محرمانه دردسرساز ظریف؛ فایل چطور لو رفت؟
روزنامه هفت صبح | واکنشهای گسترده به انتشار فایل صوتی مصاحبه محرمانه ظریف ادامه دارد. بعضی این ماجرا را در ارتباط با مذاکرات وین و گروهی دیگر در پیوند با انتخابات تحلیل میکنند. یک دسته طیف دولت را مقصر میدانند و گروهی منتقدان دولت را ذینفع و مقصر این بلوا میدانند. الان از هر نوع نگاه و از هر زاویهای بخواهید درباره این ماجرا تحلیل و نظر پیدا میکنید.سرنخ کل این معماها هم شاید بالاخره این باشد که این فایل چطور به بیرون درز کرده؟
رئیسجمهور دیروز به وزیر اطلاعات دستور داده که تکلیف این سوال مهم را روشن کند.مجلس و دولت هم نسبت به این ماجرا بیتفاوت نبودند و حتی یک نماینده ظریف را تهدید به استیضاح کرده. آن طرف جان کری هم از سوی جمهوریخواهان تحت فشار است و بعضی سناتورها خواستار استعفای او شدند. او نماینده ویژه بایدن در کنفرانس تغییرات اقلیمی است. در ادامه عصارهای از این بلبشوی ۴۸ ساعت اخیر را خیلی مختصر و سریع مرور میکنیم.
*** واکنش ظریف و قالیباف
محمد جواد ظریف که به عراق سفر کرده هنوز واکنش واضحی به ماجرای اخیر نداشته و دیروز صرفا یک پست اینستاگرامی منتشر کرده از صدای خودش که میگوید:«معتقدم کاری به تاریخ نداشته باشید چون خطاب به تاریخ میگویم؛ خیلی نگران تاریخ نباشید. نگران خدا و مردم باشید.» محمدباقر قالیباف رئیس مجلس و یکی از کاندیداهای احتمالی انتخابات پیشرو اما در توئیتر به طعنه نوشته:«تدبیر وشجاعت حاج قاسم میدانها را فتح و معابر دیپلماسی را باز میکرد؛ چیزی جز سیاستبازی یا سادهلوحی نمیتواند این حقیقت روشن را کتمان کند.حالا که حاج قاسم نیست، نخواهیم گذاشت با فرصتطلبی برای رسیدن به مقاصد سیاسی خود به او جفا کنند و نقش تاریخی شهید سلیمانی را وارونه جلوه دهند.»
**** چه کسانی به فایل دسترسی داشتند؟
کشف اینکه فایل توسط چه کسی لو رفته از روی نام افرادی که بهطور علنی به آن دسترسی داشتند خیلی راهحل دمدستی و ساده انگارانهای است ولی خب در همین زمینه هم الان ما روایتهای متناقضی داریم.خبرگزاری فارس نوشته علاوه بر حسامالدین آشنا پنج چهره مشهور که بعضی سابقه محکومیت امنیتی دارند هم به این فایل افشا شده دسترسی داشتند.
خبرگزاری تسنیم هم نوشته:«ترتیبات امنیتی پروژه تاریخ شفاهی در حدی ضعیف بوده که فایل صوتی منسوب به ظریف از مدتها پیش بین سیاسیون اصلاحطلب دست به دست میشده به طوری که تقی و حسین کروبی هم قبلا این فایلها را در اختیار داشتهاند.» نکتهای که مجتبی ذوالنور رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس میگوید اما به نوعی با این دو روایت تناقض دارد. ذوالنور دیروز گفته از این مصاحبه دو نسخه وجود داشته که یکی در اختیار ظریف بوده و دیگری در اختیار حسامالدین آشنا.
*** ماجرای مصاحبههای محرمانه چیست؟
رسانهها مدعی شدند که این مصاحبهها با دستور خود رئیسجمهور انجام شده و خبرگزاری فارس نوشته مبلغ ۳میلیارد تومان هم برای آن تخصیص داده شده.طبق این اطلاعات که رسانههای اصولگرا منتشر کردند همه اعضای دولت به جز جهانگیری و واعظی، این مصاحبه را انجام دادند. سعید لیلاز و محمد فاضلی نیز مصاحبهکننده بودهاند. به جز گفتوگوی وزیر اطلاعات، بقیه در یک استودیو در باغ کتاب ضبط شده است.
علی ربیعی سخنگوی دولت هم دیروز در نشست خبری ماجرا را اینطور شرح داد:«این گفتوگو بخشی از برنامهای به نام «آن سوی دولت» و با موضوع گزارش و روایت خدمات، اقدامات، چالشها و دستاوردهای دولت های یازدهم و دوازدهم است که زیر نظر مرکز بررسیهای استراتژیک ریاست جمهوری، مصاحبههایی با وزیران و معاونان محترم رئیسجمهور در چارچوب تاریخ شفاهی هشت ساله دولتهای یازدهم و دوازدهم انجام گرفته است. بنا بودکه فایل کامل نسخه صوتی، تصویری و مکتوب گفتوگوها در دفتر هیات دولت با درجه طبقهبندی آرشیو شود و یک نسخه گزیده از هر گفتوگو با توافق مصاحبهشونده، در یک نهاد ملی مطالعاتی آرشیو و سپس منتشر شود و در دسترس عموم قرار گیرد.»
*** دستور رئیسجمهور به وزیر اطلاعات
علی ربیعی سخنگوی دولت در نشست خبری دیروز خود توضیحات مفصلی درباره ماجرای افشای فایل مصاحبه ظریف ارائه داد و گفت:«رئیس جمهور در همین خصوص به وزارت اطلاعات دستور پیگیری دادند.در مورد مصاحبه با آقای دکتر ظریف،فایل گفتوگو با او به دلایلی کاملا روشن که ابعاد آن هنوز روشن نیست (ولی بُعد توطئهآمیز آن روشن است) توسط افرادی که هویت آنها در حال بررسی است، به سرقت رفته و منتشر شده است. ما منتظر میمانیم بعد از برگشت ظریف به کشور، او توضیحات لازم درباره سوءبرداشتها را اعلام کند.»
*** جان کری تحت فشار تندروهای آمریکا
ظریف در قسمتی از مصاحبه افشا شده میگوید باید جان کری به من بگوید نیروهای ما در سوریه بیش از ۲۰۰ بار مورد حمله قرار گرفتند؟ همین ارتباط کری و ظریف باعث خشم منتقدان دولت بایدن شده که جان کری به اسرار رژیم صهیونیستی خیانت کرده است. با این حال، کری در یک پیام توئیتری که عصر روز دوشنبه منتشر کرد، با رد اظهارات ظریف گفت:«میتوانم به شما بگویم که این روایت و این اتهامات بیچون و چرا نادرست است.
هرگز چنین چیزی رخ نداده است؛چه در زمانیکه من وزیر خارجه بودم یا پس از آن.» اظهارات کری پس از آن مطرح شده است که او از جانب چندین تن از جمهوریخواهان برجسته آمریکا هدف حمله قرار گرفت و خواستار استعفای او شدند.کری در دولت اوباما وزیر امور خارجه بود و الان در دولت بایدن نماینده ویژه رئیسجمهور در امور تغییرات اقلیمی است.
*** اظهار نظر عجیب داریوش سجادی
عجیبترین واکنش به اتفاقات اخیر از سوی داریوش سجادی فعال رسانهای نزدیک به اصولگرایان که ساکن آمریکا است انجام شد که در ارتباط اینترنتی با برنامه جهانآرای شبکه افق تلویزیون ایران بیان شد که گرای سردار سلیمانی را نهاد ریاست جمهوری به آمریکا داده بود! او در همین مصاحبه به طور غیرمستقیم مسئول افشای این فایل را هم واعظی رئیس دفتر رئیسجمهور معرفی کرد.
داریوش سجادی سالها قبل در ایران روزنامهنگار بود و سپس به آمریکا مهاجرت کرد. حالا چون فعالیتش را آن زمان در روزنامههای اصلاحطلب شروع کرده گاهی او را فعال اصلاحطلب معرفی میکنند در صورتی که خود او گفته که در سال ۷۶ مخالف دولت اصلاحات بوده و در انتخابات ۹۲ هم از آریزونا تا کالیفرنیا به مدت ۶ ساعت رفته تا به محسن رضایی رای بدهد.
*** واکنش مجلسیها
خیلی از نمایندگان مجلس درباره ماجرای افشای این فایل اظهارنظر کردند اما تندترین واکنش از سوی حسین حقوردی نماینده شهریار بود که گفته:«با توجه به اینکه عملکرد هشت ساله محمد جواد ظریف در راس دستگاه دیپلماسی کشور نه تنها هیچ دستاوردی برای ملت ایران و نظام جمهوری اسلامی نداشته است، بلکه در آخرین ماههای فعالیت دولت هزینههای سنگینتری نیز به نظام تحمیل خواهد کرد، لذا بهتر است خود وی عاقلانه استعفا دهد.
در غیر این صورت استیضاح و برکناری ظریف توسط نمایندگان مجلس حتمی و ضروری است.» یکی دیگر از نمایندگان اما دیدگاه دیگری داشته؛
جلیل رحیمی جهان آبادی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به خبرگزاری ایرنا گفته است که انتشار فایل صوتی وزیر امور خارجه «با هدف آسیب زدن به مذاکرات وین انجام شد». به گفته او «ظریف به مجموعه دولت اعتماد» کرده و این «صهیونیست»ها هستند که میخواهند از آن به عنوان حربهای برای «تخریب دستگاه دیپلماسی» استفاده کنند.
جهان آبادی خواستار شناسایی عوامل انتشار فایل توسط نهادهای امنیتی شده است. همزمان احمد امیرآبادی فراهانی نماینده مردم قم در مجلس خبر داده است که «طرح تحقیق و تفحص» در مورد این فایل صوتی به سرعت تدوین میشود و «مورد پیگیری قرار خواهد گرفت.» او گفته است «عوامل در (درز) اطلاعات محرمانه و سری کشور در این باره به قوه قضائیه معرفی خواهند شد.» نصرالله پژمانفر،رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس خواستار توضیح ظریف درباره محتوای این مصاحبه شده و گفته است او «گویا نمیداند وزیر خارجه کشوری مثل جمهوری اسلامی ایران است و مسائلی را به چالش میکشد که جزو خطوط قرمز جمهوری اسلامی است که وی در آن سمت وزارت امور خارجه را دارد.»
او به ظریف خرده گرفته است که «پس از ۴۰ سال در حوزه دیپلماسی در جمهوری اسلامی ایران گویا هنوز متوجه خطوط قرمز نظام و خط مشی نظام در حوزه سیاست خارجی نیست.» مجتبی ذوالنوری رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم گفته: «ظریف را به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دعوت میکنیم و کمیسیون نسبت به بررسی محتوای فایل صوتی و اینکه چرا و چگونه این فایل منتشر شده، ورود خواهد کرد.
شاید انتشار این فایل خارج از اختیار آقای ظریف باشد اما ایشان گفتند که دو نسخه از این مصاحبه وجود داشته که یک نسخه در اختیار وی و دیگری در اختیار مجموعه حسام الدین آشنا بوده لذا این نوع فاش شدن مسائل یا حاکی از نقش بازی کردن است تا تعمدی در انتشار دیده نشود و نگویند که چرا در آستانه انتخابات و در جریان مذاکرات با این اقدامات مشکل ایجاد میکنید؟»
*** سعید لیلاز کیست؟
شخصی که مصاحبه را با محمدجواد ظریف انجام میدهد سعید لیلاز است. روزنامهنگار با سابقه که به عنوان تحلیلگر اقتصادی هم گاهی با رسانهها مصاحبه میکند و خودش در دورهای سردبیر روزنامه توقیف شده سرمایه بود. او در حال حاضر استاد گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی است و به عنوان قائم مقام شرکت ایران خودرو دیزل هم فعالیت میکند. عقاید سعید لیلاز را درباره اقتصاد خیلی نمیتوان در یکی از گروههای مرسوم نهادگرا یا لیبرال یا چپ و راست دستهبندی کرد.
او از یک جهت در حزب کارگزاران مسئولیت دارد و طبعا باید مدافع ایدههای بازار آزاد باشد که بعضی نظرات او در همین طیف میگنجد. از یکسو اما از طرحهایی مثل توزیع کوپن و پرداخت یارانه حمایت میکند که بیشتر مورد علاقه نهادگرایان است. سعید لیلاز در جریان حوادث بعد از انتخابات ۱۳۸۸ بازداشت شد و ۹ سال حکم گرفت که بعد در دادگاه تجدید نظر به شش سال تبدیل و در سال ۹۲ هم زودتر از فرارسیدن پایان دوران محکومیت اجرای حکم او متوقف شد.