عصبانیت کسب‌وکارهای آنلاین حوزه محتوا از سیاست‌های صداوسیما
روزنامه هفت صبح | استارتاپ‌های حوزه محتوا مدت‌هاست می‌گویند تلویزیون نه‌تنها نمی‌تواند تنظیم‌گر و ناظر فضای آنلاین این صنعت باشد بلکه اصولا کسی که خودش یک رقیب قدیمی محسوب می‌شود که چشم دیدن تازه‌واردها و نوآورها را ندارد به هیچ‌وجه صلاحیت راهبری این بازار را نمی‌تواند داشته باشد. از دعوای همیشگی ساترا که بازوی نظارت بر شبکه نمایش خانگی محسوب می‌شود گرفته تا دیگر معاونت‌های این سازمان که پا در کفش آنلاین‌های حوزه محتوا می‌کنند حسابی صدای استارتاپی‌ها را درآورده‌اند.
استارتاپ‌ها می‌گویند با ورود بازیگرانی چون ساترا و حتی قدرت گرفتن پلتفرمی چون تلوبیون که عملا ورود و رقابت تلویزیون با بخش خصوصی در حوزه محتوای آنلاین ویدئویی محسوب می‌شود حالا این سازمان بیش از هر زمان دیگری برای زیر پا گذاشتن حقوق مادی و معنوی استارتاپ‌ها انگیزه پیدا کرده است.
همین هفته گذشته بود که صدای تعدادی از نمایندگان مجلس هم بلند شد و حتی نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در مصاحبه‌ای تاکید کرد ساترا نباید میدان را برای تولید فیلم در شبکه نمایش خانگی تنگ و با شبکه نمایش خانگی رقابت کند. سید محمدرضا میرتاج‌الدینی نماینده تبریز و نائب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با بیان اینکه باید از شرکت‌های دانش بنیان در بخش فرهنگ حمایت کرد، تاکید کرده بود دستگاه‌های حاکمیتی مثل صداوسیما باید از تولید فیلم شبکه نمایش خانگی حمایت مالی و پشتیبانی کند نه اینکه موانعی را بر سر راه آنها ایجاد و با آنها رقابت کنند.
در اظهارنظر دیگری علی حدادی عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها و نماینده ساوجبلاغ در مجلس شورای اسلامی گفته بود اگرچه صداوسیما مأموریت اصلی و مهمی در کشور دارد و می‌تواند اثرگذار باشد، اما اثرگذاری صداوسیما به معنی محدود کردن و یا رقابت با بخش خصوصی نیست.
در آخرین مورد از این دادخواهی‌ها تعدادی از فعالان حوزه تولید محتوا در نشستی از تنظیم‌گری و رقابت همزمان صداوسیما با بخش خصوصی انتقاد کردند و شرط حضور ساترا به‌عنوان نهادی وابسته به صداوسیما را خروج تلوبیون از این بازار دانستند.
مدیرعامل تیوال و مدیرعامل شرکت نسل اندیشه سبزنما در نشستی که در خانه اندیشه‌ورزان ایران برگزار شد، چالش‌ها و مصائب تنظیم‌گری حوزه پلتفرم‌های محتوایی را بررسی کردند و در این نشست مدیر مرکز مطالعات توسعه و رقابت نیز به قیمت‌گذاری تهاجمی تلوبیون اعتراض کرد.
از مشخص نبودن متولی رنج می‌بریم
مهدی حاج محمود عطار، مدیرعامل نسل اندیشه سبز نما که برای تولید مجموعه انیمیشن‌های دیرین دیرین شهرت دارد، گفت: ضد انحصار بودن یک شعار ژورنالیستی و پز روشنفکرانه است که اتفاق نیفتاده. تلوبیون تمام پلتفرم‌ها را مورد آزار و اذیت قرار می‌دهد و از حمایت‌‌‌های عظیمی برخوردار است.
عطار از اختلاف میان نهادهای حاکمیتی مسئول سخن به میان آورد و ادامه داد: ساترا ممیزی یکی از سریال‌های ما را بر عهده گرفت و تمام مراحل بازبینی ارشاد در ساترا تکرار شد. پروژه که تمام شد ارشاد نگذاشت کار پخش شود چون ناراحت شده بود که از ساترا مجوز گرفتیم و گفت بروید از همانی که مجوز گرفته بودید اجازه بگیرید کارتان پخش شود. در نهایت در دعوای دو نهاد حاکمیتی سرمان بریده شد.
او ادامه داد: بچه‌های انیمیشن هشت ماه یک بار حقوق می‌گیرند و ۹۰درصدشان به کشورهای همسایه رفته‌اند. آنهایی هم که مانده‌‌اند اکثرا برای کشورهای همسایه تولید می‌کنند.
مدیرعامل نسل اندیشه سبز نما از نبود متولی مشخص در این حوزه انتقاد کرد و گفت: در این حوزه متولی نداریم. از ساترا خواستیم آیین‌نامه‌ای حتی سخت‌گیرانه بدهد تا بدانیم چه چیزی بسازیم که ممیزی نخورد. آیین‌نامه نداریم و تصمیمات سلیقه‌ای است؛ تصمیمات سلیقه‌ای هم رانت به وجود می‌آورد. در کشورهای دیگر تولیدکننده محتوا را روی سرشان می‌گذارند اما در ایران ما درگیر بحث‌های حقوقی هستیم.
صداوسیما نمی‌خواهد بخش خصوصی بزرگ شود
محمد عمروآبادی، مدیرعامل تیوال یکی دیگر از افراد حاضر در این نشست بود که انتقاداتش در مورد وجود رانت در این حوزه را مطرح کرد و گفت: پلتفرم‌های خصوصی حق دارند از سرمایه خود به‌طوری که می‌خواهند استفاده کنند. فیلیمو و نماوا حق قطعی دارند چیزی که تولید می‌کنند را فقط روی پلتفرم خود نمایش دهند. اما یک‌سری رانتها نیز وجود دارد. چرا ما دسترسی به این رانتها و وام‌ها نداریم. پلتفرم‌های خصوصی میلیاردها تومان وام گرفته‌اند. چرا؟ همین الان چند طرح آماده تولید داریم که پول تولیدش را نداریم.
مدیرعامل تیوال از حضور همزمان صداوسیما به‌عنوان متولی و بازیگر در بازار نیز انتقاد کرد و گفت: حکومت باید برای بازار استراتژی رشد بچیند تا منافع تولیدکننده خدشه‌دار نشود. اما الان اوضاع طوری است که ما نمی‌دانیم مجوز تبلیغات و نشر و ساخت را چه کسی می‌دهد. به چه حقی سازمانی که خودش بانی است و مجوز می‌دهد وارد بازار رقابت می‌شود؟ این رقابت سالم نیست. صداوسیما باید از مجوز دادن کنار بکشد و بعد وارد رقابت شود.
محمد عمروآبادی، مدیرعامل تیوال
او ادامه داد: مهم‌ترین کاری که دولت باید بکند این است که کاری نکند و جلوی بازیگران این حوزه سنگ نیندازد. چرا در ایران والت‌دیزنی نداریم؟ چون آنها دخالت نمی‌کنند و به مردم و تولیدکننده آزادی می‌دهند.عمروآبادی همچنین گفت: صداوسیما تلوبیون را راه می‌اندازد چون همه چیز در این کشور سیاسی است. بحث پول نیست. صداوسیما فقط نمی‌خواهد بخش خصوصی بزرگ شود. چون اگر بزرگ شود چیزهایی تولید می‌کند که زیر نظر آنها نیست. پس بدون اینکه بگویند، می‌خواهند دیگران را ضعیف کنند. ریشه تمامی اینها عدم اعتماد حاکمیت به مردم است.
قیمت‌گذاری تهاجمی تلوبیون
در این نشست همچنین محمدمهدی جعفریان، مدیر مرکز مطالعات توسعه و رقابت و کارشناس رقابت و تنظیم‌گری نقش نهادهای تنظیم‌گر را تشریح کرد، او گفت: یک‌سری نهادهای فراگیر باید برای توسعه کسب‌وکارها مانند خاک حاصلخیز باشند. بازار به دو شکل می‌تواند مختل شود. نخست اینکه یکی از شرکت‌های داخل بازار تبدیل به قدرت مسلط (Dominant) شود و رفتارهای ضدرقابتی نشان دهد و دوم اینکه دولت کمک‌هایی کند که باعث شود بازی به‌هم بریزد.
این کمک‌ها بازار را مریض‌تر می‌کند و به ضرر شرکت‌های کوچک و متوسط است.او افزود: بازار فرهنگ در ایران سال‌ها به صورت انحصاری در اختیار دولت بوده و باید به بخش خصوصی اعتماد کند که وارد این بازار شود. گردش مالی VODها از سال‌های ۹۵ - ۹۶ چند برابر و به معاونت سیمای صداوسیما نزدیک شده است.او با بیان اینکه حاکمیت باید به بخش خصوصی اعتماد کند، ادامه داد: رایگان بودن محتوای تلوبیون مصداق قیمت‌گذاری تهاجمی است. رایگان بودن یا تخفیف دادن باعث می‌شود در آینده قیمت بالا برود یا کیفیت سقوط کند.
از نماوا تا فیلم‌نت و فیلیمو و دیرین دیرین و تیوال صدای همه تولیدکنندگان محتوا در ایران به روی تلویزیون و سیاست‌های ضدرقابتی آن بلند شده اما به نظر می‌رسد استارتاپ‌ها و آنلاین‌های حوزه محتوا هنوز زور چندانی برای به عقب راندن این غول خسته ندارند. غولی که متوجه شده در حال واگذار کردن بازی به رقبای جوان و خلاق استارتاپی است و می‌خواهد با چنگ و دندان و انحصار و هر شیوه‌ای که شده نگذارد بیش از این مخاطبانش را به کسب‌وکارهای نوآور تسلیم کند!
