مسئله مبهم نستله و شرکا
روزنامه هفت صبح، کوشیار قدوسی | تلاش سوئیس برای ایجاد یککانال مالی ویژه به منظور دور زدن تحریمها.
* یک: شبکه تلویزیونی آرتی اس سوئیس روز پنجشنبه ۲۸ شهریور با انتشار گزارشی اعلام کرد گروهی از دیپلماتهای سوئیسی از چند ماه پیش به دنبال ایجاد یک کانال بانکی قانونی برای دور زدن تحریمهای آمریکا علیه ایران هستند تا بتوانند از این طریق زمینه ادامه فعالیت عادی شرکتهای بزرگ دارویی و غذایی این کشور در ایران را فراهم سازند.
آر تی اس به نقل از گزارشگر اعزامی خود به ایران گفته است که یکی از اهداف این حرکت ابتکاری جبران بخشی از کمبود دارویی ایجاد شده در ایران بر اثر تحریمهاست. این طرح «راهکار تجاری بشردوستانه سوئیس» نام دارد و قرار است کانالی موازی با اینستکس، ساز و کار ویژه تجارت اروپا با ایران باشد.
مقامهای سوئیسی به دلیل آنکه اینستکس ظاهرا پیش از تولد به اغما رفته است، در تلاشند تا با مذاکره با بانکها و شرکتهای مختلف و نیز با گفتوگو با مقامهای رسمی ایران و آمریکا راه را برای عملی کردن طرح خود باز کنند. آر تی اس با این حال از قول دفتر وزارت اقتصاد سوئیس مینویسد که این مذاکرات تاکنون موفق نبوده است.
* دو: یکی از راهکارهای پیشنهادی سوئیسیها برای ایجاد امکان تجارت دارویی با ایران، معامله پایاپای یا تبادل کالا با کالا با ایران است. شبکه تلویزیونی سوئیس جزئیات دیگری از چگونگی اجرای این طرح و نیز در مورد نوع کالاهایی که میتوانند مبادله شوند، فاش نساخته است.
تحریمهای آمریکا علیه ایران تجارت محصولات دارویی را شامل نمیشود اما به دلیل تحریمهای مالی و منع بانکهای جهان از همکاری با ایران، در عمل تجارت دارو با ایران نیز تقریبا ناممکن شده است. چند شرکت تولیدی دارو و مواد غذایی از جمله نوارتیس، روش و نستله از معدود شرکتهای سوئیسی هستند که به رغم وجود تحریم همچنان در ایران حضور دارند. این شرکتها به دلیل آن که نمیتوانند پول خود را از ایران به سوئیس منتقل کنند، عملا امکان خروج از بازار ایران را ندارند.
* سه: نکته قابل توجه در گزارش این رسانه سوئیسی که در سایت یورونیوز هم بازتاب پیدا کرده جایی است که از سه شرکت بزرگ سوئیسی اسم برده و گفته این شرکت بهرغم تحریمها همچنان در بازار ایران ماندهاند. دلیلش هم البته جالب است. این سه شرکت به این علت که نمیتوانند سرمایهشان را از ایران خارج کنند ترجیح دادند در ایران باقی بمانند.
سه شرکت نستله و نوارتیس و روش. اولی در صنایع خوراکی و آشامیدنی فعال است و دو شرکت دیگر از غولهای صنعت داروسازی جهان هستند. زمانی که تحریمهای آمریکا اوج گرفت در مردادماه سال پیش نستله بیانیهای صادر کرد که در رویترز هم منتشر شد و در آن آمده بود: «به زیر نظر گرفتن تحولات سیاسی مرتبط با تحریمهای ایران به دقت ادامه میدهیم اما در حال حاضر تهدید مستقیمی برای فعالیتهایمان در ایران وجود ندارد.»
حالا این باقی ماندن نستله در ایران چرا مهم است؟ اول اینکه این شرکت بزرگترین برند صنایع غذایی در جهان است و ۴۴۷ کارخانه در ۱۹۴ کشور جهان دارد. در ایران هم یک کارخانه تولید مواد غذایی در قزوین دارد و یک کارخانه آب معدنی در پلور. به طور مستقیم هم برای ۸۱۸ نفر در ایران اشتغالزایی کرده و طبق آخرین آماری که تا سال ۹۶ اعلام شده بود ۱۰۰ میلیون دلار در ایران سرمایه گذاری کرده.
الان حدود ۱۷ سال از ورود نستله به ایران میگذرد و تاثیری که این شرکت روی رشد و بهره وری صنایع غذایی ایران داشته قابل انکار نیست. نکته طعنه آمیز اینکه اواسط دهه ۸۰ شمسی یک موجی شروع شده بود که عدهای به اشتباه میگفتند نستله اسرائیلی است و باید از ایران برود. حتی گروهی تبلیغات این شرکت را هم آتش میزدند و بعد البته با ورود قوه قضائیه از تعطیلی کارخانه نستله در ایران جلوگیری شد.
* چهار: سرمایه گذاری شرکت داروسازی نوارتیس در ایران هم از سال ۱۳۹۴ شروع شد. قبلا این شرکت فقط یک نمایندگی پخش دارو در ایران داشت اما بعد از برجام تصمیم به سرمایه گذاری گرفت و سایت داروسازی مداوا در هشتگرد را تاسیس کردند و برای ۱۲۰ نفر به طور مستقیم اشتغالزایی شد و بعد در سال ۹۷ سایت تولیدی این شرکت توسعه پیدا کرد.
نوارتیس هم شرکت کوچکی نیست. این شرکت از نظر میزان فروش دومین شرکت بزرگ داروسازی در جهان است و مقر اصلی آن در بازل سوئیس قرار دارد. این شرکت در زمینه تولید داروهای ام اس و ژن درمانی و سرطان هم در جهان پیشرو است. سومی هم هوفمان-لا روش از قدیمیترین شرکتهای داروسازی جهان است که با بیاعتنایی به تحریمها به همکاری با ایرانیها ادامه داده و مثلا همین سه ماه پیش یک قرارداد همکاری با شرکت داروسازی زهراوی برای تولید داروهای ضد سرطان پیوندی جدید امضا کرد.
قبلتر این شرکت از سال ۹۲ هم با تاسیس شرکت رُش پارس فعالیت مستقیمش در ایران را شروع کرده بود. بماند که با شرکتهای دیگری از جمله شرکت تجهیزات آزمایشگاهی آذین هم همکاری دارد.