ماجرای ۱۳ نامه مهم تاریخی و جنجالی
روزنامه هفت صبح، مصطفی آرانی | نامه سرگشاده و تند شیخ صادق آملی لاریجانی به شیخ محمد یزدی که روز یکشنبه این هفته منتشر شد، با وجود اینکه حالا از سایت مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز حذف شده اما به عنوان یک نامه تاریخی لابه‌لای اسناد و مطبوعات باقی خواهد ماند. اما این نامه، تنها نامه تاریخی نیست که در تاریخ معاصر ما باقی مانده است و فهرست نامه‌های جنجالی و مهم بلندبالاتر از این حرف‌هاست.
*** نامه امام خمینی به گورباچف
یازدهم دی ماه ۱۳۶۷ و نخستین روز سال ۱۹۸۹ میلادی بود که سه نماینده یعنی آیت‌الله جوادی آملی، محمد جواد لاریجانی و مرضیه حدیدچی دباغ به نمایندگی از امام خمینی، نامه تاریخی ایشان به گورباچف، آخرین دبیر کل حزب کمونیست شوروی و رئیس جمهور اتحاد جماهیر شوروی را تسلیم او کردند.
مشهورترین جمله در این نامه این بود که «برای همه روشن است که از این پس کمونیسم را باید در موزه‌های تاریخ سیاسی جهان جستجو کرد». هیاتی از اتحاد جماهیر شوروی در ۷ اسفند آن سال به مدیریت ادوارد شواردنادزه (وزیر خارجه شوروی) پاسخ گورباچف را به امام خمینی ارائه کردند.
*** نامه‌های صدام و هاشمی رفسنجانی
اردیبهشت ۱۳۶۹ بود و اگرچه دیگر در مناطق مرزی میان ایران و عراق، تنش نظامی وجود نداشت اما هنوز برای اقداماتی مثل مبادله اسرا هم کاری نشده بود. این‌گونه بود که صدام حسین تصمیم گرفت با نگارش نامه‌ای به رهبر و رئیس جمهور وقت ایران، زمینه مذاکره را فراهم کند. این نامه اول اردیبهشت ماه آن سال نوشته شده بود و ۶ اردیبهشت توسط یکی از مقام‌های فلسطینی همراه با نامه‌ای از یاسر عرفات رهبر سازمان آزادی بخش فلسطین، به دست مقامات ایرانی رسید.
مقامات ایرانی ابتدا با این نامه با تردید برخورد کردند و حتی امضا و مهر و آرم نامه در وزارت خارجه به دقت چک شد. این نامه یک هفته بعد پاسخ داده شد و در نهایت شش نامه از سوی صدام و چهار نامه از سوی هاشمی رفسنجانی بین طرفین مبادله شد که یکی از نتایج آن، آزادسازی و تبادل اسرا میان دو کشور بود.
نکات حاشیه‌ای جالبی هم در این نامه‌ها وجود دارد. مثلا آن‌طور که صادق مستوفی در بی.بی.سی. نوشته: «چهار پاسخ ایران به نامه‌های صدام بدون سلام و تعارفات مرسوم دیپلماتیک است؛ چنانکه آخرین نامه صدام هم بدون سلام آغاز شده است.»
*** نامه فرماندهان سپاه به سید محمد خاتمی
در میانه حوادث ۱۸ تیر ۱۳۷۸، ۲۴ نفر از فرماندهان ارشد سپاه با نگارش نامه تندی به سیدمحمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت، از رویکرد او و دولتش انتقاد کردند. در این نامه آمده بود: «جناب آقای خاتمی، چند شب پیش وقتی گفته شد عده‌ای با شعار علیه رهبر معظم انقلاب به سمت مجموعه شهید مطهری (مجموعه حفاظتی از بیت رهبر انقلاب) در حرکت‌اند، بچه‌های کوچک ما در چشم ما نگریستند، انگار از ما سؤال می‌کردند غیرت شما کجا رفته است؟…
جناب آقای رئیس‌جمهور، اگر امروز تصمیم انقلابی نگیرید و رسالت اسلامی و ملی خودتان را عمل نکنید، فردا آن‌قدر دیر و غیرقابل جبران است که قابل تصور نیست…در پایان با کمال احترام و علاقه به حضرت‌عالی اعلام می‌داریم کاسه صبرمان به پایان رسیده و تحمل بیش از آن را در صورت عدم رسیدگی، بر خود جایز نمی‌دانیم.»
*** نامه احمدی‌نژاد به جرج بوش
اردیبهشت ۱۳۸۵ بود که محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور وقت اعلام کرد نامه‌ای برای جرج بوش، رئیس جمهور آمریکا نوشته است. در ابتدا تصور می‌شد که این نامه، نامه‌ای مهم از حیث دیپلماتیک و دارای تاثیراتی در فضای رابطه میان دو کشور باشد اما بعدها مشخص شد که این نامه ۱۸ صفحه‌ای بیش از هر چیز موعظه‌هایی به بوش بوده است و وزارت خارجه آمریکا هم اعلام کرد که به این نامه جوابی نخواهد داد.
احمدی‌نژاد البته به اوباما نیز نامه نوشت و بعد از ریاست‌جمهوری خود نیز تجربه نامه‌نگاری به اوباما و ترامپ را دارد ضمن اینکه در همان زمان ریاست‌جمهوری نیز نامه‌های دیگری با محتوای عموما غیرسیاسی به آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، سارکوزی رئیس جمهوری فرانسه و پاپ بندیکت شانزدهم رهبر کاتولیک‌های جهان نوشت.
*** نامه هاشمی رفسنجانی به رهبر انقلاب
چند روز قبل از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ و البته چند روز بعد از مناظره ۱۴ خرداد آن سال که در آن احمدی‌نژاد تهمت‌هایی را روانه هاشمی رفسنجانی و خانواده او و نیز خانواده ناطق نوری کرده بود، هاشمی رفسنجانی در نامه‌ای به رهبر انقلاب، خواستار واکنش به رویکرد احمدی‌نژاد شد و درباره تبعات عدم واکنش به این سخنان هم هشدار داد و نوشت:
«بخشی از مردم و احزاب و جریان‌ها این وضع را بیش از این بر نمی‌تابند و آتشفشان‌هایی که از درون سینه‌های سوزان تغذیه می‌شوند، در جامعه شکل خواهد گرفت که نمونه‌های آن را در اجتماعات انتخاباتی در میدان‌ها، خیابان‌ها و دانشگاه‌ها مشاهده می‌کنیم.» برخی از اصولگرایان البته این نامه هاشمی رفسنجانی را به نوعی کلید زدن حوادث بعد از انتخابات می‌دانند و در مقابل هواداران هاشمی می‌گویند که او در این نامه به خوبی روند حوادث را پیش‌بینی کرده است.
*** نامه اوباما به رهبر انقلاب
باراک اوباما، رئیس جمهور سابق آمریکا ظاهرا چهار نامه به رهبر انقلاب نوشته است. گفته شده که این نامه‌ها بین بهار سال ۱۳۸۸ تا پاییز سال ۱۳۹۳ ارسال شده است و دست کم از خود رهبر انقلاب نقل است که به یکی از آن‌ها پاسخ داده شده هر چند که برخی از منابع غربی از پاسخ به نامه آخر یعنی نامه چهارم هم سخن می‌گویند. رهبر انقلاب تابه حال به مناسبت‌های مختلف درباره این نامه‌ها سخن گفتند که آخرین مورد آن مربوط به همین اردیبهشت اخیر بود که در بیان خصومت آمریکا با ایران گفتند:
«اوباما یک نامه «فدایت شوم» برای ما نوشت و ما هم بعد از مدّتی یک جوابی به او دادیم و بلافاصله نامه دوّم را نوشت؛ من می‌خواستم باز هم جواب بدهم که در این بین فتنه ۸۸ پیشامد کرد؛ خوشحال رفتند سراغ فتنه‌گرها و دفاع از فتنه، حمایت از فتنه. آنهایی که حالا ظاهرشان، ظاهر این جوری بود، باطن‌شان این بود که به مجرّد اینکه فتنه‌ای اینجا راه افتاد، همه آن حرف‌هایی که قبلاً زده بودند، آن اظهار ارادت‌ها، کأنّه فراموششان شد و به جریان فتنه علیه جمهوری اسلامی ملحق شدند؛ اینها (دولت جدید) که خب [وضعشان معلوم است].»
*** متن کامل ۱۳ نامه تاریخی را می‌توانید در نسخه پی دی اف صفحه ۱۲ و ۱۳ روزنامه به تاریخ ۹۸/۰۵/۳۱ بخوانید.
