سرگردانی برای دُز دوم واکسن کرونا
روزنامه هفت صبح، فاطمه رجبی | «فعلا واکسن موجود نیست بعدا مراجعه کنید»؛ طی چند روز گذشته خیلی از کسانی که نوبت دریافت دُز دوم واکسنشان رسیده بود با مراجعه به مراکز واکسیناسیون با این نوشته روی در برخورد کردند. بعضی‌ها هم به در بسته نخوردند اما با اظهار تاسف کادر مرکز مواجه شدند که واکسن تمام شده و محموله جدید نرسیده است.
کمی‌بیشتر از یک ماه از شروع برنامه‌ریزی شده واکسیناسیون در ایران می‌گذرد. در این مدت وزارت بهداشت بی‌وقفه زیر فشار بود که سرعت واکسیناسیون پایین است و کشورهایی مثل ترکیه که وضعیت مشابه ما داشته‌اند خیلی سریع‌تر جمعیت زیادی را واکسینه کرده‌اند. در حالی که تا همین چند روز پیش بیشتر انتقادها حول محور سرعت پایین واکسیناسیون و بعضی بی‌نظمی‌ها بود حالا با نزدیک شدن به موعد دریافت دُز دوم واکسن برای آنها که مرحله اول را پشت سر گذاشته‌اند، بحران جدیدی خودش را نشان می‌دهد: تمام شدن واکسن و نرسیدن محموله‌های جدید.
البته کمی‌قبل از ناکامی‌کسانی که برای دُز دوم رفته بودند هم نشانه رو به اتمام بودن واکسن دیده می‌شد، اینکه با وجود گذشتن چند هفته از شروع واکسیناسیون گروه سنی بالای ۷۰ سال، موعد واکسیناسیون گروه سنی پایین‌تر یعنی ۶۵ تا ۷۰ سالهها اعلام نمی‌شد اما خیلی‌ها این تاخیر را گذاشتند به پای رسیدن موعد تزریق دُز دوم برای آنهایی که مرحله اول را پشت سر گذاشته بودند اما حالا به نظر می‌رسد که موضوع واقعا تمام شدن واکسن‌های خریداری شده است، موضوعی که خیلی از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی آن را با عنوان «توقف واکسیناسیون در ایران» اعلام کردند.
*** متوقف نشده به آینده موکول شده!
وقتی خبر نبود واکسن همراه با تصویر تجمع مردم در برابر مراکز واکسیناسیون منتشر شد نقل قولی از سخنگوی ستاد مقابله با کرونا که معاون وزیر بهداشت هم هست، دیده شد که کمی‌خیالمان را راحت کرد و در ضمن به کنجکاوی‌مان افزود اما خواندن جزئیات حرف‌های او باعث شد این سوال برایمان پیش بیاید که واقعا آقای علیرضا رئیسی با ما شوخی دارد؟ او به ایسنا گفته: « واکسیناسیون کرونا برای گروه‌های بعدی سنی به زمان دیگری موکول شد اما توقف واکسیناسیون حرف درستی نیست.»
او ادامه داده که قرار بود محموله‌ای شامل ٣ میلیون دُز واکسن وارد کشور شود و واکسیناسیون سرعت خوبی داشت، اما ورود این محموله با تاخیر مواجه شد و تصمیم گرفتیم به جای آغاز واکسیناسیون گروه سنی جدید، واکسیناسیون افراد بالای ٧٠ سال را تکمیل کنیم و این گروه‌های سنی دُز اول و دوم واکسن را دریافت کنند و واکسیناسیون گروه‌های بعدی سنی موکول شد به زمانی که محموله واکسن وارد کشور شود و اینکه واکسیناسیون متوقف شده است حرف درستی نیست، اما واکسیناسیون سایر گروه‌های سنی تا ورود محموله واکسن انجام نمی‌شود.»
*** ما را تنها گذاشتند
سخنگوی ستاد مقابله با کرونا به وجود مشکلات در رسیدن محموله سه میلیون دُزی واکسن اشاره می‌کند اما دقیقا توضیح نمی‌دهد که چه اتفاقی افتاده و اختلال کجا بوده است. رئیس دانشگاه علوم پزشکی یکی از استان‌ها که اتفاقا تصاویر زیادی از تجمع مردم در برابر مراکز واکسیناسیون استانش منتشر شده به هفت‌صبح می‌گوید که گویا بخشی از موضوع به انتخابات بر می‌گردد.
او که ترجیح می‌دهد اسم خودش و استانش آورده نشود می‌گوید:« تا چند وقت پیش خیلی‌ها پای کار بودند اما به نظر می‌رسد در حال حاضر حواس‌ها بیشتر به انتخابات است.تا جایی که ما می‌دانیم مسائل مالی و بی‌برنامگی وجود دارد. رئیس جمهور دستور داده بودند که تمام مراحل مالی مربوط به واکسن خارج از نوبت انجام شود اما گویا این اتفاق نیفتاده است. بعضی‌ها می‌گویند که به خاطر واکسن برکت دارند معطل می‌کنند اما اینطور نیست.
در صحبت‌هایی که در این یک هفته کرده‌ایم می‌بینیم که تنها اسمی‌که می‌توان روی این موضوع گذاشت بی‌برنامگی است. همانطور که گفتم تا همین دو هفته پیش سیستم واکسیناسیون داشت کم کم قوام می‌گرفت و گروه‌ها و نهادهای زیادی پای کار بودند اما الان همه ما را تنها گذاشته‌اند و حواسشان به انتخابات است. ما در تماس با مسئولان اعلام کرده‌ایم واکسن‌هایی که در اختیار داشته‌ایم تمام شده و اینطور جواب شنیده‌ایم که محموله تازه به زودی می‌رسد.
یک مشکل دیگری که داریم این است که مسئولان می‌گویند تزریق واکسن به گروه‌های سنی بعدی به تاخیر افتاده تا دُز دوم کسانی که دُز اول را دریافت کرده‌اند به آنها تزریق شود اما اینطور نیست و فعلا برای دُز دوم هم واکسن نداریم. حداقل می‌دانم که در استان ما چند استان دیگر فعلا واکسنی موجود نیست.»
او یک خبر دیگر هم دارد و می‌گوید: «یک مشکل دیگر هم که کم کم دارد خودش را نشان می‌دهد از دست رفتن مراکزی است که قبلا در اختیار ما بود برای واکسیناسیون. به نظر می‌رسد برخی مراکز و نهادهای عمومی‌وخصوصی که مراکزشان را به صورت رایگان در اختیار ما گذاشته بودند برای ادامه کار در حال مطالبه کردن پول هستند و همین موضوع باعث شده که وقتی مردم برای دریافت دُز دوم به همان جایی که دُز اول را گرفته‌اند مراجعه می‌کنند می‌بینند که اصلا آنجا دیگر خبری از تیم واکسیناسیون نیست. البته همان جا سپرده‌ایم که به مردم گفته شود شماره تلفن همه آنها موقع دریافت دُز اول گرفته شده و برای دُز دوم به آنها پیامک فرستاده خواهد شد که کی و کجا باید مراجعه کنند.»
بعضی از کسانی که برای دریافت دُز اول واکسنشان مراجعه کرده بودند می‌گویند که به آنها گفته شده واکسن‌ها در پک‌های دوتایی ارائه شده و واکسن آنها یک جفت با شماره سریال مشابه دارد که برای دُز دوم همان به آنها تزریق خواهد شد، حالا برای این افراد سوال پیش آمده که جفت واکسن آنها چه شده است؟ رئیس یکی از دانشگاه‌های علوم پزشکی می‌گوید که این موضوع صحت ندارد و واکسن‌ها در بسته‌های با تعداد بالا به مراکز فرستاده می‌شود و به محض تمام شدن یک بسته، بسته بعدی باز می‌شود.
به هیچ وجه واکسن به صورت دوتایی نداریم که یکی از آنها برای فرد ذخیره شود. احتمالا اینطور گفته شده که خیال فرد راحت شود البته این کار به نظر من درست نیست، بهتر است صادق باشیم تا وقتی که به مردم می‌گوییم نگران دریافت دُز دوم نباشند و به زودی واکسن خواهد رسید حرف ما را باور کنند. ما الان به طور رسمی به مردم اعلام کرده‌ایم که فعلا برای دُز دوم واکسن نیست و به محض رسیدن محموله به شما پیام می‌دهیم اما باز هر روز شاهد تجمع و بعد اعتراض هستیم.»
*** نگران نباشید سه ماه وقت دارید
وقتی به پروتکل‌های مربوط به تزریق واکسن‌های مختلف نگاه می‌کنیم می‌بینیم که تولیدکننده‌های هرکدام از آنها زمانی را برای دریافت دُز دوم اعلام کرده‌اند. مثلا فاصله دو تزریق سینوفارم ۲۸ روز اعلام شده، این فاصله برای آسترازنکا چهار تا ۱۲ ماه و برای اسپوتنیک بین ۲۱ تا ۳۵ روز تعیین شده است اما عاطفه عابدینی، دبیر کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا می‌گوید که این فاصله به عنوان حداقل مدت زمانی که باید بین دو واکسن وقفه انداخت اعلام شده‌اند و حداکثر زمان برای همه واکسن‌ها تا سه ماه است.
او ادامه می‌دهد:«در زمینه واکسن اسپوتنیک می‌توان بر اساس دستورالعمل‌های علمی‌که حتی در خود سایت واکسن هم هست، فاصله دُز اول و دوم را از ۲۱ روز تا ۹۰ روز گذاشت.در زمینه آسترازنکا هم که ۱۲هفته (سه ماه) را پیشنهاد کرده‌اند که ان‌شاءالله به موقع خواهد رسید.درباره واکسن سینوفارم هم ان‌شاءالله به زودی دُز دوم تهیه خواهد شد.»
یکسری حرف و حدیث هم شنیده می‌شود درباره اینکه شاید دُز بعدی واکسن برای برخی، از نوع همان دُز اول نباشد و حتی ممکن است برای دُز دوم به آنها واکسن برکت تزریق شود. عابدینی در این مورد می‌گوید: «یکسری مطالعات در دنیا هست که دارند ترکیب واکسن‌ها را استفاده می‌کنند چون فکر می‌کنند که شاید ایمنی در این صورت بیشتر ایجاد شود. به عنوان مثال فایزر و آسترازنکا در مطالعه‌ای به صورت میکس داده شده و حتی مطالعات دیگری هم در جریان است، اما از نظر علمی‌شاید بتوانیم از پلتفرم‌های یکسان، واکسن را جایگزین کنیم. به عنوان مثال واکسن سینوفارم که از یک ویروس کشته شده و غیرفعال شده است، شاید بتوان واکسن دُز دوم را با واکسنی که از همین پلتفرم استفاده کرده، جایگزین کرد. البته خیلی نگران این موضوعات نباشید و ان‌شاءالله واکسن دُز دوم به موقع ارائه می‌شود.»
آخرین بار در آلمان اعلام شد که افراد بالای ۶۰سال که دُز اول واکسن را آسترازنکا گرفته‌اند و به خاطر حاشیه‌های این واکسن اضطراب دارند می‌توانند دُز دوم را فایزر بگیرند. توماس مرتنس، رئیس کمیسیون دائمی‌واکسیناسیون آلمان حدود یک ماه پیش در گفت‌وگو با اشپیگل آنلاین گفته بود: «داده‌هایی که از آزمایش‌ها روی حیوانات به دست آمده، نشان می‌دهد که واکنش سیستم ایمنی بدن پس از تزریق دو واکسن متفاوت یکسان است.»حالا معلوم نیست که قرار است در ایران هم چنین اتفاقی بیفتد یا واکسن خارجی حداقل برای آنها که دُز اول را دریافت کرده‌اند به زودی خواهد رسید یا نه.
*** واکسیناسیون زیر ۱۸ سالهها
قبلا گفته شده بود یک میلیون دُز واکسن برکت تا آخر اردیبهشت به دست وزارت بهداشت می‌رسد و تا آخر خرداد هم ۱۴ میلیون نفر با این واکسن واکسینه خواهند شد اما هنوز هیچ کدام از این اتفاق‌ها نیفتاده و سخنگوی ستاد مقابله با کرونا می‌گوید که هنوز کش و قوس‌ها برای دریافت مجوز اضطراری برای کووبرکت ادامه دارد و احتمالا تا آخر خرداد آن یک میلیون دُز اولیه خواهد رسید.
در این بین مینو محرز مجری آزمایش‌های بالینی واکسن کووبرکت که عضو اصلی تیم تولید واکسن هم هست گفته که به زودی تزریق این واکسن را به زیر ۱۸ سالهها شروع خواهند کرد. موضوعی که باعث تعجب عده زیادی شده است. خود مینو محرز به هفت صبح می‌گوید که منظور از این حرف، شروع آزمایش‌های بالینی روی افراد زیر ۱۸ سال بوده است. او می‌گوید: «همه دنیا دارند واکسن‌هایشان را روی گروه‌های سنی پایین‌تر و افراد با شرایط خاص که در مراحل اولیه آزمایش نشدند آزمایش می‌کنند که ببینند چطور نتیجه می‌دهد. ما هم قرار است همین کار را بکنیم.»
