محموله‌های واکسن کوواکس در راه ایران
روزنامه هفت صبح | مجوز انتقال پول برای خرید واکسن کرونا بالاخره روز پنجشنبه صادر شد. تا امروز هیچ بانک خارجی به ایران اجازه نمی‌داد که پول خرید واکسن کوواکس را به حساب بانکی سازمان جهانی بهداشت واریز کند. از یک طرف بانک‌های خارجی به خاطر تحریم‌ها از کار کردن با ایران می‌ترسیدند و از طرف دیگر بانکی که باید به حساب آن پول ریخته می‌شد، برای دریافت این مبلغ به مجوز اختصاصی آمریکا نیاز داشت.
به خاطر همین هم یک ماه و نیم بیشتر از مهلت تعیین شده سازمان جهانی بهداشت زمان برد تا سرانجام اسم ایران به لیست کشورهای خریدار کوواکس وارد شود. تا امروز برای خرید ۱۶٫۸میلیون دوز واکسن، ایران ۲۰۰میلیون یورو انتقال داده است. اما چرا خرید کوواکس این همه زمان برد؟رئیس کل بانک مرکزی قبلا گفته بود که یک بار از راه کره‌جنوبی این مسیر را امتحان کرده بودند اما طرف کره‌ای در آخرین لحظه از تضمین حفظ این مبلغ از دست درازی آمریکا خودداری کرده بود.
به خاطر خرید واکسن ۷میلیارد دلار پول ما در کره سپرده شد اما این کشور تضمینی برای اینکه این مبلغ به دست سوئیسی‌ها و درنتیجه سازمان جهانی بهداشت برسد نداد. حالا علاوه‌بر اینکه پول را برنگردانده، از ایران خواسته که هزینه نگهداری این مبلغ را هم بپردازد. به‌خاطر همین هم فعلا اجازه برداشت پولمان را به کشور نداده است.
بعد از این اتفاق بالاخره وزارت خزانه‌داری آمریکا مجوز پرداخت به بانکی سوئیسی را صادر کرد و ایران توانست با همکاری یک بانک داخلی، یک بانک ترکیه‌ای و اروپایی از مسیر رسمی خودش را به آخر صف کوواکس برساند.رویترز گفته آمریکا برای انتقال ۲۴۴میلیون دلار مجوز صادر کرده و آنطور که از حرف‌های همتی برمی‌آید آنها فعلا نزدیک به یک دهم این مبلغ را به بانک سوئیسی انتقال داده‌اند.
*** کوواکس کی می‌رسد؟
رئیس انستیتو پاستور گفته که تحویل و تزریق این مقدار واکسن کرونا شش تا هشت هفته زمان می‌برد. اخیرا سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده بود که از اوایل سال ۲۰۲۱ توزیع این واکسن‌ها شروع می‌شود.تمام ۱۹۰ کشوری که تا الان برای کوواکس صف کشیده‌اند قرار است تا شش ماه اول سال ۲۰۲۱ سهم خود را بگیرند.
حالا سهم ما از کوواکس شامل چه واکسنی می‌شود؟ در سبد کوواکس اسم ۱۸تولیدکننده خارجی واکسن قرار دارد ولی هنوز مشخص نیست که قرعه کدامیک به ایران بیفتد.توافق‌های جدید کوواکس شامل ۱۷۰میلیون دوز واکسن آسترازنکا و ۵۰۰میلیون دوز جانسون اند جانسون و ۲۰۰میلیون دوز واکس سانوفی می‌شود. مذاکرات با فایزر و مودرنا هم ادامه دارد. بقیه واکسن‌های این سبد هم هنوز به مطالعات بالینی نرسیده‌اند.
*** مقایسه سهم ایران و کشورهای دیگر از کوواکس
کوواکس سبد سازمان جهانی بهداشت برای واکسن کروناست. هنوز شرکت‌های واکسن سهم کوواکس را نداده‌اند اما قرار است که این سازمان واکسن‌ها را به قیمت ۱۰ تا ۱۵درصد قیمت تمام‌شده به کشورهای در حال توسعه بفروشد. از خیلی وقت پیش هم حرف بر سر این بود که این مقدار واکسن کفاف نیاز ما را نمی‌دهد.
این حرف را رئیس سازمان نظام پزشکی زده بود. ولی در ایران حدود ۲۰میلیون نفر در اولویت دریافت واکسن هستند یعنی ۱۶٫۸میلیون دوز خریداری شده نمی‌تواند تمام گروه‌های پرخطر را پوشش دهد،. به گفته وزیر بهداشت، این مقدار واکسن می‌تواند ۱۰درصد از جمعیت کشور را واکسینه کند. شاید این مقدار کم باشد اما سهم کشورهای دیگر هم از کوواکس بسته به جمعیت آسیب‌پذیرشان تقریبا همین حدود است.
برای مثال مکزیک گفته که کوواکس ۲۰درصد از جمعیت آنها را واکسینه خواهد کرد. به خاطر همین هم جداگانه چانه‌زنی‌هایی با شرکت‌های دیگر برای خرید واکسن داشته‌اند. تایوان هم ۱۵میلیون دوز با کوواکس قرارداد بسته و قرار است ۱۵میلیون دوز اضافه دیگر هم خریداری کند. اندونزی هم گفته با کوواکس می‌تواند فقط ۲۰درصد از جمعیتش را واکسینه کند و مجزا با کشورهای دیگر هم قرارداد خرید واکسن منعقد کرده است.
به خاطر همین احتمالا ایران هم راهی ندارد جز اینکه روی ظرفیت تولیدکننده‌های دیگر حساب باز کند. مثلا آسترازنکا یکی از تولیدکننده‌هایی بوده که گفته با فروش واکسنش سودی از کشورهای در حال توسعه دریافت نخواهد کرد و می‌تواند یکی از مبداهای وارداتی واکسن برای ما باشد.
*** مخالفت‌ها با واکسن خارجی
خرید واکسن خارجی با آغاز مرحله اول بلندپروازی‌های وزارت بهداشت برای ساخت واکسن کرونا همز‌مان شده است.خط تولید شفافارمد فعلا مشغول بررسی داوطلبان است و تا به مرحله آخر تولید و توزیع برسد راه طولانی در پیش دارد. برخی گفته‌اند که واکسن خارجی هم وارد کشور شود، آن را تزریق نمی‌کنند. مثلا سردار نقدی، معاون هماهنگ‌کننده سپاه به پرسنل سپاه و بسیجیان توصیه کرد که به خاطر سوابق بد کشورهای خارجی، واکسن وارداتی را تزریق نکنند.
برخی از کاربران دیگر هم در فضای مجازی ساز مخالفت با واکسن‌های اروپایی را سر داده‌اند. تا امروز برای تست واکسن ایرانی ۲۷هزار نفر داوطلب شده‌اند اما علاوه‌بر آن قرار است بهمن ماه از یک واکسن دیگر که با همکاری کشور دیگری ساخته شده است رونمایی شود. این واکسن فعلا در مرحله کارآزمایی حیوانی قرار دارد و دو ماه دیگر به کارآزمایی بالینی می‌رسد.
رئیس انستیتو پاستور علاوه‌بر این خبر گفته از یک ماه آینده دو واکسن ایرانی دیگر هم وارد مرحله کارآزمایی بالینی می‌شوند.در مجموعه این چهار واکسن داخلی می‌تواند خبر خوش برای آنهایی باشد که قصد کرده‌اند واکسن خارجی تزریق نکنند. یعنی آنهایی که تا بهار ۱۴۰۰ منتظر از راه رسیدن اولین واکسن ایرانی می‌مانند و بازوهایشان را به روی واکسن‌های سبد کوواکس باز نخواهند کرد.
