نسبت به روزهای مشابه سال گذشته، نهایتا به ۲۰ تا ۳۰‌درصد می‌رسد.» بنابراین در حال حاضر به دلیل تشویق مردم به استفاده از وسایل حمل‌ونقل شخصی، کارمندان برای رسیدن به محل کار خود در مراکز شهر از مترو و تاکسی استفاده نمی‌کنند و این افزایش ترافیک طبیعی است.

اما در عوض در بزرگراه‌ها و اتوبان‌های تهران شاهد کاهش ترافیک هستیم. همچنین به دلیل تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و تغییر ساعات کاری برخی ادارات، در ساعت ایجاد ترافیک نیز تغییراتی به وجود آمده است. در این زمینه باید به یک نکته مهم توجه کرد و آن این است که اصولا مقایسه نقطه به نقطه یک روز از امسال با یک روز مشابه سال گذشته، چندان دقیق نیست و نمی‌تواند اطلاعات کافی در اختیار ما قرار دهد. به عنوان مثال، ۳۰فروردین امسال شنبه بود و ۳۰فروردین سال گذشته جمعه.

قاعدتا مقایسه ترافیک این دو روز بی‌فایده است. بهترین راه برای به‌دست آوردن اطلاعات دقیق، مقایسه میزان ترافیک در یک بازه زمانی است. زویا نیکنام، مدیر روابط عمومی مسیریاب «بلد» درباره تغییرات ترافیکی شهر نسبت به سال گذشته به هفت‌صبح می‌گوید: «طبق بررسی‌های ما؛ آخرین شنبه فروردین ۹۸(تاریخ سی‌ویکم) نسبت به هفته قبل از خودش چهاردرصد افزایش میزان جابه‌جایی داشته.

اما آخرین شنبه فروردین۹۹(تاریخ سی‌ام) نسبت به هفته قبل از خودش ۲۴درصد افزایش را تجربه کرده است.» بنابراین با کنار هم قراردادن این آمار و ارقام به این نتیجه خواهیم رسید که در بدبینانه‌ترین شکل ممکن افزایش ترافیک شهر در حدود ۳۰‌درصد بوده که رسانه‌ها و برخی روزنامه‌ها آن را با عنوان افزایش ۷۰‌درصدی ترافیک در تیترهای صفحه اول خود کار کردند.

*** این طرح ترافیک عجیب و غریب!
همانطور که در ابتدای گزارش هم خواندیم، معضل همچنان بر سر طرح ترافیک است، آن هم از چند جهت! این معضل‌ها را مرور می‌کنیم.

*** عوارض طرح ترافیک
با وجود آنکه گفته شده ورود به طرح ترافیک آزاد است اما برخی اعضای شهر می‌گویند فقط ورود آزاد شده اما پرداخت عوارض همچنان پابرجاست. این موضوع فعلا محل بحث و اختلاف است. مثلا رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران گفته: «تصمیم ستاد مقابله با کرونا درست بود ولی باید توجه داشت که سقف ورود به محدوده طرح ترافیک برداشته شد و این موضوع به معنای بخشیده‌شدن عوارض طرح ترافیک نیست.

شهرداری در صورتی که می‌خواهد عوارض طرح ترافیک را به شهروندان ببخشد باید حتماً از شورای شهر مصوبه داشته باشد که در حال حاضر طرح یا لایحه‌ای مرتبط با این موضوع در شورا مطرح نشده است. ممکن است عوارض طرح ترافیک بخشیده شود و یا تخفیف برای آن در نظر گرفته شود ولی باید توجه داشت که کما فی‌سابق عوارض باید لحاظ شود و در غیر این‌صورت شهرداری خلاف قانون عمل کرده و ما در این زمینه به حناچی تذکر می‌دهیم.»

محسن هاشمی نیز گفته: «پرداخت عوارض طرح ترافیک پروسه قانونی است و برای احترام به تصمیمات شورا این موضوع باید به اعضای شورای شهر ارائه می‌شد. شهرداری باید سریع‌تر اقداماتی انجام دهد تا پرداخت نکردن عوارض توسط شهروندان قانونی باشد و باید توجه داشت هدف ما گرفتن عوارض نیست بلکه بحث اجازه مطرح است.»

*** کاهش مسافران تاکسی درون طرح
مدیرعامل سازمان تاکسیرانی تهران گفت: «نسبت به مدت مشابه سال پیش تعداد مسافران تاکسی ۵۶‌درصد کمتر شده است که به احتمال زیاد لغو اجرای طرح ترافیک و رعایت فاصله‌گذاری هوشمند دلایل کمترشدن مسافران بوده است. همچنین براساس بررسی‌های انجام‌شده در پایانه‌های هوشمند به‌طور کلی در هفته چهارم فروردین میزان سفر با تاکسی به طور متوسط ۶۴‌درصد کمتر شده است.»

*** اگر راه‌بندان ببینیم
وزیر بهداشت نیز گفته: «درحال حاضر برنامه‌‌ای برای اجرای طرح ترافیک نداریم و وسائط شخصی می‌‌توانند عبور و مرور داشته باشند، البته وضعیت را ارزیابی می‌‌کنیم و اگر راه‌‌بندان ببینیم در این امر تجدید نظر خواهیم کرد.»

*** طرح ترافیک مناسب نیست
یکی از صحبت‌های جالب و البته غیرمنتظره، در روز جمعه توسط رئیس مرکز کنترل ترافیک تهران گفته شد. سرهنگ محمد رازقی، به خبرگزاری برنا گفته بود: «طی روزهای اخیر به علت کاهش تردد وسایل نقلیه در سطح شهر تهران، شاهد هستیم لغو طرح ترافیک مشکل ترافیکی خاصی ایجاد نکرده است. در صورتی که مراکز آموزشی و تجاری شهر تهران در روزهای آینده بازگشایی شود، شاهد حجم سنگینی از ترافیک خواهیم بود.

طبعا طرح کاهش آلودگی فعلی ایرادات گسترده‌ای دارد و این ایرادات باید برای سال جدید برطرف شود. به علت اینکه در زمان کنونی امکان اجرای طرح ترافیک با توجه به مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا وجود ندارد، منتظر هستیم تا پس از بازگشت شرایط عادی به کشور در مورد تغییرات و معایب این طرح صحبت شود. بررسی کلی در این زمینه نیازمند بازگشت کشور به شرایط عادی است.

بزرگ‌ترین و عمده‌ترین عیب طرح ترافیک این بود که خودروها می‌توانستند در مدت ۹۰روز، ۲۰روز وارد محدوده طرح کاهش آلودگی هوا شوند که این نوع امتیاز سبب می‌شد، مردم این ۲۰روز را در ایام پایانی اسفند و یا ایام پایانی شهریور، که نزدیک به عید نوروز و بازگشایی مدارس است، در راستای خریدها و کارهای اداری خود استفاده کنند و که منجر به تجمع ترافیکی و چندبرابرشدن حجم ترددها در مرکز شهر می‌شد…

طبق آن به برخی اجازه ورود در ساعت ۱۷ داده می‌شد و برخی دیگر باید تا ساعت ۱۹ برای ورود به محدوده صبر می‌کردند. طرح سابق سبب می‌شد بار ترافیکی توزیع شود و شاهد ورود یک‌باره همه خودروها به طرح نبودیم… یکی دیگر از معایب طرح ترافیک این بود که هم طرح کاهش آلودگی هوا و هم طرح ترافیک به‌صورت هم‌زمان در ساعت ۱۹ به پایان می‌رسید و حجم گسترده‌ای از خودروها به‌صورت همزمان وارد مرکز شهر می‌شدند که منجر به ترافیک سنگین در تمامی خیابان‌ها می‌شد. قطعا بازه زمانی اجرای طرح ترافیک نیز صحیح نیست و باید در آن بازنگری شود. در سال‌های گذشته طرح ترافیک و طرح زوج و فرد را در دو بازه زمانی متفاوت اجرا می‌کردیم که بتوانیم به شکل بهتری ترددها را مدیریت کنیم.»