سهام‌تان را وثیقه بگذارید؛ وام بگیرید
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی| اولین‌باری که درباره وام گرفتن با سهام شنیدیم، مربوط به دارندگان سهام عدالت بود. بیش از یک‌سال از زمانی که بانک ملی اعلام کرد دارندگان سهام عدالت می‌توانند به پشتوانه سهام عدالت خود کارت اعتباری دریافت کنند می‌گذرد و حالا این رویا برای دیگر سهامداران هم در حال تحقق است. وزارت اقتصاد با رونمایی از سامانه ستاره از امکان توثیق سهام، خانه، طلا و انواع دارایی‌ها برای گرفتن وام خبر داده و اعلام کرده بانک‌ها می‌توانند برای پرداخت تسهیلات، سهام شرکت‌های بورسی را به عنوان وثیقه قبول کنند.
اینطور که پیداست در حال حاضر امکان توثیق سهام تنها در سه بانک امکان‌پذیر است اما به زودی بانک‌های دیگر هم به این جمع می‌پیوندند. البته شاید پای استارتاپ‌ها هم به این سامانه باز شود. در چنین شرایطی باید منتظر باشیم و ببینیم کدام بانک اولین بانکی خواهد بود که چراغ سامانه ستاره را روشن می‌کند و از طریق توثیق سهام به مشتریانش تسهیلات می‌دهد؟
کدام بانک‌ها با وثیقه سهام وام می‌دهند؟
ملی، رسالت و مهر ایران؛ بانک‌هایی هستند که در سامانه توثیق سهام حضور دارند. متقاضیان حقیقی و حقوقی می‌توانند برای دریافت تسهیلات از این طریق اقدام کنند. البته وزیر اقتصاد گفته هر چند که در حال حاضر تنها سه بانک توانایی ارائه تسهیلات از طریق توثیق سهام را دارند، اما در ماه‌های آینده کل شبکه بانکی کشور از طریق این سامانه می‌توانند خدمات پرداخت تسهیلات را به مردم ارائه دهند.
سهام می‌تواند وجه تضمین قراردادها هم باشد
حجت الاسلام محمد جعفر منتظری، دادستان کل کشور می‌گوید از سازمان بورس و اوراق بهادار درخواست می‌کنیم تا این سامانه را به قوه قضائیه متصل کند تا رصد و دسترسی به اطلاعات متقاضیان توثیق سرمایه و سهام فراهم شود. سهامداران حقیقی یا حقوقی که قصد وثیقه‌گذاری نزد شخص دیگری را داشته باشد، می‌توانند طی مراحلی و تحت نظارت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، سهام خود را به‌عنوان وجه‌الضمان نزد شخص دیگری که می‌تواند حقیقی یا حقوقی باشد، توثیق کند.
سامانه ستاره چطور کار می‌کند؟
سامانه توثیق الکترونیک دارایی‌ها که نام آن را ستاره گذاشته‌اند، در واقع یک سوییچ مرکزی در اختیار حاکمیت است که قصد دارد امکان وثیقه گذاشتن انواع مختلف دارایی‌های مردم را برای خرید مدت‌دار (اقساطی) فراهم کند. این یعنی ستاره چیزی شبیه شاپرک، صیاد یا … است که صرفا بانک‌ها و نهادهای رسمی به آن دسترسی دارند و اینطور نیست که بتوان با مراجعه به آن برای دریافت وام درخواست داد.
در این سامانه جدید دارایی مردم به شکل توکن شده و در قالب یک API در اختیار شرکت سپرده‌گذاری مرکزی (سمات) قرار می‌گیرد. این سوییچ قرار است تقاضای توثیق را به نهادهایی که دارایی مردم را نگه می‌دارند هدایت کند. محمد جلال، مشاور وزیر اقتصاد درباره سامانه ستاره می‌گوید ما فقط سوییچ را ساخته‌ایم و بحث ارزش‌گذاری دارایی در سمت کسب‌وکارها است.
برای مثال سرویس‌دهنده که سهام را به عنوان وثیقه می‌پذیرد، می‌تواند حد ضرر تعریف کند، که اگر بر فرض ۲۰ درصد سهام افت کرد، سهام به صورت خودکار نقد شود و در یک حساب نزد بانک به صورت ریالی دیپوزیت بماند. در حال حاضر استارتاپ‌هایی همچون دیجی‌کالا، اسنپ و فین‌تک‌هایی که امکان خرید اعتباری را در اختیار مشتریان خود قرار می‌دهند، می‌توانند با سامانه ستاره خدمات عمیق‌تری را به کاربران خود عرضه کنند.
جلال گفت حتی شرکت‌های جدیدی هم به دلیل وجود این سامانه جدید شکل می‌گیرند. با سامانه ستاره، فروشنده طرف قرارداد با سامانه می‌تواند دارایی مشتری خود را بر اساس کد ملی در سیستم مشاهده کند و با رضایت فرد یکی از دارایی‌ها همچون سهام بورسی را به عنوان وثیقه بردارد و کالا به مشتری بفروشد.
به گفته مشاور وزیر اقتصاد دیجی‌کالا و اسنپ نیز می‌توانند به این سامانه وصل شوند و خدمت توثیق را برای فروش خدمت ارائه دهند. به گفته مشاور وزیر اقتصاد تمامی دارایی‌های مردم از قبیل سهام بورس، گواهی سکه، اندوخته بیمه عمر، گواهی کسر از حقوق سازمان‌های دولتی و سند خودرو و ملک را می‌توان به این سوییچ جدید متصل کرد.
تجربه پرداخت وام با وثیقه سهام عدالت
پیش از این شرکت سپرده‌گذاری مرکزی پرداخت وام با وثیقه سهام را برای دارندگان سهام عدالت تجربه کرده است. تقریبا یک‌سال پیش بود که بانک‌ها اعلام کردند به دارندگان سهام عدالت که هنوز سهام خود را نفروخته‌اند، کارت اعتباری ارائه می‌کنند. البته این موضوع برای خیلی از بانک‌ها در حد حرف باقی ماند، ولی بانک ملی این امکان را در اپلیکیشن‌های خود فراهم کرد و به دارندگان سهام عدالت کارت اعتباری خرید کالا داد.
کارتی که نوعی وام محسوب می‌شود که در صورت تسویه به موقع اعتبار آن، نرخ بهره‌اش صفر خواهد بود. سمیه محمدی، مسئول پروژه کارت اعتباری سمات (شرکت سپرده‌گذاری مرکزی) با اشاره به تجربه موفق توثیق سهام عدالت می‌گوید بیش از ۳۵۰هزار درخواست توثیق در اپلیکیشن ایوا بانک ملی انجام شد که سهامداران عدالت می‌توانند وثیقه بگذارند. ما برای پیاده‌سازی سامانه ستاره و توثیق دارایی مردم قرارداد محرمانگی با بانک‌ها امضا می‌کنیم.
