علی‌بابا ۱۸۲ نفر از کارکنان خود را تعدیل کرد

روزنامه هفت صبح| بزرگترین استارتاپ گردشگری ایران، یک‌چهارم کوچک‌تر شد! استارتاپ گردشگری علی‌بابا دیروز طی اطلاعیه‌ای که مدیرعامل این شرکت در توئیتر منتشر کرد خبر از تعدیل ۱۸۲ نفر از کارکنانش داد. گفته می‌شود علی بابا در پی این تعدیل نیرو، یک‌چهارم کوچک‌تر خواهد شد.

در این اطلاعیه تاکید شده ضرر و زیان‌ ناشی از اتفاقات و تحولات کشور در نیمه دوم سال ۹۸ باعث کاهش ۸۰ درصدی سفر شده و این شرکت چاره‌ای جز کوچک کردن نیروی انسانی‌اش نداشته. اتفاقی که بعد از تعدیل نیروی دیجی‌کالا در سال ۹۷ که شامل ۱۷۵ نفر شد، حالا بزرگترین ریزش‌ در یک استارتاپ ایرانی است که خبر آن منتشر شده است.

خبری که اگرچه در این روزهای رکود و خانه‌نشینی چندان غیرمنتظره نیست اما می‌تواند برای سرمایه‌گذاران کسب‌وکارهای آنلاین، بازارهای سرمایه و مسئولان دولتی و البته برخی فعالان این حوزه حاوی پیام‌های مهم و متفاوتی باشد.

استارتاپ‌ها در یکی دو سال گذشته هیاهوی زیادی در فضای اقتصادی کشور به راه انداخته‌اند و نگاه و توجه بسیاری از فعالان حوزه‌های مختلف از جمله تصمیم‌گیرندگان سیاسی و اقتصادی را به خود معطوف کرده‌اند. از جمله بسیاری از مسئولان دولتی که برای بسیاری از مشکلات و چالش‌های کشور نسخه‌های استارتاپی می‌پیچند و مدام از این شرکت‌های نوپا می‌خواهند برای حل مشکلات کشور وارد میدان شوند.

اما شکننده بودن وضعیت استارتاپ‌ها در شرایط نامطمئن اقتصادی حالا باعث شده تا بسیاری به سوپرمن بودن استارتا‌پ‌ها به دیده شک و تردید بنگرند. مهم‌تر اینکه چنین فرازوفرودهایی این پیام را به بنگاه‌هایی چون بورس و فرابورس می‌دهد که فارغ از سروصدای بلند استارتاپ‌ها در اقتصاد کشور، این شرکت‌های نوپا تا رسیدن به بلوغ و ثبات نسبی راه درازی در پیش دارند.

سرمایه‌گذارهای خطرپذیر هم که چشم امیدشان رشد تصاعدی استارتاپ‌ها و افزایش ارزش سهام آن‌ها در دوره‌های مختلف رشد آن‌هاست چشم‌شان در سال ۹۸ بیش از هر زمان دیگری ترسیده که در مواجهه با این شرکت‌ها بیش از گذشته احتیاط به خرج دهند. سرمایه‌گذارانی که امیدوار بودند رشدهای نجومی و اعداد و ارقام این شرکت‌ها بتواند به الگوی تازه‌ای در اقتصاد کشور تبدیل شود این روزها ناامیدتر از هر زمان دیگری هستند.

پیام تعدیل نیروی علی‌بابا در میان استارتاپ‌ها تعبیرهای مختلفی داشته، از جمله اینکه علی‌بابا در اخراج نیروهایش کمی تعجیل کرده و باید در شرایط بحرانی قبل از هر راهکاری، به فکر کم کردن هزینه‌های تبلیغاتی‌اش می‌افتاد. عده‌ای دیگر می‌گویند برای استارتاپی که لیدر بازار گردشگری است این خبر دردآور می‌تواند بیش از یک تعدیل نیرو و نشانه یک دوره طولانی‌مدت رکود و ضرردهی باشد.

اگرچه مدیرعامل علی‌بابا در اطلاعیه‌اش تاکید کرده رشد علی‌بابا و آینده‌ ترسیم‌شده برای آن محقق خواهد شد اما فعالان این حوزه می‌گویند اگر مدیران علی‌بابا این شرایط بحرانی را موقتی می‌پنداشتند و امیدی به تغییر آن در کوتاه‌مدت می‌داشتند احتمالا تصمیمی تا این اندازه سخت و هزینه‌زا برای این برند نمی‌گرفتند.

عده‌ای هم تاکید کرده‌اند برخی استارتاپ‌های ایرانی در یک دوره تحت تاثیر هیجان سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده، به‌یکباره رشدی غیرمنطقی را در بخش نیروی انسانی تجربه کرده‌اند که در بحران‌ها بلای جان آن‌ها خواهد شد. برخی هم از فلسفه «مقاومت در برابر جذابیت رشد» سخن راندند و از این تز حمایت کردند که تجربه دیجی‌کالا و علی‌بابا و بی‌ثباتی‌های داخلی اقتصاد کشور، این پیام را به این استارتاپ‌ها می‌دهد که زود تسلیم هیجان‌های بازار نشوند و برای رشد عجله‌ای نداشته باشند.

برخی دیگر هم از سیاست‌های چابک‌سازی و کوچک‌ماندن برخی استارتاپ‌های دیگر حمایت می‌کنند که نشانه‌ای از درک درست شرایط اقتصاد کشور است. اما مهم‌ترین نقدی که به ماجرای تعدیل نیرو وارد می‌شود این است که شاید در این مرحله حفظ نیروی انسانی که از دارایی‌های ارزشمند هر برندی است باید بیش از این در کانون توجه این شرکت قرار می‌گرفت.

عده‌ای هم درخواست استارتاپ‌ها از جمله علی‌بابا از دولتی‌ها برای حمایت از استارتاپ‌های گردشگری در شرایط بحرانی این روزها را نشانه‌ای از وابسته شدن بیش از اندازه این شرکت‌ها به این دست حمایت‌ها می‌دانند و برخی هم با تئوری توطئه یک گام جلوتر رفته‌اند و این تعدیل نیرو را برنامه‌ای برای جذب بیشتر حمایت‌های دولتی عنوان می‌کنند.

فارغ از این تئوری‌های اثبات‌نشده اما ریزش‌های استارتاپی برای دولتی‌ها هم شاید این پیام را داشته باشد که چندان به قدرت نامحدود استارتاپ‌ها در هر شرایطی دل نبندند و واقعیت‌های اقتصادی کشور را شامل حال این شرکت‌ها هم بدانند.

اوضاع استارتاپ‌های ایرانی از جمله گردشگری‌ها، این روزها زیاد بسامان نیست، صنعت گردشگری عملا تعطیل شده و معلوم هم نیست دوباره کی روی ریل رونق می‌افتد. میزان خسارت‌ها هم برخلاف بیزنس‌های سنتی که بزرگترها در شرایط بحران کمتر آسیب می‌بینند و این کوچک‌ها هستند که گرفتارترند، اینجا و در استارتاپ‌های بزرگ بیشتر است.