طوفان فکری بزرگان برای مهار دلالان خودرو
روزنامه هفت صبح، علی رستگار | یک: از امروز ۱۱ صبح طرح پیش فروش بعضی محصولات ایران خودرو برای تحویل در نیمه دوم امسال آغاز میشود. از طرفی قائم مقام مدیرعامل سایپا هم اعلام کرده که بعد از ماه رمضان فروش خودروی جدید شاهین آغاز میشود. این در حالی است که مصوبه قیمتگذاری جدید خودرو هنوز نهایی نشده و بحث بین شورای رقابت، سازمان حمایت، ستاد تنظیم بازار، کمیته قیمت خودرو همچنان در جریان است. با این حال به طور قطع تا زمان تحویل این خودروها تکلیف قیمت جدید خودروها مشخص میشود و خریداران باید بر اساس قیمت جدید تکمیل وجه کنند.
* دو: نکته مهمی که در این طرح پیشفروش ایران خودرو لحاظ شده این است که متقاضیان ظرف سه سال اخیر نباید هیچ خودرویی خریداری کرده باشند. در حالی که در طرحهای پیشفروش قبلی این زمان شش ماه و نهایتا یک سال تعیین میشد. حالا این اتفاق چه تاثیری روی بازار دارد؟ اول اینکه صف خریداران خلوتتر خواهد شد و این کار را برای ثبتنام مصرفکنندگان واقعی راحتتر میکند چون دفعههای قبل با هجوم واسطههای و دلالان که حتما تبحر بیشتری در ثبتنام آنلاین دارند به مصرفکنندگان واقعی چیزی نمیرسید. حالا البته ممکن است عدهای از دلالان هم دنبال این باشند که با کارت ملی خانواده و فامیل ثبتنام کنند و باید منتظر باشیم ببینیم اوضاع چطور پیش میرود.
* سه: دیروز عباس تابش رئیس سازمان حمایت مصاحبه کرده بود و شرایط سختگیرانهتری هم برای فروش خودروها پیشنهاد داده بود. از جمله اینکه متقاضی خرید خودرو نباید دارای پلاک جاری باشد. یا اینکه سند خودرو تا یک سال در رهن باقی بماند که خریدار نتواند آن را بفروشد. همچنین اگر خودرویی سه ماه برای خدمات پس از فروش برای سرویسهای اولیه مراجعه نکند حتما گارانتی خودرو حذف شود چون مشخص است که خریدار آن خودرو مصرفکننده نبوده.
این موارد اما مشخص نیست تا چه حد عملیاتی باشد چون به هرحال مصرفکننده واقعی هم به هر دلیلی ممکن است مجبور بشود در فاصله کمتر از یک سال خودرویش را بفروشد یا خریدار ترجیح بدهد تا زمان تحویل گرفتن خودروی جدید خودروی قبلی را حفظ کند. موضوع فعلا در حد پیشنهاد است و مشخص هم نیست مورد پذیرش قرار بگیرد. در عین حال از طرفی شورای رقابت و سازمان بازرسی کل کشور هم پیشنهاد دادهاند برای فروش فوقالعاده از روش قرعهکشی استفاده شود.
همه این ایدهها در شرایط فعلی شاید برای حذف بعضی واسطهها موثر باشد اما تاثیر آنها روی تعدیل قیمتها در بازار خیلی تضمین شده نیست چون مشکل اصلی این است که تولیدات فعلی جوابگوی تقاضای موجود در بازار نیست. بنابراین تا زمانی که میزان تیراژ تولید به حالت نرمال برنگردد و عرضه خودرو سرعت نگیرد احتمالا همین شکاف قیمتی بین بازار و کارخانه حالا کمتر یا بیشتر وجود خواهد داشت. ضمن اینکه ما مسئله تورم را هم داریم و باید قبول کنیم بخش قابل توجهی از این افزایش قیمت ناشی از تورم است و نه لزوما سفتهبازی در بازارها.
هر زمان تورم کاهش پیدا کند و نوسانات قیمت ارز تمام شود قیمت خودرو هم مثل بقیه کالاها ثبات پیدا میکند. تا آن زمان خیلی از این ایدهها در مورد بازار خودرو نه تنها اوضاع را بهتر نمیکند بلکه مشکلات دیگری هم اضافه میکند. مثل همین پیشنهاد عرضه خودرو بر اساس قرعهکشی که ممکن است شائبه رانت و فساد هم داشته باشد و روی افکار عمومی بدتر اثر منفی داشته باشد.
* چهار: دیروز پیشنهادی هم از قول آیت الله ابراهیم رئیسی رئیس قوه قضائیه مطرح شد مبنی بر اینکه بهتر است خودرو در بورس عرضه شود. به گفته معاون قضایی دادستان کل کشور بررسیهای کارشناسی روی این موضوع در حال انجام است. این پیشنهاد از این جهت که بورس ساختار شفافی دارد ایده خوبی است اما باید چند نکته را هم در نظر داشت؛ یکی اینکه بازار خودرو عملا در انحصار دو خودروساز است و چون فضا رقابتی نیست این با سیستم کار بورس کالا خیلی انطباق ندارد.
نکته بعدی اینکه این کار تا حالا در هیچ کشوری انجام نشده و نمیدانیم این ایده جواب میدهد یا نه. به خصوص که ما تجربه عرضه سکه در بورس را داریم که بدتر باعث ایجاد حباب شده و همین الان قیمت سکه در بازار پایینتر از معاملات آتی بورس است و در نتیجه بعید نیست به همین شکل قیمت خودرو هم در بورس بالاتر برود و این اتفاقی نیست که در شرایط فعلی به آن احتیاج داریم.