مشکل کمبود خون؛ قمی‌ها ولی پیشتاز اهدا هستند
روزنامه هفت صبح | کمبود خون مسئله امروز و دیروز ایران نیست. در ادامه هم توضیح می‌دهیم که چرا معضل اهدای خون به این راحتی‌ها حل نمی‌شود.مشکل کمبود خون یا حداقل کمبود یک‌سری از گروه‌های خونی بعضی وقت‌ها بزرگ‌تر می‌شود.
مثلا بنابر اعلام سازمان انتقال خون، با شروع فصل سرد سال مردم کمتر برای اهدای خون مراجعه می‌کنند و طبیعتا در نیمه دوم سال بانک خون در مراکز درمانی باید با احتیاط بیشتری استفاده شود، ماه رمضان، روزهای اول و آخر سال و ماه محرم هم دیگر وقت‌هایی هستند که مشکل عود می‌کند، حالا به تمام اینها کرونا را هم اضافه کنید تا دستتان بیاید چرا وضعیت کمبود خون به مرحله بحران و هشدار رسید.
در تمام طول هفته گذشته سازمان انتقال خون و چهره‌های مختلف شروع به دعوت مردم برای اهدای خون کردند و از مردم به خصوص دارنده‌های گروه‌های خونی منفی خواستند برای اهدا مراجعه کنند تا جایی که دیروز خبر رسید در روزهای آخر هفته ازدحام مردم برای اهدای خون باعث شده که کارکنان سازمان انتقال خون تا آخر وقت مشغول خون‌گیری باشند. اینطور که مدیرکل انتقال خون استان تهران گفته سه‌شنبه ۱۵۰۰نفر و چهارشنبه ۱۶۰۰ نفر برای اهدای خون مراجعه کرده‌اند؛بعد هم از مردم خواسته که برای اهدای خون به صورت تدریجی مراجعه کنند تا مشکل کمبود خون هیچ وقت وجود نداشته باشد.
*** چرا باز هم نیاز به اهدا هست؟
احتمالا در جریان هستید که نیاز به خون یک نیاز دائمی‌است، یعنی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی برای انواع و اقسام جراحی‌ها، نجات مصدومان، هنگام زایمان زنان و… به خون نیاز دارند حالا بعضی وقت‌ها این نیاز بیشتر هم می‌شود مثل وقت‌هایی که زلزله می‌آید یا همین حالا که یک بیماری همه گیر باعث شده نیاز به خون آن هم پلاسمای خون خیلی بیشتر شود.
از آن طرف هم نمی‌شود که مردم با شنیدن فراخوان‌ها بروند آنقدر خون بدهند و قال قضیه را به کلی بکنند، چون مدت زمان نگهداری خون بسیار محدود است مثلا پلاک را فقط می‌توان سه روز نگه داشت و گلبول‌های قرمز اهدایی شما فقط ۳۵ روز در بانک خون نگهداری می‌شوند بنابراین اهدای خون باید به یک کار مستمر تبدیل شود.
اساسا تفاوت ما با کشورهایی که مشکل کمبود خون ندارند همین فرهنگ نهادینه شده اهدای خون است مثلا در آلمان از هر ۱۰۰۰ نفر، ۴۰ نفر به صورت مستمر خون اهدا می‌کنند، این رقم در کشورهایی مثل فنلاند و نروژ تا ۴۵ نفر در هر ۱۰۰۰ نفر هم می‌رسد در ایران اما در بهترین شرایط از هر ۱۰۰۰ نفر ۲۷ نفر خون اهدا می‌کنند البته این بالاترین رقم در خاورمیانه است و طی ۱۰ سال اخیر ایران چندباری هم توانسته بالاترین آمار اهدای خون آسیا را به دست بیاورد.
اما به هر حال باز هم برای اینکه دغدغه خون کلا برطرف شود باید به کشورهایی مثل آلمان و فنلاند و نروژ نزدیک شویم. جالب اینکه در ایران بیشترین آمار اهدای خون به نسبت جمعیت متعلق به قم است. در این شهر از هر ۱۰۰۰ نفر ۳۲ نفر خون اهدا می‌کنند. البته به طور کلی بیشترین اهدای خون در تهران است، شهری که ۱۵ درصد کل اهدای خون در آن انجام می‌شود و از آن طرف نزدیک به ۲۰ درصد بانک خون کشور را هم مصرف می‌کند. بعد از تهران، شیراز و اصفهان بیشترین سهم از خون‌های اهدایی را دارند.
*** چرا موقع کمبود خون، وارد نمی‌کنیم؟
طبق قوانین ایران و خیلی از کشورهای دیگر جهان وارد کردن خون ممنوع است و کشورها سعی می‌کنند از مردم خودشان خون بگیرند و طبق استانداردهای کشور خودشان آن را در اختیار بیماران بگذارند. دلیلش هم حساسیت خیلی بالای انتقال خون است که باعث می‌شود کشورها تمام سعی‌شان را بکنند که مطمئن‌ترین خون را تهیه کنند ضمن اینکه بیماری‌های خونی و مشکلاتی که به خون مربوط هستند تا اندازه زیادی در محدوده‌های جغرافیایی بین مردم مشترک هستند و به همین دلیل هم حتی در داخل کشورها تلاش می‌شود که خون مردم یک اقلیم و محدوده جغرافیایی خاص در همان محدوده استفاده شود.
*** کدام گروه‌ها بیشتر خون بدهند؟
از آنجایی که فراوانی گروه‌های خونی اصلا یکسان نیست، میزان اهدای خون گروه‌های خونی مختلف هم با هم فرق می‌کند. از طرفی نیاز به خون هم در گروه‌های خونی مختلف، متفاوت است. مثلا اینطور که سازمان انتفال خون می‌گوید فقط ۱۰درصد مردم ایران گروه خونی منفی دارند بنابراین بانک‌های خون، ذخیره و البته نیاز کمتری به گروه‌های خونی منفی دارند. در بین تمام گروه‌های خونی هم چون o بیشترین فراوانی را در ایران دارد بیشترین اهدا هم به همین گروه تعلق دارد یعنی ۳۴ درصد اهدا کننده‌ها گروه خونی o دارند.
در آن طرف طیف هم گروه خونی abمنفی قرار دارد که فقط یک درصد اهدا کننده‌ها را تشکیل می‌دهد. ممکن است با خودتان بگویید که چون تعداد کسانی که گروه‌های خونی منفی مخصوصا abمنفی دارند کم است پس کم بودن اهدا کننده‌ها هم مشکلی به وجود نمی‌آورد که تا اندازه‌ای حرف درستی است اما نه کاملا چون به هر حال مدت زمان نگهداری خون محدود است و اگر بیماری با این گروه خونی نیاز به خون پیدا کند احتمال اینکه خون گیرش نیاید بالا می‌رود پس اگر گروه خونی منفی دارید مخصوصا abمنفی هستید حتما برای اهدای خون منظم برنامه ریزی کنید. بعد از این گروه هم abمثبت‌ها باید به فکر اهدا باشند چون در بین مثبت‌ها، تعداد آنها از بقیه کمتر است.
*** خطرناک است؟
اگر سنتان بین ۱۸ تا ۶۵ سال و وزنتان بالاتر از ۵۰ کیلوگرم است و مشکل سلامتی خاصی ندارید، اهدای خون نه تنها برای شما مشکلی ندارد بلکه خیلی هم برای بدنتان مفید است چون با تحریم مغز استخوانتان نه تنها آن را تقویت می‌کنید بلکه خون تازه‌تری هم در بدنتان به جریان می‌افتد. اگر هم نمی‌دانید مشکلات سلامتی‌تان مانع از اهدای خون می‌شود یا نه، از روی سایت سازمان انتقال نزدیک‌ترین مرکز اهدای خون را پیدا کنید و با مراجعه به آنها سوال کنید که می‌توانید خون بدهید یا نه، دسته بزرگی از مشکلات جسمی‌شما مانع از اهدای خونتان نمی‌شوند.
فقط اگر سبک زندگی سالمی ندارید و کارهای پرخطر زیادی انجام می‌دهید یا در سبک زندگی‌تان تجدید نظر کنید یا وقت خودتان و کارکنان بخش اهدای خون را نگیرید. در مورد کرونا گرفتن هم اصلا نگران نباشید، همه چیز دائما ضد عفونی می‌شود، کارکنان لباس کامل تنشان است و فاصله افراد با هم کاملا رعایت می‌شود، کل زمانی هم که باید برای این کار بگذارید اگر ازدحام جمعیت نباشد کمتر از نیم ساعت است.
خلاف آنچه خیلی‌ها فکر می‌کنند زن‌ها هم می‌توانند و باید، خون بدهند. در حال حاضر فقط ۵ درصد سهم خون‌های اهدایی به زن‌ها اختصاص دارد و مسئولان سازمان انتقال خون می‌گویند اگر نسبت زن‌ها و مردها در مورد اهدای خون یکسان شود شاید ایران به استاندارد کشورهای توسعه یافته در زمینه اهدای خون برسد.
