قول ۲۰میلیون دوزی پادشاه واکسن به ایرانیها
روزنامه هفت صبح، علی رستگار | یک: در جلسه روز شنبه ستاد ملی کرونا وزیر بهداشت خیلی سربسته توضیح داد که یک شرکت هندی که صاحب آن یک ایرانی الاصل زرتشتی است قول داده که ۲۰میلیون دوز واکسنش را به ایران بدهد. به گفته سعید نمکی این شرکت هندی از آمریکا و اوفک مجوزش را هم از الان گرفته که ۲۰درصد محصولاتش را به هرکشوری که خواست ارائه بدهد و ۱۰۰میلیون دوز از واکسنش را هم به خود آمریکاییها پیشفروش کرده.
ضمن اینکه این فرد ایرانی الاصل قول داده که با شرایط مناسب و پیش پرداخت پایین و قیمت ارزانتر این واکسن را در اختیار ایران قرار بدهد. خب وزیر بهداشت اسم نبرده که منظورش چه شرکتی و چه شخصی است اما از کدهایی که داده شده میتوانیم حدس بزنیم که منظور او بنیانگذار شرکت سروم یعنی سیروس پوناوالا است ملقب به پادشاه واکسن.
* دو: سیروس پونا والا ۷۸ ساله است و از پارسیان هند. مهاجران زرتشتیای که بیش هزار سال پیش ایران را ترک کردند و حالا جمعیت آنها ۱۰۰هزار نفر بیشتر نیست اما اقلیتی ثروتمند و تاثیرگذار در هند محسوب میشوند. خود همین سیروس پونا والا طبق رتبهبندی فوربس با ۱۱٫۴میلیارد دلار ثروت هفتمین فرد ثروتمند هند و نفر ۱۶۵ دنیاست. او موسسه سروم را در سال ۱۹۶۶ یعنی در ۲۵سالگی تاسیس کرده که حالا تبدیل به بزرگترین امپراطوری تولید واکسن در دنیا شده. شرکت او ظرفیت تولید ۱٫۵میلیارد دوز واکسن سرخک، فلج اطفال، هپاتیت، اوریون و… را دارد که به ۱۷۰ کشور دنیا صادر میشود. دومین شخص تصمیمگیر در شرکت سروم پسر ۳۸ساله سیروس پوناوالا به نام آدار پوناوالا است. همسر سیروس پونا والا هم در سال ۲۰۱۰ درگذشت و یک بیمارستان به نام او در ایالت مهاراشترا هند ساخته شده. آنها دو نوه به نامهای داریوش و سیروس هم دارند.
* سه: این واکسنی که شرکت هندی تولید میکند تا چه حد معتبر است؟ واکسنی که الان بحثش است دقیقا نمیتوانیم بگوییم واکسن تولیدی کدام کشور است چون شرکت سروم یک غول دارویی است که با کشورها و شرکتهای مختلف برای تولید واکسن کرونا همکاری دارد. به طور مثال آنها روی واکسن دانشگاه آکسفورد سرمایهگذاری کردهاند. در حالی که هفت موسسه و شرکت دیگر هم از جمله آسترزانکا و نوواکس هم در این پروژه همکاری دارند.
خبر همکاری سروم و محققان دانشگاه آکسفورد اردیبهشت ماه امسال منتشر شد در حالی که یک ماه قبل آنها مشغول همکاری با یک موسسه آمریکایی برای تولید واکسن کرونا بودند و مشخص هم نشد آن پروژه به کجا رسید. بعد خبری هم منتشر شد که سروم با موسسه گاملایا روسیه هم برای تولید واکسن اسپوتنیک در حال همکاری است. یعنی از الان نمیدانیم کدامیک از این واکسنها به دست ما میرسد.
تنها چیزی که میدانیم این است شرکت سروم فعلا برای تولید ۴۰۰میلیون دوز واکسن برنامهریزی کرده که نیمی از آن هم قرار است به افراد هندی برسد که سریعترین سرعت شیوع این بیماری را در جهان دارند. در مجموع صحبت تولید دو میلیارد دوز واکسن در سال پیشروی میلادی شده و با این حساب کار سختی برای تامین این واکسن برای کل کشور داریم.
* چهار: حالا تصور کنیم که این واکسن زودتر آماده شد و از هندوستان به ایران رسید، چند نفر را میتوانیم با آن واکسینه کنیم؟ واکسنی که موسسه سروم در حال تولید آن است دو دوزی است یعنی باید در دو نوبت تزریق شود. بنابراین با این ۲۰میلیون دوزی که به ایران قول داده شده میتوانیم فقط ۱۰میلیون نفر را واکسینه کنیم. ضمن اینکه آدار پونا والا چندی پیش گفته بود قیمت هر دوز واکسن این شرکت سه دلار است.
یعنی خرید همین ۲۰ میلیون دوز بیش از ۱۵۰۰میلیارد تومان برای کشور هزینه دارد. هرچند که بعضی از قیمت هر دوز واکسن ۱۰۰دلار هم خبر میدهند. اینکه بعضی میگویند واکسیناسیون کامل کرونا در جهان چند سال زمان میبرد و حتی تا ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ طول میکشد به همین علت است که ظرفیت کل شرکتهای دارویی در حدی نیست که به سرعت به همه مردم جهان واکسن برسانند. خود همین موسسه سروم که بزرگترین تولیدکننده واکسن در جهان است سالانه ظرفیت تولید ۱٫۵میلیارد دوز واکسن دارد.
در حالی که برای واکسینه کردن کل مردم دنیا به ۱۵میلیارد دوز واکسن نیاز است. تازه این در شرایطی است که تصور کنیم این واکسن با یک بار تزریق ایمنی دائمی ایجاد میکند و نیاز به تزریق مجدد در فاصله زمانی مشخص نیست. ایران هم به همین دلیل به دنبال خرید واکسن از کشورهای مختلف است. هرچند که دیروز رئیس جمهور اعلام کرد این کشورها شروط سخت و عجیبی را برای خرید واکسن گذاشتند. به طور مثال میگویند باید ۱۵درصد مبلغ خرید را به عنوان پیش پرداخت از الان بدهید.
بعد اگر واکسن به نتیجه مطلوب رسید که مابقی مبلغ را تسویه میکنید و واکسن را تحویل میگیرید اما اگر واکسن نتیجه نداد خبری از استرداد وجه پیش پرداخت نیست. این در شرایط محدودیتهای ارزی و تحریمهایی که ایران با آن مواجه است هم شرایط را پیچیدهتر کرده. دیروز ناصر ریاحی عضو اتاق بازرگانی و فعال صنعت دارو تخمین زده بود که ایران برای اجرای واکسیناسیون عمومی کرونا به ۸ میلیارد دلار نیاز دارد.