مصائب روانکاوی روی کاناپه مجازی
روزنامه هفت صبح، پوریا عطاریان | درست در روزهایی که بسیاری افراد به‌خاطر شیوع ویروس کرونا شغلشان را از دست داده‌اند یا در تنگنای اقتصادی قرار گرفته‌اند، حداقل فعالان یک بخش از اقتصاد با سونامی تقاضا مواجه شده‌اند. این بخش چیزی نیست جز روانکاوانی که حالا در طول روز با مراجعه‌کنندگانی سر و کار دارند که در اثر فشارهای روانی و اقتصادی چند ماه اخیر دچار اضطراب و افسردگی شده‌اند. روانکاوان حالا به‌خاطر فاصله‌گذاری اجتماعی می‌توانند به لطف اینترنت از راه دور با مراجعه‌کنندگان صحبت کنند. در واقع، آن کاناپه مشهوری که هنگام جلسات روانکاوی باید روی آن دراز کشید، حالا به کاناپه‌ای مجازی تبدیل شده است.
قاعدتا همچون کسب و کارهای دیگر، مواجهه روانکاوی با تکنولوژی هم هواداران و مخالفانی دارد. مجله ۱۸۴۳ که بخش سبک زندگی مجله اقتصادی اکونومیست است به این پرداخته که جلسات مجازی روانکاری (مثلا از طریق اسکایپ) تا چه حد کیفیت این جلسات را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای مثال یک روانکاو بریتانیایی به این مجله می‌گوید: «شما و بیمار زمانی با هم در یک اتاق بودید. این وضعیتی است که به کمک تکنولوژی قابل بازیابی نیست».
اما این وضعیت تازه برخی از اصول بنیادین نگرش فرویدی به روانکاوی را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای مثال فروید اعتقاد داشت که جلسات روانکاری باید در فضایی خنثی برگزار شود و روانکار باید کمترین اطلاعات ممکن درباره خودش را با مراجعه‌کننده به اشتراک بگذارد. حفظ این رویکرد در جلسات مجازی کار چندان ساده‌ای نیست. به‌خصوص اگر روانکاو هنگام جلسه در خانه باشد، نمای پشت سر او تصویری از خانه روانکاو را نشان می‌دهد یا ممکن است مراجعه‌کننده متوجه شود که روانکار متاهل است یا بچه دارد.
این‌ها اطلاعاتی است که فروید اعتقاد داشت باید از مراجعه‌کننده مخفی نگه داشت. به‌طور مشابه، شاید برای برخی از بیماران هم سخت باشد که فضایی آرام را برای جلسات مجازی بیابند. مجله اکونومیست می‌نویسد برخی از بیماران هنگام جلسات روانکاوی در داخل خودرو می‌نشینند تا بتوانند تمرکز خود را هنگام جلسه حفظ کنند. با همه این‌ها، جلسات مجازی روانکاوی مزایایی هم دارد. برای مثال، دسترسی به روانکاوان راحت‌تر است و حتی برخی بیماران در جلسات مجازی احساس راحتی بیشتری می‌کنند. دیگر حتی لازم نیست که روانکاو و بیمار ساکن یک کشور باشند.
اما جدا از اینکه جلسات روانکاوی مجازی چه تفاوت‌هایی با جلسات عادی دارند، آنچه می‌توان با اطمینان گفت این است که اکنون افراد بسیار بیشتری به چنین جلساتی نیاز دارند. بسیاری از والدین حالا مجبورند زمان بیشتری را به کودکان اختصاص دهند (به خاطر تعطیلی مدارس و مراکز آموزشی) و در نتیجه مسئولیت و فشارهای روانی بیشتری را احساس می‌کنند. به‌طور مشابه، اعضای خانواده هم حالا خواسته یا ناخواسته بیش از پیش در کنار یکدیگرند و به همین خاطر ممکن است روابط خانوادگی با مسایلی مواجه شود که پیش‌تر هرگز وجود نداشتند.
نگرانی‌های اقتصادی هم که بی‌تردید در این میان نقش آفرینند. همه این‌ها باعث شده جلسات روانکاوی از یک سو با افزایش تقاضا و از سوی دیگر با تحولی ساختاری در نوع برگزاری جلسات مواجه شوند.
رویدادهای چندماه اخیر تقریبا همه کسب‌و‌کارها را تحت تاثیر قرار داده اما شدت و نوع این تاثیر یکسان نبوده است. برخی از کسب و کارها مانند روانکاوی با افزایش تقاضا مواجه شده و با بهره گرفتن از فضای مجازی بازار خود را گسترش داده‌اند.
در همین حال برخی از کسب‌و‌کارها مانند باشگاه‌های ورزشی به‌شدت از شرایط فعلی آسیب دیده‌اند. اینجا شاید یادآوری توصیه‌ای از گرگوری منکیو، استاد اقتصاد دانشگاه هاروارد، خالی از لطف نباشد. او به جوانانی که قصد انتخاب رشته تحصیلی داشتند توصیه می‌کرد که به‌جای در نظر گرفتن شرایط بازار، به‌دنبال علاقه و توان خود بروند چرا که شرایط بازار کار در افق چند ساله چندان قابل پیش‌بینی نیست.
