سکاندار بعدی دستگاه قضا کیست؟
روزنامه هفت صبح | از چندی پیش که بحث حضور سید‌ابراهیم رئیسی در انتخابات مطرح شد،این سوال در محافل سیاسی شکل گرفت که خب در صورت پیروزی او در انتخابات تکلیف قوه‌قضائیه چه می‌شود؟ فارغ از نتیجه انتخابات حتی بعضی می‌گفتند حجت‌الاسلام رئیسی در هر صورت از قوه‌قضائیه استعفا خواهد داد.این شد که گمانه‌زنی‌هایی شکل گرفت در مورد گزینه‌های جانشینی او در قوه‌قضائیه.به‌طور مشخص اسم چند نفر به طور جدی در رسانه‌ها تکرار می‌شد.
آیت‌الله اعرافی، محسنی اژه‌ای و مرتضوی مقدم.این سه نفر اما موضوع را به سرعت تکذیب کردند و گفتند شایعه است.در عین حال اسم حجت‌الاسلام منتظری دادستان کل کشور هم بین شایعات مطرح بود که البته تکذیب هم نشد.سه سال پیش هم بعضی مدعی بودند قوه‌قضائیه مقصد بعدی آیت‌الله مدرسی یزدی عضو شورای نگهبان است.در نهایت باید بگوییم حدس زدن اینکه در صورت رفتن سید ابراهیم رئیسی چه کسی به عنوان جانشین او منصوب می‌شود کار راحتی نیست. فعلا این پنج نفر را رسانه‌های داخلی مطرح کردند که در ادامه به هرکدام جداگانه می‌پردازیم.
*** علیرضا اعرافی / سن: ۶۲ سال
مسئولیت فعلی: مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور و عضو شورای نگهبان
آیت‌الله اعرافی یکی از اولین افرادی بود که از فروردین‌ماه امسال و در پی شایعه استعفای سید ابراهیم رئیسی به عنوان گزینه اصلی جانشینی او مطرح شد. بلافاصله البته این شایعه از سوی خود آیت‌الله اعرافی تکذیب شد. علیرضا اعرافی از سال ۱۳۹۸ به حکم رهبری به عضویت شورای نگهبان درآمد و در حال حاضر مدیریت حوزه‌های علمیه سراسر کشور را هم برعهده دارد. در عین حال در هیات امنای دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم و دانشگاه فرهنگیان هم حاضر است.این روزها اسم آیت‌الله اعرافی به عنوان یکی از کاندیداهای انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس خبرگان هم سر زبان‌هاست. در انتخابات مجلس خبرگان ۱۳۹۶ او یکی از کاندیداهای مورد حمایت اصولگرایان بود که موفق به پیروزی نشد.اعرافی پیش از این امام جمعه میبد و قم بود و به مدت یک دهه ریاست نهاد آموزشی جامعه المصطفی را هم برعهده داشت. او یکی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و طبعا به لحاظ سیاسی هم به اصولگرایان نزدیک است.
*** محمدجعفر منتظری / سن: ۷۳سال
مسئولیت فعلی: دادستان کل کشور و رئیس دادگاه ویژه روحانیت
حجت‌الاسلام محمدجعفر منتظری یکی از قضات بلندپایه ایران است و مسئولیت‌های متعددی را در دستگاه قضا تجربه کرده. او قبل از اینکه از سال ۹۵ با حکم آیت‌الله آملی لاریجانی به عنوان دادستان کل کشور منصوب شود، به مدت هفت سال رئیس دیوان عدالت اداری بود. تقریبا همزمان با وقتی که با حکم رهبری به عنوان رئیس دادگاه ویژه روحانیت منصوب شد.
قبل از آن در دوره دادستانی عبدالنبی نمازی و قربانعلی دری نجف‌آبادی معاون اول دادستان کل کشور بود و در دوره ریاست مرحوم آیت الله هاشمی شاهرودی به عنوان مشاور رئیس قوه قضائیه مشغول کار شد.او یکی از دست‌اندرکاران تاسیس سازمان قضایی نیروهای مسلح است و در سال ۹۸ هم معاون پارلمانی وزیر دادگستری بود. اصل شروع فعالیت‌های او در حوزه قضایی اما به سال ۱۳۶۰ برمی‌گردد که توسط مرحوم محمدی گیلانی به عنوان رئیس شورای عالی قضایی معرفی شد.
حجت‌الاسلام منتظری سه سال پیش در جریان یک سخنرانی درباره دیدگاه سیاسی خود گفته بود من نه اصلاح‌طلب هستم و نه اصولگرا. با این حال ناظران سیاسی به دلیل بعضی نظرات او به‌خصوص درباره فضای مجازی و ماجرای چالش‌های او با نمایندگان مجلس ششم که منجر به کنار رفتنش از مسئولیت معاون پارلمانی وزیر دادگستری وقت شد، بیشتر او را در نگرش سیاسی نزدیک به اردوگاه اصولگرایان قلمداد می‌کنند.
*** غلامحسین محسنی اژه‌ای / سن: ۶۵ سال
مسئولیت فعلی: معاون اول قوه‌قضائیه و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام
حجت‌الاسلام غلامحسین محسنی‌اژه‌ای دومین فردی است در این جمع که خودش صراحتا ریاست قوه قضائیه را شایعه خوانده. با این حال با توجه به مسئولیت‌های پر و پیمان او در قوه‌قضائیه در تحلیل‌های سیاسی او را به عنوان یکی از گزینه‌های اصلی جانشینی حجت‌الاسلام رئیسی معرفی می‌کنند.
محسنی اژه‌ای از سال ۱۳۹۳ به عنوان معاون اول قوه‌قضائیه مشغول کار است و قبل از آن هم به مدت پنج سال در دوران آملی لاریجانی دادستان کل کشور بود.در این فاصله و تقریبا به مدت یک دهه او با حفظ سمت سخنگوی قوه‌قضائیه هم بود تا سال ۹۸ که مسئولیت خود را به غلامحسین اسماعیلی سپرد.پیش از آن در دولت اول محمود احمدی‌نژاد محسنی اژه‌ای وزیر اطلاعات بود که اواخر با هم به مشکل خوردند و در مرداد ۸۸ او برکنار شد.
افکار عمومی اما محسنی‌اژه‌ای را پیش‌تر به عنوان قاضی بعضی پرونده‌های مهم دهه ۷۰ از جمله دادگاه‌های غلامحسین کرباسچی شهردار وقت تهران که از صداوسیما هم پخش می‌شد می‌شناختند. ضمن اینکه او مجادلات دامنه‌داری هم با بعضی فعالان اصلاح‌طلب داشت. گفتنی است در سال ۹۷ و با نزدیک شدن به پایان دوران ریاست آیت‌الله آملی لاریجانی در قوه‌قضائیه هم به‌طور جدی شایعه جانشینی محسنی اژه‌ای مطرح شده بود که او تکذیب کرد و گفت: «احتمالاتی داده می‌شود ولی قطعی نیست.»
*** سیداحمد مرتضوی مقدم / سن: ۶۴سال
مسئولیت فعلی: رئیس دیوان عالی کشور
چند روز پیش بعضی رسانه‌های اصولگرا مدعی شدند شخصی که خود سید ابراهیم رئیسی برای مسئولیت ریاست قوه‌قضائیه به رهبری پیشنهاد کرده حجت‌الاسلام مرتضوی مقدم رئیس فعلی دیوان عالی کشور است. رئیس روابط‌عمومی دیوان عالی کشور البته این شایعه را به سرعت تکذیب کرد. به هرحال مرتضوی مقدم هم از جمله چهره‌هایی است که تجربیات پرشماری در قوه قضائیه داشته.
در دهه ۶۰ و ۷۰ ریاست دادگستری استان‌های یزد و هرمزگان و همدان و کرمان بوده. عضویت در دادگاه عالی انتظامی قضات و معاونت دادستانی کل کشور و ریاست دادگاه عالی تجدیدنظر انتظامی قضات را تجربه می‌کند تا می‌رسیم به اردیبهشت ۹۸ که با حکم رئیسی به عنوان رئیس دیوان عالی کشور منصوب شد.مرتضوی مقدم در مقایسه با بقیه چهره‌های حاضر در این فهرست کمتر سابقه موضع‌گیری سیاسی از او سراغ داریم و با قاطعیت نمی‌توانیم در مورد گرایش او به جناح‌های سیاسی صحبت کنیم. او در رسانه‌ها هم کمتر حضور دارد و فقط دو سال پیش نقل قولی از او خطاب به قضات درباره وکلای زن انعکاس وسیعی داشت.
*** محمدرضا مدرسی یزدی / سن: ۶۶ سال
مسئولیت فعلی: عضو شورای نگهبان
اسم آیت‌الله مدرسی یزدی را در این فهرست قرار دادیم چون سال ۹۷ خیلی جدی بحث ریاست او در قوه قضائیه بعد از اتمام دوران آیت‌الله آملی لاریجانی مطرح بود.خود او البته همان زمان موضوع را تکذیب کرد و گفت انتشار چنین خبری بدون ارائه هیچ مستندی آن هم در این سطح وسیع مشکوک است. در نهایت هم البته سید‌ابراهیم رئیسی رئیس قوه قضائیه شد. با این حال مدرسی در حال حاضر یکی از فقهای شورای نگهبان است و در هفته‌های اخیر به دلیل بررسی صلاحیت کاندیداهای انتخابات حتما روزهای پرمشغله‌ای داشته. او علاوه بر تعلیم و تدریس دروس حوزوی، سابقه تدریس در دانشگاه و عضویت در هیات امنای بنیاد ملی نخبگان را هم در کارنامه دارد. مدرسی یزدی یکی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است و بررسی مواضع او در موضوعات سیاسی و مقوله برجام و … نشان‌دهنده گرایش او به دیدگاه‌های اصولگرایان است.
