فرشته نجات به کمک بورس می‌آید؟
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی | ایلان ماسک، مدیر تسلا ثروتمندترین فرد جهان است.او ۱۸درصد سهام شرکت تسلا را دارد و با سرمایه‌ای حدود ۱۸۸میلیارد دلار به تازگی جف بزوس را به عنوان مدیر آمازون پشت سر گذاشته ولی آیا او می‌تواند ۱۸۸میلیارد دلار دارایی خود را خرج کند؟ جواب می‌تواند نه باشد چراکه اگر ایلان ماسک همین امروز کل ۱۸درصد سهام گروه تسلا را به فروش بگذارد، طبیعتا شاهد ریزش قیمت سهام تسلا در بورس آمریکا خواهیم بود و دیگر سهام او ۱۸۸میلیارد دلار نمی‌ارزد.
مارکت ایمپکت دقیقا به همین موضوع اشاره دارد. اگر یک سهامدار بزرگ کل سهام خود را یکجا در بازاری بفروشد، شاهد ریزش ارزش سهام خواهیم بود. ایلان ماسک‌های زیادی در بازار بورس تهران فعال هستند.با توجه به عمق کم بورس ایران نسبت‌به بورس‌های بین‌المللی، هرکدام از سهامداران بزرگ می‌‌توانند با فروش سهامشان به کلی ارزش سهام را نابود کنند.
شرکت بورس در طرحی جدید می‌خواهد جلوی این اتفاق را بگیرد.علی صحرایی، مدیرعامل شرکت بورس تهران در توئیتی اعلام کرده طرح جداسازی بازارهای معاملاتی در بورس تهران نهایی شد و به‌زودی با همکاری سایر ارکان بازار سرمایه به صورت یکپارچه اجرا می‌شود.هدف این طرح جلوگیری از تاثیر رفتار معاملاتی سهامداران بزرگ بر سایر سهامداران بازار سرمایه است.
*** مارکت ایمپکت چطور به کمک بازار می‌آید؟
در طرح جدید شرکت بورس، سقفی برای فروش سهام در یک روز تعیین می‌شود. محمود گودرزی، معاون بازار شرکت بورس اینگونه توضیح می‌دهد: فرض کنید که یک سهامدار می‌خواهد ۳۰ یا ۴۰میلیون سهم بفروشد، اگر حد نصاب نرمال سهم سه میلیون باشد، سهامدار عمده فقط می‌تواند سه میلیون سهم بفروشد و مابقی آن را هم می‌تواند در بازار بلوکی معامله کند.بازار معاملات بلوکی اصطلاحا به نام بازار دارک هم نامیده می‌شود.
این طرح سابقه جهانی دارد و در دنیا بیش از ۳۰ تا ۴۰درصد از معاملات دارک انجام می‌شود.گرچه هیچ طرحی کاملا بدون عیب و نقص نیست اما این طرح بسیار مفید است و به نظر می‌رسد که می‌تواند به روند معاملاتی سهام کمک کند تا تحت تاثیر معاملات بزرگان بازار قرار نگیرد و حدود پنج تا ۱۰درصد از معاملات بازار به بازار بلوک منتقل می‌شود که جزئیات آن از طریق منابع رسمی بعد از تصویب در سازمان بورس اعلام خواهد شد.با اجرا شدن طرح مارکت ایمپکت دیگر شاهد فروش آبشاری توسط سهامداران عمده نخواهیم بود و بخش زیادی از رنج‌های منفی روی نمادهای مختلف از بین خواهد رفت.
*** مارکت ایمپکت در حال حاضر چطور اجرا می‌شود؟
معاملات بلوکی پیش از این هم در بازار وجود داشته.سهامداران بزرگ که عموما شخصیت حقوقی از جمله دولت هستند، موقع فروش سهام خود از عرضه بلوکی استفاده می‌کنند.برای مثال آنها به‌طور یکجا ۲۰درصد سهام یک شرکت را برای فروش بلوکی آگهی می‌کنند تا یک شرکت حقوقی دیگر بیاید و آنها را بخرد.برای همین طرح مارکت ایمپکت در بازار موضوع جدیدی نیست و مدیران هم از تغییرات جدید به عنوان طرح اصلاح مارکت ایمپکت نام می‌برند.
*** مارکت ایمپکت چه تاثیرات منفی می‌تواند داشته باشد؟
هر طرحی با تمام مزایایی که دارد،می‌تواند تاثیرات منفی هم داشته باشد و این موضوع دلیل بر این نیست که مارکت ایمپکت نباید اجرا شود بلکه باید نقاط منفی آن را هم در نظر داشت. همانطور که سیاوش وکیلی، مدیر روابط عمومی سازمان بورس در توئیتی تذکر داده:
این برنامه برای کاهش اثر معاملات عمده بر کلیت معاملات یک نماد است.اگر به هر دلیلی فردا حجم معاملات کم شد لطفا به مکانیسم تعریف شده احترام بگذاریم و نگوییم تغییر مکرر قوانین.به‌طور کلی تغییر در ریزساختارهای بازار در شرایط نرمال انجام می‌شود.
همانطور که وکیلی توضیح داده، طرح مارکت ایمپکت می‌تواند روی حجم معاملات تاثیر منفی بگذارد.همانطور که مارکت ایمپکت جلوی فروش آبشاری را می‌گیرد، می‌تواند طرف تقاضا را هم تضعیف کند چراکه بعضی شرکت‌های حقوقی برای سود بیشتر شروع به جمع‌آوری صف‌های فروش می‌کنند و بعد از چند روز سهام خود را به فروش می‌گذارند.اگر آنها نتوانند سهامشان را بفروشند از ابتدا دست به خرید نخواهند زد و جمع‌آوری صف‌های فروش تماما به دوش بازارگردان‌ها می‌افتد و می‌تواند این کار را برایشان سخت‌تر کند.
ایلان ماسک در بورس تهران سهامدار نیست اما اگر اینطور بود با اجرا شدن طرح مارکت ایمپکت باید ۱۸۸میلیارد دلار سهام شرکت تسلا را به صورت بلوکی معامله می‌کرد.او همین حالا هم می‌تواند در وال‌استریت سراغ معاملات دارک برود ولی او چنین کاری نخواهد کرد چراکه سهام شرکت تسلا از نظر مدیرعاملش، ارزنده‌ترین دارایی در دنیاست.
