صاحبان کارگزاری‌های میلیاردی بورس را بشناسید
روزنامه هفت صبح، فاطمه رجبی | با ورود سرمایه جدید بازار بورس رشد کرده و همه سهامداران از این رشد سود می‌‌برند اما سودهای بزرگ‌تر نصیب یک گروه خاص می‌شود. یک جمع ۱۰۸تایی که از سال ۸۸ تا حالا به تعداد آنها اضافه نشده است یعنی کارگزاری‌های بورس، که این روزها با رشد ارزش معاملات بورس، روزانه رقمی حدود ۷۶میلیارد تومان درآمد دارند. نصف این رقم صرفا بین پنج کارگزاری یعنی مفید، آگاه، صبا تامین، فارابی و مبین سرمایه تقسیم می‌شود.
پیروزی کارگزاری‌ها صرفا به همین‌جا ختم نمی‌شود. سایت آنها به حدی پربازدید شده که در جدول رتبه‌بندی پربازدیدترین سایت‌ها برای کاربران ایرانی، نام سایت شرکت فناوری بورس، کارگزاری آگاه و کارگزاری مفید به چشم می‌خورد. تا جایی که سایت بورس به نشانی tsetmc.com حالا برای کاربران ایرانی از اینستاگرام هم پربازدیدتر است!
بخشی از ارزش معامله به کارمزد کارگزاری اختصاص پیدا می‌کند. ثبت سفارش و انجام معامله خریدوفروش سهام توسط کارگزار و از طریق کانال‌هایی که بین کارگزاری و شرکت بورس تعریف شده انجام می‌شود و انتقال پول در این کانال‌ها هزینه دارد و در غالب کارمزد محاسبه می‌شود. در هر کدام از معاملات خرید و فروش سهام در بورس، ۳۸صدم درصد ارزش معامله به عنوان کارمزد کارگزار خریدار و ۳۸صدم درصد ارزش معامله به عنوان کارمزد کارگزار فروشنده کم می‌شود و هر کدام از کارگزاری‌ها سهم خودشان را از این نقل و انتقال پول برمی‌دارند.
بررسی ارزش معاملات بازار سرمایه کمکمان می‌کند تا ببینیم درآمد روزانه کارگزاری‌ها چقدر است. ارزش معاملات بورس به رقمی حدود هفت هزار میلیارد تومان در روز رسیده است. بعضی روزها که شرکت جدیدی در بورس عرضه اولیه می‌شود، این حجم به ۱۰هزار میلیارد تومان می‌رسد. بررسی‌ها نشان می‌دهد از هفته پایانی فروردین به عنوان پیک هجوم مردم به کارگزاری‌ها، تا دیروز میانگین ارزش معاملات روزانه بورس هفت هزار میلیارد تومان است. ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود.
برای محاسبه درآمد کارگزاری‌ها باید معاملات فرابورس را هم در نظر بگیریم. بازاری که در آن روزانه رقمی حدود سه تا چهار هزار میلیارد تومان سهام دست به دست می‌شود. با این حساب کل ارزش معاملات بورس و فرابورس روی هم به ۱۰هزار میلیارد تومان روزانه می‌رسد. باید توجه داشته باشید که سال گذشته این موقع، ارزش معاملات بازار بورس رقمی حدود هزار میلیارد تومان در روز بود که نشان می‌دهد در یک سال اخیر میزان جابه‌جایی پول در بازار سرمایه ۱۰برابر شده است.
حالا سهامداران هر روز ۱۰هزار میلیارد تومان سهام خرید و فروش می‌کنند و ۱٫۴۴درصد آن را یعنی حدود ۱۴۴میلیارد تومان کارمزد و مالیات می‌پردازند. یک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد شرکت‌های کارگزاری روزانه حدود ۷۶میلیارد تومان از خرید و فروش سهام در بورس درآمد دارند. البته این رقم مربوط به درآمد کل ۱۰۸کارگزاری فعال در بورس است. اغلب معاملات بازار در چند کارگزاری معروف انجام می‌شود. طوری که بر اساس آخرین اطلاعات، پنج کارگزاری مفید، آگاه، صبا تامین، فارابی و مبین سرمایه، بیشترین تعداد معاملات فروردین‌ماه را انجام داده بودند.
سهم این پنج کارگزاری از کل معاملات بازار بورس به ۴۲درصد می‌رسد. اگر کارگزاری‌های حافظ، بانک پاسارگاد، نهایت‌نگر، بانک تجارت و سهم‌آشنا را هم به جمع آنها اضافه کنیم، می‌توانیم نتیجه بگیریم که ۵۳درصد معاملات بورس در ۱۰کارگزاری اول انجام می‌شود و این یعنی از درآمد روزانه ۷۶میلیارد تومانی، حدود ۳۲میلیارد تومان به پنج کارگزاری اول و ۴۰میلیارد تومان به ۱۰کارگزاری اول می‌رسد. با توجه به اینکه بازار بورس در هفته پنج روز معاملاتی دارد، می‌توان گفت پنج کارگزاری برتر بورس در ماه رقمی حدود ۶۴۰میلیارد تومان درآمد کسب می‌کنند. تازه کارمزد معاملات صرفا بخشی از درآمد کارگزاری‌ها را تشکیل می‌دهد. آنها با خرید و فروش سهام و سرمایه‌گذاری پول‌هایی که سهامداران در حساب کارگزاری ذخیره کرده‌اند، سودهای کلانی کسب می‌کنند.
*** کارگزاری مفید
طبق آماری که در ویکی‌پدیای خود کارگزاری مفید منتشر شده نزدیک به ۲۰ درصد کل معاملات بورس اشخاص حقیقی از طریق کارگزاری مفید انجام می‌شود. منابع دیگری هم از رتبه اول این کارگزاری بین بقیه کارگزاری‌ها می‌گوید. با توجه به حجم معاملات روزهای اخیر در بازار بورس، اگر برای مفید سهم ۲۰درصدی در نظر بگیریم یعنی این کارگزاری طی ماه گذشته ۱۲۸ میلیارد تومان فقط از طریق سهمش در معاملات بورسی برداشت کرده است.
مفید تقریبا قدیمی‌ترین کارگزاری است که با شکل و شمایل امروزی کارش را شروع کرد. در سایت مفید درباره شروع به کار این کارگزاری آمده: «در سال ۱۳۷۳ مفید با دو نفر در یک دفتر ۴ متری کارش را شروع کرد. مثل خیلی از شرکت‌های موفق در ایران هسته شکل‌گیری گروه مالی مفید هم یک خانواده بود. آن زمان حجم معاملات روزانه مفید ۳۰۰ هزار تومان در روز بود همان زمان قیمت یک سیمکارت ۲۰۰ هزار تومان بود.»همانطور که در این توضیح آمده، کارگزاری مفید را برادران آذرخش پایه‌گذاری کردند و هنوز هم در صدر هیات مدیره آن قرار دارند.
رئیس هیات مدیره کارگزاری مفید حمید آذرخش است که لیسانس حسابداری دارد و کارش را به طور جدی در سال ۱۳۶۸ به عنوان حسابدار در سازمان حسابرسی شروع کرده است. محمدعلی برادر حمید آذرخش یکی دیگر از اعضای خانواده آذرخش است. در فهرست اعضای هیات مدیره مفید، فردی به نام حسن آذرخش هم دیده می‌شود که یکی دیگر از اعضای خانواده آذرخش‌ها است که حالا بزرگ‌ترین خانواده کارگزاری ایران هستند.
کارگزاری مفید اولین کارگزاری بود که در سال ۸۹ تصمیم گرفت وارد عرصه آنلاین کردن معاملات برود و شاید این هم یکی دیگر از دلایل موفقیت این کارگزاری در توسعه برندش و جلب مشتری‌هایی که ترجیح می‌دهند وارد تالار بورس نشوند، بوده است.نام حمید آذرخش یک بار هم به دلیل امضای نامه‌ای در حمایت از احمد عراقچی معاون سابق بانک مرکزی و سازمان بورس سر زبان‌ها افتاد، نامه‌ای که در آن ۵۵ فعال بورسی شهادت دادند که عراقچی از سمتش سوءاستفاده نکرده است.
در حال حاضر سایت کارگزاری مفید در رتبه سیزدهم بازدید ایرانی‌ها قرار دارد.
*** کارگزاری آگاه
آگاه با داشتن نزدیک به ۱۶ درصد معاملات بورسی، دومین رتبه را بین کارگزاری‌ها در جذب فعالان بازار بورس دارد. این شرکت در سال ۱۳۸۴ به شماره ۶۲۵۲ در شهر ساری ثبت شده آن هم به عنوان یک شرکت کاملا خصوصی با سرمایه اولیه ۱۵ میلیارد تومان اما در حال حاضر این کارگزاری یکی از شرکت‌های زیرمجموعه بانک گردشگری محسوب می‌شود. مهدی گودرزی رئیس هیات مدیره آگاه هم کارش را با حسابداری شروع کرده اما به لیسانس بسنده نکرده است و حالا عضو هیات علمی دانشگاه آزاد است. بانک گردشگری هم در ترکیب هیات مدیره کارگزاری آگاه سهم و نقش عمده‌ای دارد. اگرچه کارگزاری آگاه رتبه دوم را در جوش دادن معاملات بورسی دارد اما سایت این کارگزاری از نظر تعداد بازدید و رتبه الکسا بالاتر از سایت بقیه کارگزاری‌ها قرار داد و توانسته خودش را تا رتبه دهم بالا بکشد.
*** استقبال از بورس پایان انحصار کارگزاری‌ها؟
کارگزاری‌های صبا تامین، حافظ و فارابی هم به ترتیب با سهم ۴٫۶۶ ،۴٫۰۲ و ۳٫۱۱ درصدی در رده‌های سوم، چهارم و پنجم ایستاده‌اند تا به این ترتیب از پله‌های اول تا پنجم در اختیار حتی یک شرکت کارگزاری وابسته به بانک هم نباشد. در رده‌های بعدی اما سر و کله بانک‌ها پیدا می‌شود، کارگزاری‌های بانک پاسارگاد، خبرگان سهام، مبین سرمایه، بانک سامان و نهایت نگر رتبه‌های بعدی میزبانی از معاملات را به خودشان اختصاص داده‌اند.
در انتهای این جدول ۱۰۸ شرکتی هم ۱۰ کارگزاری پارس نمودگر، ارزش آفرین الوند، شاخص سهام، آبتین استاک، آراد ایرانیان، سهم یار، جهان سهم، نماد شاهدان، دلیران پارس و ساو آفرین با سهم صفر تا ۰٫۰۶ درصدی ایستاده‌اند.یکی از موضوعاتی که در دنیای فعالان بورس همیشه درباره‌اش حرف زده می‌شود این است که بیشتر از ده سال است به هیچ شرکت حقیقی و حقوقی مجوز راه‌اندازی کارگزاری داده نشده است.
موضوعی که حتی خود مدیران کارگزاری‌های موجود هم در گفت و گو با رسانه‌های مختلف توان دفاع از آن را نداشته‌اند، مثلا مدیرعامل کارگزاری آگاه در مصاحبه‌ای اعلام کرده بود که انحصار در این حوزه درست نیست و فضا باید رقابتی باشد اما در تمام طول این سال‌ها گفته می‌شد که دلیل مجوز نگرفتن کارگزاری‌های جدید این است که تعداد کارگزاری از میزان مورد نیاز بیشتر است و با توجه به حجم معاملات لازم نیست که کارگزاری جدیدی وارد کار شود اما حالا با افزایش عجیب و غریب معاملات و شکایت‌هایی که از اختلال در فعالیت سامانه‌های آنلاین کارگزاری شنیده می‌شود، زمزمه‌های قدیمی که خواهان مجوز دادن به کارگزاری‌های جدید بودند هم حالا قوی‌تر شنیده می‌شود.
