عواقب آزادسازی سهام عدالت
روزنامه هفت صبح | مبلغی که به شکل سالانه به حساب دارندگان برگه‌های سهام عدالت واریز می‌شود ناچیز است در نتیجه آنها وقتی می‌شنوند ارزش سهام‌شان به بیش از پنج‌میلیون تومان رسیده، شاید وسوسه شوند.
سود سهام عدالت مشمولان را آنطور که باید راضی نمی‌کند. همین موضوع باعث شده خیلی‌ها دنبال فروش سهام عدالت باشند. اتفاقی که فعلا از نظر قانونی عملی نیست و برای انجام‌دادنش به شکل قانونی باید منتظر تصویب مجلس و ابلاغ لایحه آزادسازی سهام عدالت بمانیم. با این‌حال مبادله سهام عدالت به شکل یواشکی انجام می‌شود.
با فرض محقق‌شدن این اتفاق بازهم باید نقاط مثبت و منفی آزادسازی سهام عدالت را بررسی کنیم تا ببینیم آیا آزادسازی سهام عدالت کار درستی است یا نه؟ اگر این اتفاق افتاد ما چه واکنشی باید به آزاد‌شدن خرید و فروش سهام عدالت نشان بدهیم.
*** چرا آزادسازی سهام عدالت کار اشتباهی است؟
آزادسازی سهام عدالت اصلا کار سختی نیست. طوری که مدیر نظارت بر بازار شرکت بورس می‌گوید هم‌اکنون بستر‌های لازم برای آزادسازی سهام عدالت مهیا شده و جای نگرانی نیست. به‌عبارتی سهام عدالت از نظر فنی هیچ مشکلی ندارد و در صورت تصویب مجلس سازمان خصوصی‌سازی و شرکت بورس می‌توانند خرید و فروش سهام عدالت را آزاد کنند، اما عوامل دیگری مانع از انجام این کار می‌شوند.
عواملی که بیشتر به اتفاقات بعد از آزادسازی سهام عدالت مربوط می‌شوند. آنطور که مشاور رئیس سازمان خصوصی‌سازی می‌گوید، ارزش روز سهام عدالت از ۱۳سال پیش تا حالا پنج‌برابر شده است. جعفر سبحانی می‌گوید، مشمولانی که در زمان شروع توزیع سود یک‌میلیون تومان سهام عدالت داشته‌اند، ارزش سهام‌شان به حدود پنج‌میلیون تومان رسیده است.
حالا زمانی را تصور کنید که اقشار کم‌درآمد جامعه بتوانند با فروش سهام عدالتشان پنج‌میلیون تومان پول به‌دست بیاورند. اینجاست که افراد زیادی سهام عدالت خود را به فروش می‌گذارند و این افزایش ناگهانی عرضه سهام عدالت باعث پایین‌آمدن ارزش آن خواهد شد. به‌عبارتی با این اتفاق مشمولان سهام عدالت باید با ارزش پنج‌میلیون تومانی سهام عدالتشان خداحافظی کنند.
*** ورود ۱۴۰هزار میلیارد تومان نقدینگی به بازار و افزایش نرخ تورم
ارزش کل سهام عدالت در حال حاضر مبلغی در حدود ۱۴۰هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. این مبلغ بزرگ هم‌اکنون دراختیار دولت است و وارد بازار نشده. حالا زمانی را تصور کنید که با آزادسازی سهام عدالت رقمی معادل ۱۴۰هزار میلیارد تومان پول وارد بازار شود. اینجاست که باید منتظر اثرات ورود این سرمایه به بازار روی شاخص‌هایی مثل تورم و نقدینگی باشیم. افزایش نقدینگی در بین اقتصاددان‌ها یکی از عوامل اصلی بالا رفتن تورم در نظر گرفته می‌شود.
*** سهام عدالت از دست گروه‌های کم‌درآمد خارج می‌شود
تا به حال به فلسفه وجودی سهام عدالت فکر کرده‌اید؟ این پروژه برای سهیم کردن دهک‌های پایین جامعه در کارخانه‌ها و شرکت‌های دولتی بود. به این صورت که دولت سهام شرکت‌ها را در اختیار اقشار کم‌درآمد جامعه گذاشت تا با فعالیت این شرکت‌ها سالانه یک مبلغ به عنوان سود سهام عدالت در اختیار این گروه‌ها قرار بگیرد. حالا با آزاد شدن خرید و فروش سهام عدالت، این پروژه به کلی کارایی خود را از دست خواهد داد، چراکه معلوم نیست چه کسانی سراغ خرید سهام عدالت بروند و این مورد باعث می‌شود گروه‌هایی با درآمد بالا صاحب سهام عدالت شوند. سهام عدالتی که قرار بود سرمایه‌ای برای اقشار کم‌درآمد باشد.
*** چرا آزادسازی سهام عدالت اجتناب‌ناپذیر است؟
آزادسازی خرید و فروش سهام عدالت با همه عواقب و نقاط منفی که دارد، بالاخره باید اتفاق بیفتد چرا که تصمیم‌گیرنده نهایی صاحبان سهام عدالت هستند و باید اختیار خرید و فروش سرمایه‌شان را داشته باشند. در حال حاضر ۱۳سال است که دولت کفالت ۵۰میلیون نفر مشمول سهام عدالت را در مدیریت سرمایه آنها برعهده گرفته. مسئولان سازمان خصوصی‌سازی هم معتقد هستند که آزادسازی سهام عدالت حق مالکیت را به مشمولان سهام عدالت بازمی‌گرداند.
*** بهترین کار در صورت آزادسازی سهام عدالت چیست؟
سهام عدالت خود را نفروشید! این توصیه‌ای است که مشاور رئیس سازمان خصوصی‌سازی به مشمولان می‌کند. سید جعفر سبحانی، دو عامل را به عنوان مزیت‌های نگه‌داشتن سهام عدالت با وجود آزادسازی معرفی می‌کند. او می‌گوید، نگهداری سهام عدالت برای دارندگان دو مزیت مهم به همراه خواهد داشت؛ یکی امکان بهره‌مندی از سود سالانه و دیگری بهره‌برداری از افزایش ارزش سهام عدالت. کما اینکه در چند سال اخیر، هم سود سهام عدالت و هم ارزش سهام عدالت، روند افزایشی داشته است.
آنطور که مسئولان سازمان خصوصی‌سازی می‌گویند، کل مشمولان و دارندگان سهام عدالت، حدود ۴۹میلیون و ۲۰۰هزار نفر بوده که از این تعداد، حدود ۴٫۲میلیون نفر از مشمولان فوت کرده‌اند و حدود شش‌میلیون نفر هم جزو دهک یک و دو جمعیت، یعنی افراد تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی هستند. شاید این احتمال باشد که آزادسازی معاملات سهام عدالت از دهک یک و دو آغاز شود، ولی باید منتظر تصویب لایحه توسط مجلس و ابلاغ آن بمانیم.
