لواشک؛ این ورقههای ترش به قدمت تاریخ
روزنامه هفت صبح | تهیه لواشک از زمانی شروع شد که مردم با استفاده از یک آسیاب سنگی تو خالی، میوه را له کرده و آن را در مقابل آفتاب، خشک و برای زمستان نگهداری می کردند. بعد ها به جای سنگ پارچه های نخی ضخیم به ویژه کرباس برای له کردن و آبگیری میوه مورد استفاده قرار گرفت، سال ها بعد استفاده از پالپ یا گوشت میوه ها به جای میوه کامل رایج شد. در این روش گوشت میوه را به صورت کاملا نرم در آورده، در برابر آفتاب پهن می کردند تا رطوبت خود را ازدست داده و به شکل ورقه نازکی از میوه خشک شده در آید.
شاید باورتان نشود اما رد پای لواشک را میتوان در کتیبههای به جا مانده از تخت جمشید هم دید که گویا در بین هدایایی بوده که زمین داران برای پادشاه میآوردند، موضوعی که دور از ذهن هم نیست چرا که خشک کردن یکی از قدیمیترین روشهای نگهداری میوهها بوده و خشک کردن همراه با کمی نمک به صورت لایهای نازک هم روش ماندگاری بوده و هم جای کمی میگرفته و هدیه سبک اما چشمگیری برای پادشاه محسوب میشده است.
احتمالا از آنجا که فرمول تهیه لواشک فرمول بینقصی بوده در تمام سالهای گذشته دست نخورده باقی مانده و تا همین چند سال پیش خبری از ورود تولیدکنندههای صنعتی به این بخش نبود تا اینکه کم کم خانوادهها نه میخواستند سختی درست کردن لواشک را به خودشان بدهند و نه حاضر بودند لواشکهایی که نمیدانستند دقیقا داخلشان چه چیزی است به خورد بچهها بدهند؛ به این ترتیب تولید کنندههای صنعتی هم وارد میدان شدند.
فافای قابل قبول
یکی از اولین شرکتهایی که تصمیم گرفت لواشک را به شکل بستهبندی و بهداشتی تولید کند فافا بود. این شرکت برای بستهبندی محصولاتش هم سنگ تمام گذاشت و علاوه بر نایلونی در دو روی لواشک که تولیدیهای کوچک قبلا تا آنجا پیش رفته بودند، بسته دیگری هم روی کل لواشک کشیده بود اما مشکلی که فافا داشت شیرینی لواشکهایش بود که هنوز هم دچار آن است.
در واقع فافا فقط لواشک خورهایی را راضی میکرد که چندان تحمل خوراکی ترش را نداشتند اما لواشک خوردن را دوست داشتند و همینطور والدین بچههای کوچک را که میخواستند بچه را با یک لواشک کمتر ترش راضی کنند اما لواشک خورهای حرفهای هیچ وقت با فافا راضی نشدهاند چون هر چقدر هم روی بستهاش شکل آلبالوها و زرشکهای تر و تازه بکشد باز هم نمیتواند آن ترشی که لواشک خورها انتظار دارند تامین کند.
دلیل شیرینی لواشکهای صنعتی
شیرین بودن فقط مشکل فافا نیست، اغلب تولید کنندههای صنعتی لواشک محصولات شیرینی دارند. پیگیریهای بازار لواشک میگویند این موضوع دلایلی دارد، یکی ترکیب میوههای ترش با میوههای ارزانتر شیرین مخصوصا سیب است. به این صورت که شما فکر میکنید لواشک زرشک یا آلبالو یا گوجه سبز میخورید.
اما چنین لواشکی احتمالا خیلی گرانتر از پولی است که برای یک ورق لواشک صنعتی دادهاید برای همین تولید کنندهها میوه ارزان قیمتی مانند سیبهای شیرین را با محصول اصلی ترکیب میکنند. از دلایل دیگر این کار زودتر خشک شدن میوهای با قوام سیب است. میزان آب میوههای ترش نسبت به گوشت آنها بیشتر است برای همین اضافه کردن میوهای مانند سیب به زودتر خشک شدن و قوام پیدا کردن لواشک کمک میکند.
ابتکار لواشکی
برای مدتها لواشک تولید شده توسط برندهای بینام و نشان و بعضی از برندهای بیشتر شناخته شده مثل همین فافا تنها لواشکهای بهداشتی مغازهها بودند تا اینکه احتمالا یک آدم خلاق با خودش گفته چرا برای پذیرایی از مهمانها حتما باید شکلات و آبنبات شیرین تعارف کنیم؟
شاید مهمانها بدشان نیاید لواشک بخورند ولی خب نمیشد یک ورق لواشک به مهمان داد و او را درگیر با باز کردن و گاز زدن آن تنها گذاشت بنابراین بستهبندی جدیدی به بازار آمد که به سرعت هم محبوب شد مخصوصا که توزیع این محصول به عهده شبکه فروشندههای مترو گذاشته شد. به این ترتیب پای لواشک مهمانی یا لواشک پذیرایی به خانهها باز شد که محصول خیلی خوبی برای پر کردن یکی از ظرفهای مهمانیهای یلدا بود.
یکی از برندهایی که در این حوزه خوب ظاهر شد دنیز بود. این برند که مدتی از حضورش در بازار میگذشت با راهی کردن لواشک مهمانی به خانهها خودش را جا انداخت. دنیز هنوز هم به ابتکار و بازارگرمی ادامه میدهد و سعی میکند زمان زیادی روی ظاهر بسته بندی و خود لواشکهایی که تولید میکند بگذارد. در کنار دنیز و فافا، بد نیست به برند لیاقت هم اشاره کنیم. تولید کنندهای در آذربایجان شرقی که خیلی بیادعا و بی سر و صدا بخش بزرگی از بازار لواشک ایران را در اختیار دارد.