سبقت انستیتو پاستور از کووایران در ماراتن واکسن‌ها
روزنامه هفت صبح، نگین‌باقری| بعد از آن مراسم پرسرو صدایی که از اولین واکسن ایرانی برگزار شد، همه منتظر بودند که محصول مشترک همکاری ستاد اجرایی فرمان امام و موسسه برکت اولین واکسن ما در داخل کشور باشد. حالا به نظر می‌آید که دولت بیشتر روی واکسن مشترک خود با کوبا حساب باز کرده و می‌خواهد آن را اول از همه به تولید عمده برساند.
واکسن کرونای کووایران در تیم اصلی خودش سه چهره معروف و مهم داشت: مینو محرز، پیام طبرسی و محمدرضا صالحی. این سه نفر فقط سه پزشک عفونی نبودند بلکه از اول گسترش کرونا به چهره ثابت مصاحبه‌ها و برنامه‌های تلویزیونی هم تبدیل شده بودند. یک جورهایی بنیاد برکت علاوه بر دانش آنها، روی اعتبار اجتماعیشان بین مردم هم حساب و خودش را برای ساخت واکسن حاضر کرد.
اما وزنه سنگین این تیم‌کشی برای بردن این رقابت در بین واکسن‌های ایرانی کافی نبود. به خاطر اینکه روز گذشته علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا به خبرنگاران گفته قرار است تیم انستیتو پاستور به صورت عمده اولین واکسن را تولید کنند. تیم انستیتو پاستور همان گروهی هستند که به کمی پیش‌تر به کوبا رفتند و تکنولوژی واکسن کوبایی را از آنها خریدند تا در ایران واکسن بسازند. به خاطر همین هم با اینکه بعد از کووایران، کارشان را شروع کردند، به نظر می‌آید زودتر دارند به نتیجه می‌رسند.
*** چرا کووایران عقب افتاد؟
تا همین چند وقت پیش همه فکر می‌کردیم که کووایران از همه واکسن‌ها جلوتر است اما با این حرف جدید علیرضا رئیسی این ابهام پیش آمده که نکند کووایران که فاز اول مطالعات خودش را از دختر رئیس ستاد اجرایی امام شروع کرده بود، در طول مطالعه به مشکلی برخورد کرده؟
پس چرا از انستیتو پاستور عقب افتاده است؟ حامد حسنی، عضو تیم نظارت واکسن کرونای کوو ایران می‌گوید آنها گزارش فاز اول را فرستاده و برای فاز دوم یک مجوز خواسته‌اند. در مستندات‌شان سازمان غذا و دارو درخواست اعمال کمی اصلاحات کرده است تا آنها را انجام دهند. ۱۶ اسفند ماه دوباره درخواست مجوز فاز دوم در این سازمان می‌نشیند. همه اینها درست ولی چرا کووایران از پاستور عقب افتاده؟ حسینی، این عضو تیم نظارت بر واکسن کووایران، اینگونه از خودشان دفاع می‌کند:
«به خاطر اینکه شرکت کوبایی از همان اول هم قرار بود که فاز سوم خودش را روی داوطلبان ایرانی آزمایش کند. طبق برنامه آنها تا آخر ماه مارس ( اواخر اسفند) این فاز باید تمام شده باشد.» بنابراین انستیتو پاستور دیگر فاز اول را نمی‌گذراند و مستقیم از وسط راه میانبر می‌زند. آنها بعد از دادن گزارش‌های‌شان به سازمان غذا و دارو و درصورتی که اصلاحیه نخورند، تا قبل از سال جدید فاز سوم را شروع خواهند کرد. این مرحله فاز سوم همه جا شامل ۵۰ هزار نفر می‌شود و آخر فروردین هم دو تا چهار میلیون تولید خواهد شد. ولی این درحالی است که تازه کووایران باید هفته دوم اسفند منتظر باشد تا سازمان غذا و دارو دستور شروع فاز دوم را بدهد. یعنی آنها یک مرحله از پاستور در این رقابت عقب افتاده‌اند.
*** ماراتن واکسن‌ها
در این رقابت بین واکسن‌های تولید داخل، هرکسی بازارگرمی خودش را می‌کند. کووایران از چهره‌های معتبر و شناخته شده استفاده کرد و موسسه رازی هم از راه دیگر. رئیس موسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی دیروز گفته نمونه‌های مشابه واکسنی که آنها به اسم کووپارس دارند می‌سازند ۷۰ درصد ایمنی ایجاد کرده است.
البته این عدد و رقم کمی عجیب به نظر می‌رسد؛ به خاطر اینکه آنها در این مرحله تازه به دو داوطلب واکسن‌شان را تزریق کرده‌اند و می‌خواهند حدود۱۳۰ نفر را در فاز اول واکسینه کنند. از طرف دیگر این تمام نقدی نیست که به آنها وارد می‌شود. دکتر حامد حسینی می‌گوید اصلا نمی‌شود بر اساس پادتن‌های تولید بدن به این نتیجه رسید که این واکسن چند درصد ما را مقابل کرونا بیمه می‌کند.
این عددی که به عنوان درصد ایمنی می‌دهند بیشتر از اینکه یک کار علمی باشد، یک عدد آماری و ریاضی بوده که بعد از تست روی هزاران نفر به دست می‌آید. به خاطر همین هم هست که الان در اولین قدم فاز یک، دادن یک عدد درباره نسبت ایمنی که تولید خواهد کرد، عجیب و غریب به نظر می‌رسد. حسینی به هفت‌صبح می‌گوید: «افرادی که از عدد و رقم صحبت می‌کنند یا اطلاعات‌شان کم است یا قصد دیگری دارند. نتایج ما در فاز یک و دو مبتنی بر تولید پادتن و ایمنی سلولی در نتایج خون داوطلبان است.
در مورد کرونا هنوز نمی‌دانیم که واکسن آن با افزایش پادتن منجر به محافظت از بدن خواهد شد یا نه. در فاز سوم ولی آزمایشگران می‌روند وارد جامعه می‌شوند تا تعداد افرادی که بعد از تزریق بیمار شده‌اند با آنهایی که نشده‌اند، مقایسه کنند. فارغ از اینکه چقدر بدن پادتن درست کرده یک عدد از افرادی که بیمار نشده‌اند به دست می‌آورند و به عنوان درصد ایمنی ارائه می‌دهند.»
*** ۱۰ مرکز استان برای واکسن کوو ایران انتخاب شده‌اند
همه مراحل اولین واکسن ایرانی کووایران در فاز اول همین چند روز پیش تمام شد. تیم خانم محرز فاز اول را در تهران تست کرده بودند و فاز دوم هم قرار است به همین شیوه ادامه داشته باشد. در فاز سوم تیم پزشکی آن درخواست کرده‌اند که این آزمایش روی ۲۰ هزار داوطلب در مراکز ۱۰ استان بزرگ تست شود.
این خبری است که دیروز مسئول تیم نظارت بر آزمایشات انسانی واکسن کوو ایران به هفت‌صبح داد. در فاز دوم منتظر چه چیزی هستیم؟ اینکه واکسن را روی ۴۰۰ نفر باز هم در تهران تست کنند. بلافاصله فاز سوم آن هم زیر مجموعه فاز دوم شروع می‌شود تا اینکه بالاخره اردیبهشت ماه طبق پیش‌بینی‌ها به مرحله تولید برسند.
*** رتبه ایران در تولید واکسن
این روزها به غیر از این سه واکسن، ۹ واکسن دیگر هم در دست دولت و دیگر نهادها وجود دارد. یکی از آنها را وزارت دفاع و دیگری را دانشگاه بقیه‌الله می‌سازد و ساخت سه مورد را شرکت‌های دانش‌بنیان به عهده دارد. یکی از این دانش‌بنیان‌ها دارد از همان روش فایزر برای ساخت این واکسن استفاده می‌کند.
البته یک مورد واکسن هم قرار است با اسپوتنیک بسازیم که هنوز مرحله زیادی از آن پیش نرفته است. خلاصه اینکه اینقدر واکسن در صف تولید داریم باعث شده که در دنیا، یازدهمین کشوری باشیم که برنامه‌های متنوعی برای ساخت واکسن دارد. در واقع در این لیست از ایتالیا، کره، ترکیه، انگلیس و ویتنام جلو زده‌ایم. به همین خاطر هم رقابت بین شرکت‌های مختلف داخلی برای جلو زدن از یکدیگر حیثیتی شده است.
