غذای خانواده ایرانی در گروی خوراک دام!
روزنامه هفت صبح، فاطمه رجبی | حتما خاطرتان هست که اخیرا قیمت تخم‌مرغ و جنجال‌هایی که درباره آن راه افتاد هر روز پای ثابت رسانه‌های مختلف بود. کمی بعد از آن موضوع قیمت شیر خام که می‌تواند روی محصولات زیادی اثر داشته باشد، راه افتاد. قبل از همه اینها هم که ماجرای کره و ارتباط آن با شیر خام مطرح بود.
در کنار اینها قیمت محصولات پروتئینی دیگر، حتی گوشت قرمز و سفید هم به تناوب خبرسازی کرده. در تمام این موارد هم بدون استثنا یک دلیل برای نابسامانی‌های قیمتی مطرح شده: نهاده‌های دامی. هر بار که رسانه‌ها سراغ مسئولان مربوطه و فعالان اقتصادی حوزه انواع خوراکی‌های پروتئینی و لبنی رفته‌اند یک جواب شنیده‌اند و آن هم کمبود و گرانی نهاده دامی بوده است.
همین دیروز سخنگوی انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی اعلام کرد که افزایش قیمت محصولات لبنی خیلی هم طبیعی است چون هزینه تولید و بسته‌بندی بالا رفته و از همه مهم‌تر شیر خام گران شده. او در جواب اینکه چرا شیر خام گران شده هم گفت که قیمت نهاده دامی بالا رفته و دولت هم برای کاهش قیمت آن کاری نکرده است.
*** نهاده دامی چیست؟
نهاده دامی یک محصول خاص نیست بلکه در تعریف آن آمده: به طور کلی به کلیه مواد خوراکی که می‌توان به دام و طیور به جهت رشد، پرورش و شیردهی داد را نهاده‌های دامی می‌گویند. در اغلب موارد هم به حیوانات پرورشی خوراکی‌هایی مثل جو دامی، گندم دامی، یونجه، ذرت دامی و کنجاله سویا می‌دهند. این کنجاله هم در واقع باقی‌مانده محصولاتی است که روغنش کشیده شده باشد.
مثلا به باقی‌مانده سویا که روغنش گرفته می‌شود می‌گویند کنجاله سویا. به طور کلی کنجاله سرشار از مواد مغذی است که خیلی برای خوراک دام مفید است. به مجموعه همه اینها با هم می‌گویند نهاده‌های دامی. بخش بزرگی از نهاده دامی که خوراک دام و طیور دامداران و مرغداران ایرانی است، از خارج از کشور می‌آید و قیمت ارز روی قیمت نهایی آن تاثیر زیادی می‌گذارد.
برای همین هم معمولا دولت سعی می‌کند با اختصاص ارز ۴۲۰۰تومانی به واردات نهاده‌های دامی کاری کند که این محصول اساسی کمترین تاثیر را از نوسانات بازار ارز ببیند اما در ماه‌های اخیر ناهماهنگی در تخصیص ارز به این حوزه باعث شده که قیمت نهاده‌های دامی در بازار تفاوت زیادی با قیمت رسمی داشته باشد که وزارت صمت آن را اعلام می‌کند.
به عنوان مثال در حال‌حاضر قیمت مصوب هر کیلوگرم ذرت هزار و ۵۰۰ تومان، کنجاله سویا دو هزار و ۷۵۰ تومان و سبوس گندم هزارو ۴۰۰ تومان است در حالی که تولیدکنندگان دام وطیور هر کیلوگرم ذرت را بیش از چهار هزار تومان و کنجاله سویا را بیش از ۱۵هزار تومان خریداری می‌کنند که همین هم بر نرخ چند برابری محصولات پروتئینی اثرگذار است.
بعضی‌ها مهم‌ترین دلیل این آشفتگی بازار را انحصار در واردات و فساد در شبکه توزیع می‌دانند. به‌طوری که رئیس دفتر رئیس‌جمهوری به تازگی اعلام کرد که متاسفانه شبکه توزیع و افرادی که کالا وارد می‌کنند با دلال بازی و واسطه‌گری‌های متعدد باعث شده‌اند قیمت‌کالایی که با ارز ۴۲۰۰تومانی وارد می‌شود افزایش یابد.
گویا عدم نظارت بر توزیع هم مزید بر علت شده و نهاده‌ها به جای بازارگاه وزارت جهاد کشاورزی که برای توزیع نهاده ایجاد شده سر از انبارهای شخصی و بازار سیاه در آورند. مرغداران و دامدارها هم از سامانه بازارگاه وزارت جهاد دل خوشی ندارند و می‌گویند ایرادات زیادی دارد و به‌رغم قول‌های وزیر جهاد کشاورزی هنوز این ایرادها اصلاح نشده است.
آنها دنبال شفاف‌سازی توزیع از سوی وزارت جهاد کشاورزی هستند و اعتراض دارند که چرا فهرست شفافی که مشخص کند نهاده‌ها به کدام تولیدکنندگان و شرکت‌ها و به
چه میزان داده شده است منتشر نمی‌شود؟ این شرایط در نیمه دوم سال پیچیده‌تر هم می‌شود چون چراگاه‌های طبیعی از دور تغذیه دام‌ها خارج می‌شوند و دامدارها هم در کنار مرغدارها برای دریافت نهاده صف می‌کشند.
*** چرا خودمان تولید نمی‌کنیم؟
مرور آمارهای مختلف نشان می‌دهد که ایران جزو بزرگ‌ترین واردکننده‌های نهاده‌های دامی است و بیشتر از ۷۰درصد خوراک دام مورد نیازش را وارد می‌کند. مجید موافق قدیری، رئیس انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان گفته که سال گذشته ارزش واردات نهاده‌های دامی بیش از ۴.۱میلیارد دلار بوده است. با شنیدن این رقم‌ها احتمالا شما هم می‌پرسید که چرا خودمان نمی‌توانیم نهاده دامی مورد نیاز داخل را تولید کنیم؟
یکی از جواب‌ها به این سوال مشکلات مربوط به تکنولوژی تولید است. به این صورت که نهاده‌های دامی معمولا خالص نیستند بلکه مکمل‌های تغذیه‌ای به آنها اضافه می‌شود، بنابراین تولید نهاده با کیفیت که مکمل‌های لازم را داشته باشد و قیمت تمام شده آن هم نزدیک به قیمت تمام شده در کشورهای تولیدکننده اصلی باشد،کار سختی است. از طرفی ما در زمینه تولید محصولاتی مثل گندم، جو، سویا و… که در تولید نهاده‌های دامی استفاده می‌شود چنانکه باید و شاید مازاد تولید نداریم که بتوانیم آن را صرف تولید نهاده کنیم.
