قاب تاریخ| مرگ ثریا، چریک تنها و پیشاهنگی دختران
روزنامه هفت صبح، مرتضی کلیلی | با قاب تاریخ به ایران قدیم سفر و یادی از گذشته میکنیم. در تهیه این مجموعه، از تصاویر کمتر دیده شدهای استفاده شده که تماشای آنها خالی از لطف نیست. عکسهایی از مشاهیر تاریخ معاصر ایران، شهرهای ایران، عکسهای فوتبالی، نوستالژیک و… برای دیدن تصاویر و شرح آن ادامه مطلب را بخوانید.
قاب تاریخ ۱
علت مرگ ثریا اسفندیاری، جنایت یا از کار افتادن مغز و قلب؟ ۲۰سال از درگذشت ثریا اسفندیاری بختیاری زنی معروف به ملکه چشم زمردین که ۷ سال ملکه ایران گذشت. ثریا در روز ۳ آبان در سن ۶۹ سالگی در پاریس فوت شد .در مراسم تدفینش غلامرضا پهلوی و همسرش منیژه بهعنوان نماینده خاندان پهلوی حضور داشتند. ثریا را در کنار پدر و مادرش در مونیخ دفن کردند. تنها برادرش بیژن نیز یک هفته پس از فوت ثریا درگذشت.
۲۰ سال پس از مرگ شاه در سوم آبان سال ۱۳۸۰ ثریا بر اثر برخورد پایش با میز، به زمین افتاد و در همان حال دچار سکته شد و سرش به لبه تیز مرمر میز اصابت کرد … وقتی خدمتکار در آپارتمان را گشود، منظره وحشتناکی را دید. ملکه سابق ایران در وسط سالن پذیرایی در کنار میز مرمری کف اتاق و روی فرش ایرانی خفته و خون چهرهاش را پوشانده اما جنایتی روی نداده بود. در معاینات پزشکی قانونی آشکار شد که علت مرگ از کار افتادن مغز و قلب بوده است.
قاب مشاهیر
چریک تنهای انقلاب و پرکارترین فعال ضد رژیم پهلوی؛ یک چریک، مخصوصا اگر سیدعلی اندرزگو باشد، قطعا در طول زندگی خود عکسهای زیادی نمیگیرد، مگر اینکه داستان تغییر چهره و تاکتیکهای اختفا در میان باشد. گوشهای از فعالیتهای او: اقدام به ترور حسنعلی منصور نخست وزیر وقت با همراهی محمد بخارایی، بعد از چندین سال فرار از دست ساواک به عراق، افغانستان و سوریه و لبنان به ایران بازگشت و طی یک برنامه شش ماهه، رفتوآمدهایهای محمدرضا پهلوی را به کمک شخصی در کاخ سلطنتی، زیر نظر داشت.
وی قصد داشت که با وارد کردن مواد منفجره از فلسطین، محمدرضا را ترور کند اما با درگذشتش، نتوانست این کار را انجام دهد. در ۲ شهریور ۱۳۵۷ زمانی که اندرزگو راهی خانه یکی از دوستانش بود، از سوی مأموران ساواک مورد اصابت گلوله قرار گرفت. او زمانی که متوجه شد نمیتواند از مهلکه بگریزد، سعی کرد تعدادی از اسنادی را که همراه داشت با بلعیدن و آغشته کردن بهخون از بین ببرد. مامورها پس از آنکه مطمئن شدند اندرزگو مواد منفجره همراه خودش ندارد، به او نزدیک شدند و او را روی برانکارد گذاشتند اما او با تکانی بدنش را به داخل جوی آب انداخت و درگذشت. از وی به عنوان چریک تنهای انقلاب یاد میشود.
قاب تاریخ ۲
عادات و اخلاق مظفرالدینشاه: تصویر روایت شده از شاه قاجار در مرآتالوقایع مظفری؛ عبدالحسینخان ملکالمورخین، لسانالسلطنه که در روزگار جوانی معلم مظفرالدینشاه بود و بعد به سنت خانوادگی به نگارش تاریخ سلطنت وی اقدام کرد، در معرفی عادات و اخلاق مظفرالدینشاه نوشته است: مظفرالدین به شکار و تاریخ میل فراوان دارد و به ترقی نظام مایل است.تقریبا دو ساعت از روز گذشته از اندرون بیرون تشریف میآورند.
در روزهای غیر از عید، لباس مخصوصی نمیپوشد، فقط در کلاه شیر و خورشید، دو شیر الماسنشان دارد. هر روز یک رنگ لباس میپوشد. در ماه محرم و صفر، لباس مشکی میپوشد و در آن دو ماه اغلب مشغول ذکر و عبادت است و در عشر اول محرم، تعزیهخوانی مفصل دارند و شبهای جمعه تمام سال در اندرون روضهخوانی میکند. در روز شکار، چکمه میپوشد و شمشیر میآویزد. … گاهی به لباسش یک شاخه گل میزند… .» (پایگاه اطلاعرسانی پژوهشکده تاریخ معاصر)
قاب تاریخ ۳
فلسفه نظام پیشاهنگی در ایران دوره پهلوی اول؛ پیشنهاد ایجاد تشکیلات پیشاهنگی برای اولینبار توسط سفیر اسپانیا به ایران داده شد و بعدها میرزا احمدخان امینزاده در آذر ۱۳۰۴ به منظور لزوم تحولات اساسی در نظام تربیتی مدارس، آن را پایهگذاری کرد و ریاست آن را به عهده گرفت. البته انتخاب واژه پیشاهنگ و نظارت و ریاست بر این تشکیلات از اقدامات علیاصغر حکمت بود. با تدوین اساسنامه ۱۴مادهای برای تشکیلات پیشاهنگی در ایران، در تیرماه ۱۳۰۵ نخستین جشن رسمی پیشاهنگی تهران در دارالفنون برگزار شد. دختران کانون تحت ریاست شمس: کانون بیش از ۵۰ شعبه در شهرهای مختلف دایر کرد که مرکز آن در تهران قرار داشت.
این تشکیلات توانست با یک روزنامه رسمی به نام «زبان زن» برنامهها و اهداف کانون را در اختیار مخاطبان قرار دهد. یکی از نکات مهم در این برهه از تاریخ، حضور یک آمریکایی به نام توماس گیبسون در کانون است که با لباسهایی که او طراحی کرده بود دختران پیشاهنگ بدون حجاب به مدرسه میرفتند و همین امر مقدمهای برای کشف حجاب عمومی شد. درواقع هدف اصلی از ایجاد کانون از آغاز تأسیس، رفع حجاب بود و از آن زمان، اغلب مدیران مدارس و مأموران وزارت معارف دراینباره جدیت زیادی داشتند تا در مدارس دختران رفع حجاب را ترویج کنند. این قانون در سال ۱۳۱۷ تصریح میکند که عضویت در سازمان پیشاهنگی برای همه دانشآموزان اجباری است.
قاب تاریخ ۴
ماجرای ساخت تکیه دولت؛ گفته میشود قصد اولیه ناصرالدین شاه از ساختن بنای تکیه دولت اجرای نمایشهای موزیکال به سبک غربی بود؛ زیرا در مسافرتهایش به اروپا با سالنهای نمایش آنجا آشنا شده و چنین برنامههایی مورد پسندش واقع شده بود و به همین خاطر، به ساختن این نمایشخانه در تهران همت گمارد. شباهت معماری این محل با معماری رویال آلبرت هال لندن (بزرگترین سالن اپرای سلطنتی انگلستان) که توسط مهندسان انگلیسی طراحی و اجرا گردیده بود، سندی بر این مدعاست.
هنوز ساخت تکیه دولت به اتمام نرسیده بود که قصد شاه بر عموم فاش گردید و همین موجی از نارضایتی مردم متدین آن زمان را برانگیخت و در نتیجه ناصرالدین شاه اجبارا این مکان را به مراسم روضهخوانی و تعزیهگردانی اختصاص داد. تکیه دولت پس از سالها متروکه ماندن و ویرانه گشتن، نهایتا در سال ۱۳۲۵ برای ساخت شعبه بانک ملی بازار تهران تخریب شد و بیشتر عرصه آن زیربنای بانک گردید. این ساختمان در سویه جنوب شرقی کاخ موزه گلستان و در جنوب غربی شمسالعماره، شمال سبزهمیدان و روبهروی مسجد شاه تهران جای گرفته بود.