مروری بر چهرههای محبوب جشنواره کن۲۰۲۱
روزنامه هفت صبح، صوفیا نصرالهی | اصطلاح بچههای کن به فیلمسازانی گفته میشود که اولین جایزه بزرگشان را از جشنواره کن دریافت کردند و بعد از آن تقریبا هر فیلمی که بسازند در یکی از بخشهای جشنواره کن جا میگیرد. جشنواره کن بیشتر از بقیه جشنوارهها نسبت به برگزیدگانش وفادار است و کمتر پیش میآید آنها را رها کند. برای پی بردن به چرایی اهمیت جشنواره کن باید بیشتر درباره آن بدانیم. جشنوارهای که اولینبار سال ۱۹۴۶ (یک سال بعد از تمام شدن جنگ جهانی دوم) برای ارج نهادن به دستاوردهای هنری سینما برگزار شد و هدفش این بود که کسانی را که به تاثیر هنر و سینما اعتقاد داشتند دور هم جمع کند.
البته ریشههای جشنواره به سال جشنواره ۱۹۳۸ برمیگردد، وقتی وزیر آموزش فرانسه با حمایت آمریکا و انگلستان تصمیم به برگزاری یک جشنواره سینمایی گرفت. فیلم کن کنار برلیناله و جشنواره فیلم ونیز یکی از سه جشنواره بزرگ سینمایی مهم جهان بهشمار میرود با این تفاوت که به اندازه دو جشنواره دیگر سیاسی نشده و بیشتر حول محور دستاوردهای هنری در سینما میگردد. به همین دلیل معمولا برگزیدگان جشنواره کن بیشتر از برندگان برلین یا حتی ونیز در سینما ماندگار میشوند.
از طرف دیگر جشنواره کن نگاه دقیقتر و ریزبینانهتری به سینمای کشورهای مختلف جهان دارد. به همین دلیل اولین جایزه سینمایی خیلی از کشورها مربوط به جشنواره کن است. درباره فیلمهای مهم جشنواره کن امسال قبلا نوشتهایم و در پایان جشنواره هم دوباره مرورشان خواهیم کرد اما صفحه امروز مربوط به بچههای کن است. چهرههایی که جشنواره کن امسال با آنها رونق گرفته و اولینبار نیست که قدم روی فرش قرمز جشنواره کن میگذارند.
اصغر فرهادی / فیلم: قهرمان (A Hero)
اصغر فرهادی، فیلمساز مشهور کشورمان با دو اسکار در کارنامهاش البته کشف جشنواره برلین بود. برای فیلم «درباره الی» اولینبار از برلین، خرس نقرهای کارگردانی دریافت کرد و گروه بازیگرانش هم جایزه گرفتند و بعد از آنهم برای «جدایی نادر از سیمین» خرس طلای برلین را دریافت کرد. بعد از اینکه «جدایی نادر از سیمین» از برلین به اسکار رفت و اولین جایزه اسکار برای سینمای ایران را به ارمغان آورد، نظر متولیان جشنواره کن به فرهادی جلب شد.
فرانسویها شروع به سرمایهگذاری روی فرهادی کردند و بعد از «جدایی نادر از سیمین» فیلم بعدی او یعنی «گذشته» در فرانسه ساخته شد و به بخش مسابقه جشنواره کن راه پیدا کرد. فیلمی که فقط جایزه بازیگری برای برنیس بژو بازیگر فرانسوی فیلم به همراه داشت. از «گذشته» تا آخرین فیلم فرهادی یعنی «قهرمان» کن دیگر طرفدار پر و پا قرص او شده است. فیلم «فروشنده» در کن برنده جایزه بهترین فیلمنامه و بهترین بازیگر مرد برای شهاب حسینی شد. حتی فیلم نهچندان خوب «همه میدانند» که در اسپانیا ساخته شده بود و پنه لوپه کروز و خاویر باردم در آن بازی میکردند به عنوان فیلم افتتاحیه جشنواره کن انتخاب شد و در بخش مسابقه اصلی هم حضور داشت.
امسال هم که فرهادی با فیلم «قهرمان» به کن رفته است. فیلمی که بازیگر نقش اول آن امیر جدیدی است و در اواسط جشنواره کن برای اولین بار به نمایش درخواهد آمد. منتقدان فرنگی در فهرست فیلمهای مورد انتظارشان به «قهرمان» اشاره کردهاند و شاید این فیلم بالاخره نخل طلا را برای فرهادی به ارمغان بیاورد و بعد از عباس کیارستمی او تبدیل به دومین فیلمساز ایرانی شود که میتواند نخل طلای کن را از آن خودش کند.
لئو کاراکس / فیلم: آنت (Annette)
لئو کاراکس فیلمساز ۶۰ ساله فرانسوی کارش را با ساختن فیلم کوتاه و نوشتن نقد شروع کرد. اولین فیلمش را در میانه دهه ۸۰ ساخت. فیلم «پسرها با دخترها ملاقات میکنند» در یکی از بخشهای مربوط به جوانان جشنواره کن حضور پیدا کرد و کاراکس بهخاطر سبک ویژه بصریاش ستایش شد. فیلمهای او سبک شاعرانهای دارند و اکثرا تصویری رنج کشیده از عشق را به نمایش میگذارند. با فیلم سومش «عشاق روی پل» (۱۹۹۱) شهرتش جهانی شد و هشت سال بعد از آن با فیلم «پولا ایکس» بالاخره توانست به بخش مسابقه اصلی کن راه پیدا کند. سال ۲۰۰۸ کاراکس یکی از اپیزودهای فیلم «توکیو!» را ساخت که در بخش نوعی نگاه کن پذیرفته شد و ۲۰۱۲ با فیلم «موتورهای مقدس» دوباره برای نخل طلای کن مبارزه کرد و البته شکست خورد و فقط یک جایزه فرعی بهدست آورد. فیلمی که در بسیاری از فهرستهای منتقدان جزو آثار برتر قرن ۲۱ قرار دارد. امسال با فیلم «آنت» با بازی ماریون کوتیار و آدام درایور جشنواره کن را افتتاح میکند. درام موزیکالی درباره یک استندآپ کمدین و همسرش که خواننده اپراست. آنها دختر دو سالهای با موهبتی خارقالعاده دارند.
پل ورهوفن / فیلم: بندتا (Benedetta)
فیلمساز و فیلمنامهنویس هلندی که هم در هالیوود و هم در سینمای اروپا فعالیت میکند. فیلمهایش عموما کنایههایی به وضعیت اجتماعی و خشونت هستند. دو ژانر مورد علاقهاش درام و علمی-تخیلی است. از آن کارگردانانی است که حتی الان در ۸۲ سالگی میشود صفت جسور و شجاع را برایش به کار برد. سال ۱۹۹۲ برای اولینبار با فیلم «غریزه اصلی» در جشنواره کن برای به دست آوردن نخل طلا تلاش کرد. مدت زیادی از جشنوارههای اروپایی دور بود تا اینکه سال ۲۰۱۶، همان سالی که فرهادی فیلم «فروشنده» را در کن داشت، با فیلم «او» به بخش مسابقه جشنواره کن راه پیدا کرد. فیلمی که با حضور درخشان ایزابل هوپر رقیب سرسختی برای اثر فرهادی بود و جالب اینکه هر دو فیلم هم به اسکار راه پیدا کردند اما در نهایت فرهادی برنده بازی شد. «بندتا» که امسال در کن حضور دارد داستان یک راهبه ایتالیایی در قرن هفدهم را روایت میکند که در ایمانش دچار شک شده است.
فرانسوا اوزون / فیلم: همه چیز خوب پیش میرود (Everything Went Fine)
فیلمساز و فیلمنامهنویس ۵۳ ساله فرانسوی امسال برای پنجمین بار روی فرش قرمز جشنواره کن میرود. فیلمهایش بیشتر با محوریت کاراکترهای پیچیده زن است و عموما هم نگاهی طعنهآلود به وضعیت آنها دارد. اوزون فیلمسازی است که در هزاره سوم با فیلم «۸ زن» به شهرت رسید. اولینبار سال ۲۰۰۳ با فیلم «استخر شنا» به بخش مسابقه جشنواره کن راه پیدا کرد. او یکی از مهمترین فیلمسازان موج نوی کنونی فرانسه است. سال ۲۰۰۵ با فیلم «زمان که میایستد» وارد بخش نوعی نگاه کن شد و سالهای ۲۰۱۳ و ۲۰۱۷ بهترتیب با دو فیلم «جوان و زیبا» و «عشاق دوگانه» نامزد نخل طلای کن شد. فیلم امسال او درامی درباره مرد ۸۲ سالهای بهنام آندره است که دچار سکته قلبی میشود و دخترش امانوئل پیش پدرش میرود که نیمی از بدنش فلج شده است. مرد از دخترش میخواهد که به زندگیاش پایان دهد. طبعا دو راهی دشواری برای دختر بهوجود میآید.
آپیچاتپونگ ویراستاکول / فیلم: خاطرات (Memoria)
این فیلمساز ۵۰ ساله با اسم دشواری که دارد تهیهکننده و فیلمنامهنویس و کارگردان مستقل سینمای تایلند است. او خارج از سیستم استودیویی تایلند فعالیت میکند و چندین فیلم کوتاه و بلند در کارنامهاش بهچشم میخورد. ویراستاکول از بچههای قدیمی کن است. با دومین فیلم بلندش بهنام «سعادتمند شما» سال ۲۰۰۲ به بخش نوعی نگاه کن راه پیدا کرد. دو سال بعد با فیلم «بیماری مناطق حارهای» به بخش مسابقه اصلی رسید و جایزه ویژه هیات داوران را هم گرفت. یکی از اپیزودهای فیلم «ایالت جهان» را ساخت که سال ۲۰۰۷ در یکی از بخشهای فرعی کن حضور داشت و بالاخره سال ۲۰۱۰ با فیلم «عمو بونمی گذشتهاش را بهخاطر میآورد» توانست نخل طلای کن را از آن خود کند. سال ۲۰۱۵ با فیلم «قبرستان باشکوه» باز هم در بخش مسابقه بود و امسال هم با فیلم «خاطرات» برای نخل طلا مبارزه میکند که اولین فیلم انگلیسیزبانش است و بازیگرانی چون تیلدا سویینتون جلوی دوربینش رفتهاند. فیلم داستان زنی از اسکاتلند است که در کلمبیا سفر میکند و در حین سفرش متوجه صداهای عجیب و غریبی میشود.
ژاک اودیار / فیلم: پاریس منطقه ۱۳ (Paris, 13th District)
این کارگردان، فیلمنامهنویس و تهیهکننده ۶۹ ساله فرانسوی پسر میشل اودیار کارگردان است و یکی از مشهورترین کارگردانان معاصر فرانسه بهشمار میرود. کارگردانی را از میانه دهه ۹۰ شروع کرد اما از اواسط دهه ۷۰ فیلمنامه مینوشت. امسال هفتمین باری است که به جشنواره کن میرود. اولینبار سال ۱۹۹۴ برای اولین فیلمش «نگاه کنید چطور سقوط میکنند» در یکی از بخشهای فرعی کن حضور داشت. سال ۱۹۹۶ با فیلم «قهرمان خودساخته» در بخش اصلی کن پذیرفته شد و برنده جایزه بهترین فیلمنامه هم شد. سال ۲۰۰۹ زمانی بود که با فیلم «یک پیامآور» شهرت جهانی پیدا کرد. فیلمی که جایزه بزرگ هیات داوران کن را برایش به ارمغان آورد. سال ۲۰۱۲ باز هم برای فیلم «زنگار و استخوان» با بازی درخشان ماریون کوتیار نامزد نخل طلا شد و سرانجام سال ۲۰۱۵ برای فیلم «دیپان» که البته جزو بهترین فیلمهایش نیست، نخل طلای کن را به خانه برد. فیلم «پاریس، منطقه ۱۳» درامی درباره سه دختر و یک پسر است که زندگیهایشان بههم پیوند میخورد.
نانی مورتی / فیلم: سه طبقه (Three Floors)
یکی از بهترین فیلمسازان معاصر که سینمای ایتالیا به او دین زیادی دارد. نانی مورتی از آن فیلمسازان مستقل و چپگرایی است که بهترین فیلمهایش طنز تلخی دارند. این کارگردان، فیلمنامهنویس و تهیهکننده ۶۷ ساله نه تنها با فیلمهایش در کن حضور داشته که سال ۲۰۱۲ رئیس هیات داوران جشنواره کن هم شد. مورتی از اوایل دهه هفتاد با ساختن فیلمهای کوتاه فیلمسازی را شروع کرد. ۸ فیلم مورتی موفق به حضور در بخش اصلی جشنواره کن شدهاند. فهرست موفقیتهای او در کن سال ۱۹۷۸ با فیلم کمدی «زنبور عسل را نگاه کن» شروع شد. سال ۱۹۹۴ با فیلم «خاطرات عزیز» توانست جایزه بهترین کارگردانی را از جشنواره کن نصیب خود کند. چهار سال بعد از آن با فیلم «آپریل» دوباره به بخش مسابقه کن راه پیدا کرد. با فیلم «اتاق پسر» در ابتدای هزاره سوم هم جایزه فیپرشی و هم نخل طلای کن را از آن خود کرد. بعد از آن فیلمهای «کایمن»، «مادر من» و «ما یک پاپ داریم» از او همگی نامزد نخل طلای کن شدند. فیلم امسالش یک کمدی درام درباره سه خانواده است که در یک خانه سهطبقه زندگی میکنند.
تاد هینز / فیلم: زیرزمین مخملی (The Velvet Underground)
امسال مستندی از تاد هینز در بخش مسابقه اصلی کن حضور دارد. مستندی درباره چگونگی گردهم آمدن یکی از مهمترین گروههای راک تاریخ سینما. دیدن لو رید بزرگ روی پرده سینما قطعا هیجانانگیز خواهد بود. این فیلمساز آمریکایی چهار دهه است که در سینما فعالیت میکند. او فیلمهایی مستقل و خارج از جریان اصلی فیلمسازی آمریکا میسازد. سال ۱۹۹۸ با فیلم «معدن طلای مخملی» برای اولینبار روی فرش قرمز کن رفت و یک جایزه فرعی هم گرفت. فیلمی که درباره یک موزیسین خیالی بود. سال ۲۰۱۵ با فیلم «کارول» با بازی کیت بلانشت در بخش مسابقه حضور داشت که فیلمش تحسین منتقدان را برانگیخت. سال ۲۰۱۷ دوباره با فیلم «شگفتزده» حضور در کن را تجربه کرد که البته نقدهای چندان مثبتی روی آن فیلم نوشته نشد.