محله جماران چرا اینقدر مهم است؟
روزنامه هفت صبح | مدتهاست که بین نهاد ریاستجمهوری و چندین نهاد مختلف از جمله شهرداری و شورای شهر بر سر ساختمان ریاستجمهوری واقع در ولنجک اختلاف و دعوا وجود دارد. ماجرا از روزی شروع شد که مصطفی فقیهی، مدیر سایت انتخاب، در توئیتی خبر داد که حسن روحانی در یک ملک ۴ هزار متری در خیابان جماران بدون مجوزهای مختلف در حال ساخت و ساز است.
در این توئیت آمده بود: «روحانی و ساخت چهار هزار متر بنای غیرقانونی در نیاوران! قبلتر گفته بودم، روحانی قصد مهاجرت به جماران دارد؛ اما او اینک درحال ساخت چهار هزار متر بنا بدون اخذ جواز از شهرداری و در زمینی دارای کاربری باغ است، آنهم بدون رعایت ضوابط و مقررات و ۱۰۰ درصد سطح اشغال.»
این توئیت سرآغاز سلسله تاییدها و تکذیبهایی بود که از یک طرف میگفتند تخلف ملک ریاست جمهوری محرز است و کاربری این ملک متخلف هم مسکونی است و از طرف دیگر اعلام میکردند چنین خبری صحت ندارد و این ملک جزو املاک قدیمیمتعلق به نهاد ریاستجمهوری است.
در تکذیبیهها میآمد که این ملک به هیچ وجه مالکیت شخصی ندارد و در سالهای گذشته هم از سوی نهاد ریاست جمهوری مورد استفاده قرار گرفته است. حالا هم خبر میرسد که غیر از شهرداری تهران، افراد و نهادهای دیگر هم مخالف بلندمرتبه سازی نهاد ریاست جمهوری در محله جماران هستند.
*** بیشتر از سه طبقه ممنوع
ماجرای اختلاف بین نهاد ریاست جمهوری و شهرداری و برخی نهادها را میتوان به اختلاف مردم محله جماران با همین نهادها تعمیم داد. همین دو هفته پیش آیتالله امام جمارانی که از اهالی قدیمی جماران و از یاران مبارزاتی امام خمینی بوده در بیانیهای به نمایندگی از مردم محله به وضع ممنوعیت ساخت و ساز در جماران اعتراض کرد و نوشت:
«همگان میدانند که بنده دعوت کننده حضرت امام خمینی(رض) به جماران بودم و منزل خود و حسینیه جماران را هم در اختیار ایشان قرار دادم … بعد از ارتحال امامیکه دلش همواره برای محرومین و مستضعفان میتپید، عدهای به اسم حفظ آثار و میراث امام، چوب حراج به زندگی و مال آنان میزنند و با گذاشتن طرحهایی، ملک و خانه آنها را بیارزش میکنند تا اینکه آنها مجبور شوند زمین و ملک خود را به ثمن بخس به موسسه نشر آثار امام بفروشند.
شما اگر میخواهید سادهزیستی امام را نشان بدهید این مربوط به خانه محقر امام و حسینیه جماران است و چه ربطی به خانههای مردم دارد؟! گرچه اطراف بیت امام و حسینیه جماران هم حریمهایی وجود دارد که در اختیار موسسه نشر آثار امام است. آیا این میزان تملک کفایت نمیکند و چشم به خانههای مردم دوختهاید؟» خبرگزاری فارس هم طوماری با عنوان طومار اهالی جماران منتشر کرد که در آن آمده بود: «ما ۴۰ سال است که نمیتوانیم بیش از دو طبقه یا سه طبقه ساختمان در ملک خود احداث کنیم.
بنابراین باید خانه خود را به ثمن ناچیز بفروشیم. چیزی نزدیک به نصف قیمت. در این صورت هم خریداری وجود ندارد چون سرمایهگذاری در ملکی که بیش از دو طبقه یا سه طبقه مجوز ساخت ندارد صرف نمیکند با این طرح یک راه برای ما باقی است و آن اینکه خانه خود را به بیت حضرت امام واگذار کنیم. آیا روح امام مستضعفان و محرومان از این امر راضی است؟»
این نامه که مشخصا چهرههایی مانند سیدحسن خمینی را به عنوان رئیس موسسه نشر آثار امام نشانه گرفته بود بیجواب ماند اما از آن طرف هم خبرهایی رسید درباره تجمع عدهای از اهالی برای اعتراض به ساخت ساختمان نهادریاست جمهوری. این جاست که امام جمارانی اصلاح طلب است و قاعدتا ارتباط مناسبی با حسن خمینی باید داشته باشند.
به این ترتیب یک دو قطبی عجیب در جماران شکل گرفته است که بر طبق اشتراک منافع به وجود آمده: رئیس جمهور و نهاد ریاست جمهوری به همراه بخش بزرگی از مردم جماران و حجت الاسلام امام جمارانی در یک سو و موسسه حفظ و نشر آثار امام ،حسن خمینی و شهرداری در سوی دیگر !
*** چرا جماران مهم است؟
جماران یکی از محلات شهرستان شمیرانات در شمال تهران است. شهرت این منطقه به خاطر وجود سکونتگاه امام خمینی (ره) و برخی از مسئولان نظام است و این روزها به خاطر منزلهاشمیرفسنجانی و برگزاری مراسم ترحیم در حسینیه جماران باز هم مورد توجه قرار گرفته است. با این حال حتی قبل از ورود امام خمینی (ره) به این محله نیز نام جماران بر سر زبانها بوده است.
جمعیت محله جماران طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، نزدیک به ۸ هزار نفر است. این افراد، عموما در مرکز محله حضور دارند. بنا بر آنچه در سند هویت محله جماران آمده است؛ عموم افراد این محله، با یکدیگر نسبت فامیلی دارند و سه نام خانوادگی شیرازی، عرفانی و عرفاتی بیش از نامهای خانوادگی دیگر در این محله دیده میشود.
جماران با وجود وسعت کم خود، علاوه بر منزل امام خمینی (ره) مراکز مهم دیگری چون بیمارستان فوق تخصصی قلب بقیهالله، دو حسینیه با نام جماران و یک حسینیه با نام شیرازیها و نیز پارکی با نام جمشیدیه دارد که یکی از مراکز مهم تفریحی در شمال شهر تهران است. به این ترتیب، جماران به یک محله مرجع در شهر تهران تبدیل شده به گونهای که کمتر کسی است که سری به این محل نزده باشد یا حداقل نام آن را از خاطر ببرد.
*** سایر جمارانیها
محله جماران بعد از حضور امام خمینی (ره) به یکی از مناطق مورد توجه سیاستمداران ایرانی برای سکونت تبدیل شد. علاوه بر اینکه این منطقه از نظر نمادین و نیز بافت مذهبی مورد علاقه سیاستمداران و مسئولین است؛ ویژگیهای امنیتی منطقه چه از نظر طبیعی و چه از نظر استقرار نیروهای حفاظتی در آن، این محله را محلهای قابل سکونت برای بلند پایگان کرده است. درباره ویژگیهای طبیعی این منطقه از نظر امنیتی، امام جمارانی، مالک قبلی منزل امام میگوید:
«وقتی خبرگزاریهای دنیا مخابره کردند که امام در محلهای بهنام جماران مستقر شدند «صدای آمریکا» اعلام کرد چهار ماه است اطرافیان آیتالله خمینی دنبال جایی میگشتند که آنجا از حملات هوایی مصونیت داشته باشد. این موضوع به ذهن ما هم خطور نکرده بود. بعدها فهمیدیم که این مکان بهخاطر درختان بلند، دید ندارد و بهخاطر کوه امکان مانور هوایی ندارد. این مصونیت کاملا طبیعی بود.» اما در چنین منطقهای چه کسانی سکونت دارند؟
*** دو رئیسجمهور
اکبرهاشمیرفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام یکی از افراد ساکن در این منطقه بود. گفته میشود منزل او دیوار مشترکی با حسینیه جماران داشت. ظاهرا بعد از حضور امام در این منطقه، همسایه ایشان به دلیل رفت و آمدها و نیز تدابیر امنیتی، به مشکل میافتد و به همین دلیل هم با دستور امام خمینی این خانه را میخرند و سپس به دستور خود ایشان، آقایهاشمیرفسنجانی آن را اجاره میکند. ظاهرا در حال حاضر مالک این منزل بنیاد مستضعفان است. رئیسجمهور دوره اصلاحات منزلی در خیابان یاسر دارد. دفتر کار او به عنوان رئیسجمهور سابق هم در همین خیابان قرار دارد. برخی از وزرای او، چون موسوی لاری و علی یونسی هم در همین محله جماران قرار گرفته است.
*** دو رئیس مجلس
اما به غیر از این دو رئیسجمهور، یک رئیس مجلس هم در جماران سکونت دارد. اکبر ناطق به گفته خود هر سال دو بار از کمرکش کوههای جماران تا روستای محل تولدش در نور را پیاده گز میکند تا نشان دهد که حتی در دوران پیری هم دود از کنده برمیخیزد. منزل مهدی کروبی هم که بعد از ناطق نوری به ریاست مجلس شورای اسلامیرسید در این محله قرار گرفته است.
*** روحانی هم در لیست جمارانیها؟
اما حسن روحانی رئیسجمهور فعلی ایران پیش از اینکه به ریاست جمهوری برسد، در منطقه ولنجک تهران سکونت داشت. پس از ریاست جمهوری او نیز این سوال مطرح شد که اوکجا باید مستقر شود؟ پیشنهاد اول همان جماران و ساختمان متعلق به نهاد ریاست جمهوری بود اما به دلایلی روحانی از رفتن به این خانه منصرف شد.
پیشنهاد دوم این بود که روحانی به پاستور برود و در ساختمانی که در اختیارهاشمیشاهرودی بود، مستقر شود اما شاهرودی واگذاری این خانه به روحانی را نپذیرفت. از آن طرف ملک جماران هم که در اختیار نهاد ریاستجمهوری بود، تا مدتی خالی ماند تا اینکه این نهاد تصمیم به بازسازی آن گرفت. سال ۹۳ کار بازسازی شروع شد اما بعد از مدتی ساختمان به حال خود رها شد. گودبرداریهایی که انجام شده بود، همانطور ماند تا این که با وقوع یکی دو زلزله اخیر، ساکنان محله، خصوصا خانههای اطراف یادآوری کردند که وضعیت رهاشدگی این ملک، جان و خانه آنها را به خطر انداخته است.
امسال نهاد ریاست جمهوری تصمیم میگیرد کار را به سرانجام برساند. اینطور که نهاد ریاست جمهوری میگوید خواستهاند ساختمان را برای نهاد و نه شخص ریاست جمهوری تکمیل کنند. این در حالی است که روحانی همچنان در خانه شخصی خود اقامت دارد و میگوید قصد مهاجرت به جماران را ندارد. اما بازسازی خانه خبرساز شده و غائلههای تازه را راه انداخته است.