شاخص‌هایی برای پیدا کردن سهام ارزنده در بورس
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی| تنها راه نجات یک شرکت از تورم، فروش بالای محصولات است. شرکتی که بتواند به سرعت محصول اولیه را به کالای نهایی تبدیل و آن را بفروشد، می‌تواند از تورم محصولات اولیه فرار کند و به همان نسبت، با افزایش قیمت کالای نهایی خود، از تورم سود ببرد. درست مثل سوپرمارکت‌ها که در شرایط تورمی با فروش بالایی که دارند، قیمت‌های‌شان سریع‌تر به‌روز می‌شود و بیشترین سود را در شرایط تورمی از آن خود می‌کنند.
نظایر چنین شرکت‌هایی در بورس هم به چشم می‌خورند اما برای پیدا کردن‌شان لازم است تا با یک شاخص نه‌چندان معروف یعنی P/S آشنا شوید. در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس به نشانی tsetmc.com این شاخص برای برخی نمادها نمایش داده می‌شود. منظورمان آن دسته از نمادهایی است که ماهیت تولیدی دارند و محصولی برای فروش به بازار عرضه می‌کنند. طبیعتا بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ‌ها با توجه به اینکه محصولی برای فروش ندارند، عملا شاخص P/S برای آنها تعریف نمی‌شود.
نسبت P/S چطور محاسبه می‌شود؟
شرکت‌های بورسی هر ماه گزارشی از عملکرد خود در سامانه کدال را منتشر می‌کنند. این گزارش‌ها بسته به نوع فعالیت شرکت متفاوت است. مثلا برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری نشان می‌دهد سهام در اختیار شرکت چه تغییراتی داشته. برای بانک‌ها آماری از میزان سپرده و تسهیلات منتشر می‌شود و برای شرکت‌های تولیدی مشخص می‌کند شرکت مورد نظر در طول دوره گزارش چه میزان فروش داشته و چقدر پول خرج هزینه‌های تولید کرده است.
نسبت P/S درست بر اساس همین گزارش‌ها به دست می‌آید. طوری که برای محاسبه آن کافی است ارزش بازار یک شرکت را بر میزان فروش آن طی دوره یک سال اخیر تقسیم کنیم. ارزش بازار همان تعداد کل سهام شرکت ضربدر قیمت روز هر سهم در بورس است. نسبت P/S به‌طور دقیق‌تر به ما می‌گوید ارزش سهام یک شرکت چند برابر میزان فروش سالانه محصولات آن است؟ این نسبت با قیمت روز سهام و گزارش‌های مالی از میزان فروش شرکت ارتباط دارد و بر همین اساس صورت این کسر روزانه و همگام با تغییر قیمت پایانی سهام و مخرج آن هر ماه با انتشار گزارش مالی جدید از میزان فروش شرکت به‌روز‌رسانی می‌شود.
چه بازه‌ای برای نسبت P/S مناسب است؟
زمانی که نسبت P/S نماد شرکت تولیدی برابر با یک باشد، این یعنی شرکت مورد نظر در طول یک سال به اندازه کل ارزش خود محصول می‌فروشد. بعضی کارشناسان معتقدند زمانی که این نسبت رقمی بین یک تا دو باشد، می‌تواند نشان دهد قیمت سهام نسبت به میزان فروش آن پایین‌تر است و از نظر بنیادی می‌توان روی سهام حساب باز کرد.
برخی دیگر نسبت P/S کمتر از یک را بهترین گزینه برای خرید سهام می‌دانند، هرچند چنین نسبتی در بین شرکت‌های بورسی به سختی پیدا می‌شود. زمانی که P/S سهام یک شرکت کمتر از یک باشد نشان می‌دهد آن شرکت در طول سال می‌تواند بیش از اندازه کل شرکت محصولات خود را بفروشد. در طرف مقابل شرکت‌هایی که نسبت P/S بالاتر از پنج دارند از دید تحلیلگران بنیادی گزینه خوبی برای سرمایه‌گذاری بلندمدت به حساب نمی‌آیند و از نظر این نسبت، گران‌قیمت محسوب می‌شوند.
نسبت P/S چه‌زمانی به کارمان می‌آید؟
خیلی از شرکت‌ها شاید سود چندانی از فروش نصیب‌شان نشود یا حتی محصولات خود را با ضرر بفروشند. در این شرکت‌ها سود محقق شده بسیار پایین است و حتی ممکن است P/E آنها کمتر از صفر باشد. نسبت P/E نشان می‌دهد قیمت سهام نسبت به سود محقق شده چقدر است. درحالی که این نسبت نمی‌تواند همه چیز را به ما بگوید. در چنین مواردی شاخص P/S برای درک بهتر ارزش واقعی سهام شرکت بیشتر به کارمان خواهد آمد. طبیعتا شرکتی که هم نسبت P/S و هم نسبت P/E آن پایین باشد، می‌تواند بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری به حساب بیاید.
نسبت P/S در کدام گروه‌ها پایین‌تر است؟
در بین گروه‌های مختلف بورسی، عموما خودرویی‌ها، فلزات اساسی، محصولات شیمیایی، محصولات غذایی، سیمانی، استخراج کانه‌های فلزی و دیگر گروه‌های کوچک، تولیدی به حساب می‌آیند. توجه داشته باشید که ممکن است برخی نمادهای حاضر در این گروه‌ها مثل فارس هلدینگ و شرکت مادر باشند که خودشان محصولی نمی‌فروشند و صرفا مدیریت شرکت‌های زیرمجموعه را برعهده دارند. نگاه کلی به وضعیت P/S نمادها نشان می‌دهد شرکت‌های خودروسازی و پتروشیمی‌ها کمترین P/S را بین نمادهای مختلف بازار دارند. وضعیت نسبت P/S برای 10نماد پرتراکنش بورس را می‌توانید در جدول زیر بررسی کنید.
