معرفی ۱۰۰غول اقتصادی در سال کرونایی
روزنامه هفت صبح، علی رستگار | صد شرکت برتر ایران از نظر درآمد و سودآوری معرفی شدند. دیروز برای بیست‌وسومین دوره اسامی این شرکت‌ها از سوی سازمان مدیریت صنعتی در یک مراسم ویژه اعلام شد و بر این اساس شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس مثل سال قبل به عنوان پردرآمدترین شرکت ایران معرفی شد با ۷۲۸۶ میلیون دلار فروش و یک جهش قابل توجه ریالی نسبت به مدت مشابه سال قبل.
این نکته را البته باید بگوییم که این رتبه‌بندی بر اساس اطلاعات سال مالی ۱۳۹۸ انجام شده و بنابراین مسئله شیوع کرونا خیلی روی این آمار فروش شرکت‌ها هنوز تاثیر خود را نشان نداده. در رتبه‌بندی‌ای که دیروز اعلام شد شرکتهای پالایش نفت بندرعباس، سرمایه‌گذاری غدیر، فولاد مبارکه اصفهان و گسترش نفت و گاز پارسیان در رتبه‌های دوم تا پنجم قرار گرفتند. حضور در این رتبه‌بندی البته اجباری نیست و اگر احساس می‌کنید بعضی شرکتهای متمول و مشهور در این فهرست غایب هستند دلیلش این است که خودشان نخواستند شرکت کنند. در ادامه جزئیات بیشتری از این رتبه‌بندی و فروش شرکتهای برتر ایران را بررسی می‌کنیم.
* یک: امسال موفق‌ترین شرکت ایران هلدینگ صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس است با بیش از ۸۱ هزار و ۸۵۵ میلیارد تومان فروش. این شرکت از سال ۹۶ که جای هلدینگ بانک ملت را در رتبه اول گرفت جایگاه خود را تا الان حفظ کرده. فروش این شرکت نسبت به مدت مشابه سال قبل که ۵۶ هزار و ۱۹۵ میلیارد تومان بود چیزی حدود ۴۵ درصد رشد داشته.
این شرکت متمول ایرانی در سال ۱۳۸۹ تاسیس شده و از سال ۱۳۹۲ خصوصی‌سازی شده. سهامداران اصلی این شرکت منهای ۴۰درصدی که به سهام عدالت تعلق دارد، شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایرانی، شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی صنعت نفت، شرکت سرمایه‌گذاری نفت، گاز و پتروشیمی تامین (وابسته به شستا و تامین اجتماعی) هستند. شرکتهای پتروشیمی مشهوری مثل ارومیه و بوعلی و پارس و نوری و کارون و … همه زیرمجموعه‌های این هلدینگ هستند.
* دو: در مورد جهش فروش ریالی شرکتهای داخلی این نکته را البته باید اضافه کنیم که این اتفاق بیشتر مدیون افزایش نرخ ارز است و نه افزایش صادرات و فروش دلاری شرکت‌ها. چون در همین رتبه‌بندی پارسال میزان فروش دلاری شرکت پتروشیمی خلیج‌فارس ۷۱۰۸ میلیون دلار اعلام شده بود و امسال ۷۲۸۶ میلیون دلار (تقریبا ۷٫۳ میلیارد دلار). در صورتی که فروش ریالی همین شرکت در گزارش پارسال ۵۶ هزار و ۱۹۷ میلیارد تومان اعلام شده بود و امسال ۸۱ هزار و ۸۵۵ میلیارد تومان.
یعنی به عبارتی پارسال نرخ محاسباتی ارز را معادل میانگین نیمایی سال مالی ۹۷ کمتر از ۸ هزار تومان گرفته بودند و برای سال مالی ۹۸ بیش از ۱۱ هزار تومان. الان هم که نرخ نیمایی به مراتب بالاتر از پارسال رفته و در گزارش سال آینده اگر دیدید در عین حال که نرخ فروش دلار شرکت‌ها آب رفته، عدد فروش ریالی آن‌ها بالا رفته تعجب نکنید که علتش همین رشد نرخ ارز نیمایی است.
* سه: شاید بهتر باشد برای اینکه وضعیت کلی شرکتهای داخلی را بررسی کنیم این پارامتر تبدیل دلار به ریال را کلا حذف کنیم و میزان فروش آن‌ها را با شرکتهای بین‌المللی مقایسه کنیم. پرفروش‌ترین شرکت ما در ایران یک شرکت پتروشیمی است با ۷۲۸۶ میلیون دلار فروش و برترین شرکت جهان یک فروشگاه زنجیره‌ای و خرده‌فروشی است به نام والمارت با ۵۲۳۹۶۴ میلیون دلار (۵۲۳ میلیارد دلار) فروش.
یعنی شرکت اول جهان تقریبا ۷۲ برابر شرکت اول ایران فروش داشته و سال قبل هم تقریبا همین نسبت برقرار بود. فروش اولین شرکت ترکیه هم تقریبا ۲٫۱ برابر اولین شرکت ماست با ۱۵۰۴۴ میلیون دلار(۱۵ میلیارد دلار) با هند اگر مقایسه کنیم که اوضاع به مراتب دراماتیک‌تر می‌شود. شرکت اول هندی‌ها ۸۶ هزار و ۲۳۶ میلیون دلار فروش داشته (۸۶ میلیارد دلار) که ۱۱٫۸ برابر فروش اولین شرکت ایران است.
* چهار: برگردیم به همان فهرست صد شرکت برتر خودمان. دومین شرکت پرفروش ایرانی شرکت پالایش نفت بندرعباس است که برای بورس‌بازها با نماد شبندر شناخته می‌شود و امسال در رتبه دوم قرار گرفته با ۷۳هزار و ۳۶۰ میلیارد تومان فروش. این شرکت هم نسبت به سال قبل رشد تقریبا ۶۰درصدی در فروش ریالی داشته و جای شرکت پالایش نفت اصفهان را در رتبه دوم گرفته که امسال در رتبه‌بندی غایب است. فروش ۵۵هزار و ۹۸۳میلیارد تومانی هم جایگاه سوم را برای شرکت سرمایه‌گذاری غدیر تضمین کرده.
یک شرکت سرمایه‌گذاری بورسی قدرتمند با نماد وغدیر. اطلاعات سامانه کدال می‌گوید سهامدار عمده صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح و شرکتهای اقماری وابسته به آن است. چهارمین غول اقتصادی ایران شرکت فولاد مبارکه اصفهان است که بورس‌بازها آن را با نماد فولاد می‌شناسند. این شرکت با ثبت فروش ۵۰هزار و ۷۴۱میلیارد تومان نسبت به سال قبل رتبه خود را یک پله ارتقا داده. در جایگاه پنجم هم به نام شرکت گسترش نفت و گاز پارسیان می‌رسیم.
این شرکت با نماد پارسان روی تابلوی اصلی بورس می‌رود و با فاصله اندکی جلوتر از هلدینگ بانک ملت قرار گرفته. نکته جالب اینکه ۶۷درصد سهام این شرکت گسترش نفت و گاز پارسیان متعلق به شرکت سرمایه‌گذاری غدیر است که بالاتر گفتیم خودش در رتبه سوم قرار گرفته و تقریبا ۱۳٫۵درصد سهام این شرکت هم متعلق به صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح است که به نوعی سهامدار عمده همین شرکت سرمایه‌گذاری غدیر است.
* پنج: بانک‌ها و موسسات اعتباری نسبت به رتبه‌بندی‌های بین‌المللی در داخل ایران قدرت بیشتری دارند و در قد و قواره شرکتهای موفق نفت و پتروشیمی ظاهر می‌شوند. در رتبه‌بندی امسال هم ۱۹٫۱درصد سهم فروش شرکتهای موفق ایرانی متعلق به همین گروه بانک‌ها و موسسات اعتباری بوده. هلدینگ بانک ملت به‌رغم اینکه فروشش نسبت به سال قبل تقریبا ۱٫۵هزار میلیارد تومان آب رفته هنوز موفق‌ترین بانک ایرانی است و در رتبه ششم شرکتهای برتر ایران قرار گرفته.
این نکته را البته باید بگوییم که بانک‌های دولتی مثل ملی یا سپه نه در این رتبه‌بندی حضور دارند و نه در بورس. بنابراین دارایی و سرمایه و سود آن‌ها شفاف نیست که با بانک‌های دیگر مقایسه کنیم. هلدینگ بانک ملت پشت سر خود بانک رفاه‌کارگران را می‌بیند که با ثبت ۴۲٫۶هزار میلیارد تومان فروش در یک جهش قابل توجه از رتبه۱۸ سال قبل تا رتبه۷ صعود کرده. در وهله بعد اسامی بانک‌های سودده ایرانی در ۲۰رتبه اول از این قرار است: صادرات، پاسارگاد، تجارت، پارسیان، کشاورزی و سامان.
* شش: غولهای خودروسازی امسال چه وضعیتی دارند؟ ایران‌خودرو و سایپا که در سال‌های رونق اقتصادی تا رتبه بالای جدول به راحتی بالا می‌آمدند امسال به ترتیب در رتبه‌های ۹ و ۱۷ قرار گرفتند. ایران‌خودرو ۳۳هزار و ۲۴۶ میلیارد تومان فروش داشته و سایپا ۲۲هزار و ۵۲۷میلیارد تومان. شرکت گروه بهمن هم از این خانواده با ۲۵۹۱ میلیارد تومان فروش به رتبه‌ای بهتر از ۹۵ دست پیدا نکرده. شرکت زامیاد هم با ۲۹۴۸ میلیارد تومان فروش در رتبه ۸۴ دیده می‌شود.
* هفت: شرکت مخابرات ایران امسال برخلاف برادر خود شرکت ارتباطات سیار که تنزل رتبه داشته، جایگاه خود را بهبود بخشیده. شرکت مخابرات پارسال در رتبه۱۵ قرار داشت و امسال با بیش از ۲۴هزار میلیارد تومان فروش یک پله بالا آمده. شرکت ارتباطات سیار ایران اما هرچند پارسال در رتبه ۱۷ قرار داشت امسال با ۱۸٫۵هزار میلیارد تومان فروش به رتبه‌ای بهتر از ۲۱ دست پیدا نکرده است. در بین صد شرکت برتر اثری از ایرانسل مثل سال قبل نیست که احتمالا دلیلش همان موضوعی است که گفتیم.
شرکت‌ها به دلخواه و درخواست خودشان در این رتبه‌بندی شرکت می‌کنند. همانطور که اثری از شستا یا شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی به عنوان یکی از هلدینگ‌های قدرتمند کشور نیست اما همتای آن یعنی شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی کشوری ترجیح داده جایگاه خود را بین غولهای اقتصادی کشور بشناسد و با ثبت ۵۴۲۰میلیارد تومان فروش در رتبه ۵۱ قرار گرفته.
* هشت: گفتیم طبق رتبه‌بندی فورچون در سال‌های اخیر میلادی پرفروش‌ترین شرکت جهان یک فروشگاه زنجیره‌ای و خرده‌فروشی است به نام والمارت. در ایران اما آیا این شرکت‌ها جایگاه قابل اعتنایی دارند؟ در فهرست صد شرکت برتر ایران هم اسم سه شرکت از این گروه دیده می‌شود. فروشگاه‌های زنجیره‌ای افق کوروش، رفاه و اتکا به ترتیب در رتبه‌های ۳۵، ۵۶ و ۶۹ قرار دارند. این سه شرکت در مدت مشابه سال قبل افزایش فروش چشمگیری داشتند. از افق کوروش گرفته که فروش ۵٫۴هزار میلیارد تومانی سال پیش را تا ۹٫۶هزار میلیارد تومان افزایش داده تا فروشگاه رفاه که فروش ۲هزار میلیارد تومانی سال پیش را به ۴٫۸هزار میلیارد تومان رسانده. اتکا هم مثل هم‌قطارانش رشد قابل توجهی داشته و در آستانه ۴هزار میلیارد تومانی شدن است.
* ۹: مسئله جالب فهرست رتبه‌بندی صد شرکت برتر امسال حضور هلدینگ صندوق ذخیره فرهنگیان است. این مجموعه بعد از همه حاشیه‌های مفصل و دادگاه‌ها و اختلاس‌های ریز و درشتی که در آن و زیرمجموعه‌هایش از جمله بانک سرمایه صورت گرفت، امسال رشد قابل قبولی داشته و از ۲۱۶۰میلیارد تومان فروش سال قبل به ۳۰۲۴میلیارد تومان فروش دست پیدا کرده و در رتبه ۸۱ بین غولهای اقتصادی ایران ایستاده.
* ۱۰: گروه موسسات بیمه‌ای در مقیاس بین‌المللی که ۵٫۴درصد ارزش سهام شرکتهای برتر را شامل می‌شود در ایران اما نقش کمرنگ‌تری دارند. با این حال هرسال رد پای تعدادی از آن‌ها را بین صد شرکت برتر کشور می‌توانیم پیدا کنیم. موفق‌ترین شرکت بیمه‌ای ایران بیمه‌دی است که هرچند تنزل رتبه داشته و از جایگاه ۳۷ به رتبه ۴۴ آمده اما هنوز هم پردرآمدترین شرکت بیمه تجاری ایران است (این نکته را البته باید یادآوری کنیم که بیمه دولتی ایران در این فهرست حضور ندارد).
بیمه آسیا هم مثل سال قبل سایه به سایه بیمه دی در حال حرکت است و امسال در رتبه ۴۶ قرار گرفته. این دو شرکت به ترتیب ۶٫۶ و ۶٫۵ هزار میلیارد تومان فروش داشتند. برای پیدا کردن شرکت بیمه‌ای بعدی باید تا رتبه ۵۸ جلو برویم. جایی که شرکت بیمه‌دانا قرار دارد با ۴٫۷ هزار میلیارد تومان فروش. شرکتهای بیمه پارسیان و پاسارگاد و معلم و کوثر هم به ترتیب دررتبه‌های بعدی شرکتهای بیمه‌ای قرار دارند. در نهایت اینکه رتبه صد شرکتهای برتر ایران هم در اختیار پتروشیمی رازی است با ۲۴۶۲ میلیارد تومان فروش.
