قمار بزرگ آقای رئیس‌جمهور
روزنامه هفت صبح، رامتین لطیفی | نیویورکی‌ها یک مثل معروف دارند و می‌گویند «یک نیویورکی اصیل کسی است که بدون هیچ زحمت و مشقتی بفهمد راهنمای مترو چه می‌گوید»؛ این مثل معطوف به مستهلک شدن بخش عمده‌ای از امکانات شهری است و در این مورد خاص نیز بلندگوهای ایستگاه‌های متروی نیویورک به قدری از رده خارج شده‌اند که صدا و آواهای نامفهومی از آن به گوش می‌رسد و تنها یک نیویورکی اصیل می‌تواند آن آواها را رمزگشایی کند!
راه‌آهن و خطوط ریلی، حمل و نقل عمومی، جاده‌ها و پل‌ها، جایگاه‌های سوخت، وضعیت ساختمان‌ها و … نیز به همین درد مبتلا هستند و با مشکلات جدی و دست و پاگیری دست و پنجه نرم می‌کنند و هرچه می‌گذرد سرعت استهلاک آن‌ها نیز بیشتر می‌شود به طوری که طی ۴ سال گذشته آمریکا در رده‌بندی کشورها بر اساس زیرساخت‌های‌شان ۱۰ پله سقوط کرده است و اکنون در رده سیزدهم جهان قرار گرفته است. البته باید اعتراف کرد که بازسازی یا نوسازی زیرساخت‌ها آرزوی هر رئیس‌جمهوری در آمریکا بوده است اما مسئله دست و پاگیر کسری بودجه همیشه عاملی برای تعویق به اجرا درآمدن این طرح شده است.
بودجه آمریکا در سال گذشته ۶۶۰۰ میلیارد دلار و درآمد دولت نیز به دلیل رکود و تعطیلی اقتصاد که ناشی از بحران کرونا بود ۳۴۰۰ میلیارد دلار بوده است که بخش عمده و چیزی در حدود ۹۳ درصد آن از محل اخذ مالیات‌ها تامین شده است. به عبارت دیگر با احتساب بسته کمک هزینه معیشتی ۲۰۰۰ میلیارد دلاری در سال گذشته، دولت با کسری ۳۲۰۰ میلیارد دلاری مواجه بوده است. حال بایدن قصد دارد طرح‌هایی را به تصویب برساند و اجرایی کند که روی هم رفته هزینه ۷هزار میلیارد دلاری را به بودجه تحمیل خواهد کرد و از نظر بسیاری این اقدام اگر به معنای خودکشی نباشد به طور قطع یک قمار بزرگ است.
مجموع کسری بودجه انباشت شده آمریکا در ۱۰۰سال گذشته ۲۸۰۰۰ میلیارد دلار است و بایدن قصد دارد ۱۰هزار میلیارد دلار به آن بیفزاید. بایدن با اتکا بر نظرات و تحلیل‌های جروم پاپل، رئیس فدرال رزرو و ژانت یلن، وزیر خزانه‌داری خود پا در این راه گذاشته است. پاول و یلن معتقدند ورود این شوک‌ها به بازار و اقتصاد سبب رشد ۶ درصدی و کاهش تورم به زیر ۲درصد خواهد شد و در این صورت مالیات‌ها بدون اینکه فشاری مضاعف روی مردم بیاورد افزایش می‌یابد و بخش عمده‌ای از کسری بودجه را تامین خواهد کرد. بایدن مصرانه روی طرح بازسازی زیرساخت‌های خود پافشاری می‌کند و می‌گوید هزینه این طرح یک بار برای همیشه است و بازسازی زیرساخت‌های بعدی بر دوش نسل‌های آینده است. اکنون جزئیاتی از این طرح را مرور خواهیم کرد.
*** ۲۰۰۰ میلیارد دلار
برآورد ابتدایی بایدن از این طرح ۳۰۰۰ میلیارد دلار بود که با جدا کردن بخش تغییرات اقلیمی از این طرح، برآورد هزینه‌ها به ۲۰۰۰ میلیارد کاهش پیدا کرده و اکنون در حال طی کردن مراحل برای تصویب است.
*** ۲۸ درصد
بایدن در این طرح پیشنهاد داده است که مالیات شرکت‌ها، کارخانه‌ها و مجموعه‌های صنعتی برای تامین بخشی از هزینه‌های این طرح به ۲۸ درصد افزایش یابد. بر اساس قانونی که در سال ۲۰۱۷ و با حمایت جمهوری‌خواهان از دونالد ترامپ تصویب شده بود مالیات این گروه به ۲۱ درصد کاهش پیدا کرده بود.
*** ۱۵ سال
در صورت تصویب این طرح، مرحله اجرای آن ۸ سال زمان خواهد برد و دو دولت بعدی آمریکا نیز درگیر عملیاتی کردن این طرح خواهند شد. در این طرح و در بدبینانه‌ترین حالت ممکن پیش‌بینی شده است که بودجه ۲۰۰۰ میلیارد دلاری آن با افزایش مالیات شرکت‌ها به ۲۸ درصد طی ۱۵ سال به خزانه باز خواهد گشت.
*** سالمندان و معلولین
قرار است ۲۰ درصد از بودجه این طرح که برابر با ۴۰۰ میلیارد دلار است به بازسازی خانه‌های سالمندان، مراکز نگهداری از معلولین و همچنین تجهیز خانه‌هایی اختصاص یابد که حداقل یکی از اعضای خانواده پیر یا معلول باشند. تخصیص زیرساخت‌های لازم و تامین تجهیزات و ابزار مناسب جهت نگهداری از سالمندان و معلولین در درجه اول به منظور کاهش هزینه‌های درمانی است و در قدم بعدی موجب افزایش امید به زندگی در آمریکا خواهد شد. اکنون آمریکا از نظر امید به زندگی در رتبه ۳۹ جهان قرار دارد.
*** حمل و نقل سبز
در این طرح ۱۷۴ میلیارد دلار به تولید ناوگان حمل و نقل عمومی برقی و سبز اختصاص یافته است. همچنین قرار است که دولت ۵۰۰ هزار جایگاه جهت شارژ خودروهای برقی و ناوگان حمل و نقل عمومی سبز در سراسر کشور ایجاد کند.
*** حمل و نقل و جاده‌ها
بر اساس این طرح ۱۱۵ میلیارد دلار به ساخت پل‌ها و جاده‌های جدید اختصاص پیدا می‌کند. همچنین ۸۵ میلیارد دلار به تعمیر جاده‌ها و پل‌های فعلی و ۲۰ میلیارد دلار نیز به افزایش ایمنی جاده‌ها تعلق می‌گیرد. سهم خطوط ریلی از این طرح ۸۰، سهم فرودگاه‌ها ۲۵ و سهم اتوبان‌های جدید ۱۰۰ میلیارد دلار است. به علاوه ۱۷ میلیارد دلار به منظور بازسازی لوله‌کشی‌های آب و فاضلاب قدیمی و ۵۶ میلیارد دلار به منظور نوسازی و ایجاد خطوط لوله‌کشی مدرن آب هزینه می‌شود.
*** ساختمان
بر اساس این طرح ۲۱۳ میلیارد دلار به ساخت خانه‌هایی تعلق می‌گیرد که افراد کم‌بضاعت و بی‌خانمان توان خرید آن را با شرایطی مطلوب و مناسب داشته باشند. همچنین ۱۰۰ میلیارد دلار به ساخت مدارس و ۱۲ میلیارد دلار به ساخت کالج‌های جدید با امکانات روز تعلق خواهد گرفت. به علاوه سهم ساخت مهدکودک‌های مدرن از این طرح ۲۵ میلیارد دلار و سهم ساخت بیمارستان‌ها و خانه‌های سلامت جدید ۱۸ میلیارد دلار است.
این طرح از هر دو طیف منتقدانی دارد. ترقی‌خواهان حزب دموکرات این طرح را ناقص و ناکافی می‌دانند و معتقدند زیرساخت تنها بازسازی پل و جاده و ساختمان نیست و باید بخش‌هایی شامل حفاظت بیشتر از محیط زیست، افزایش پوشش بیمه‌های درمانی و پزشکی، خدمات مشاوره‌ای و روانشناسی رایگان، به رسمیت شناختن شغل خانه‌داری، لغو مرخصی بدون حقوق و تامین نیازهای قشر نیازمند و کارگر به این طرح اضافه شود. از میان منتقدان این طرح در حزب جمهوری‌خواه هم می‌توان به خانواده ترامپ اشاره کرد که می‌گویند «کجای این طرح به زیرساخت‌ها اشاره دارد؟ زیرساخت یعنی دیوار، دیوار مرزی با مکزیک که نیمه‌کاره باقی مانده است!»
اگر شانس با بایدن در این شرایط که خزانه توان تامین این هزینه را ندارد یار باشد و موجب پیروزی او در اجرای این طرح شود می‌توان گفت بایدن فعلا آمریکا را در رقابت با چین نجات داده است و تبدیل چین به قدرت اول جهان را دست کم برای یک دهه به تاخیر انداخته است. البته که بایدن پا را فراتر گذاشته و در اجلاس گروه هفت از طرح ایجاد یک زیرساخت جهانی با متحدانش برای مقابله با طرح«یک کمربند، یک جاده چین»پرده برداشته است، طرحی که «خلاقیت برای ساخت جهانی بهتر» نام دارد.
