سایهنشین بعدی از کدام طیف میآید؟
روزنامه هفت صبح، نگین باقری| دیروز زمزمههای تغییر رئیس شورایعالی انقلاب فرهنگی در رسانهها منتشر شد. بعد از اینکه دو روز پیش سردار رادان به عنوان مجری اولیه گشت ارشاد وارد فرماندهی نیروی انتظامی شد، این خبر که سعیدرضا عاملی هم قرار است شورایعالی انقلاب فرهنگی را ترک کند نمیتوانست ساده گرفته شود؛ همان شورایی که تا امروز سه بار درباره حجاب مصوبه نوشته یا آن را اصلاح کرده.
عاملی که حکم خود را سال 1397 با امضای حسن روحانی دریافت کرد در آخرین اظهاراتش گفته بود شورایعالی انقلاب فرهنگی اصلا مصوبهای برای گشت ارشاد نداشته. این اولینبار نبود او چنین حرفی میزد اما هر بار در ادامه صحبتهایش اضافه نمیکرد که مصوبه عفاف و حجاب زیربنای همان گشت ارشاد در فضای شهری و آییننامههای پوششی دانشگاهها بوده. در این رفتن عاملی و آمدن فرد جدید چند نکته وجود دارد:
دوره دبیری بر شورایعالی انقلاب فرهنگی چهارساله است. اعضای شورایعالی انقلاب فرهنگی از سوی رهبر منصوب شده و دبیر شورا نیز از میان اعضا و با حکم رئیس جمهور انتخاب میشود. حالا ولی این دبیری چندین دوره تمدید شده. آخرین نمونهاش هم مخبر دزفولی بود که حدود 13 سال بر همین جایگاه تکیه زده بود. دبیر قبلی 9 سال و دبیر اول هم 8 سال در این جایگاه قرار داشت. میرسلیم تنها دبیری بود که عمر نشستن او بر این صندلی سه سال بیشتر طول نکشید. آن هم به خاطر اینکه سال 75 از شورایعالی انقلاب فرهنگی بیرون آمد تا وارد مجمع تشخیص مصلحت نظام شود. برای همین رفتن عاملی بلافاصله بعد از چهار سال یکجورهایی بدعت محسوب میشود.
خبرگزاری تسنیم اینطور گفته که یکی از گزینهها عبدالحسین خسروپناه بوده. خبرگزاری مهر هم نام او را آورده و تاکید کرده در جلسه روز گذشته شورا که اعضا در آن حاضر بودند، همگی بیشتر تمایل به خسرو پناه نشان دادند. با این حال یک فعال رسانهای به نام مرتضی میرباقری اشاره کرده و نوشته هفت نفر از اعضا با میرباقری همراه بودند و دو نفر با خسروپناه. به جز اینها گزینههای دیگری هم مطرح شدند که اغلب به آن واکنشی نشان داده نشده است. این افراد شامل محمد مهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، عادل پیغامی عضو شورایعالی انقلاب فرهنگی و مجید امامی دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور میشدند.
عاملی که بود؟
سعیدرضا عاملی روحانی است که مدرک دبیرستانش را از مدرسه جان اف کندی آمریکا گرفته. بعد از آن وارد دانشگاهی در آمریکا شده تا لیسانس مهندسی مکانیک بگیرد اما درس خود را آن زمان در دهه 70 ناتمام میگذارد. به جای آن به ایران میآید و تحصیلات حوزوی را شروع میکند و همزمان با آن در دانشگاه تهران ( همان جایی که امروز عضو هیات علمی آن است) علوم اجتماعی میخواند.
این روحانی متولد سال 1340 کرجی، بعد از این دوباره از ایران خارج میشود و از دانشگاه دوبلین مدرک ارشد ارتباطات میگیرد و مجدد بعد از آن هم در سال 1380 یک مدرک دکتری جامعهشناسی از دانشگاه رویال هالووی لندن دریافت میکند. این مدت به واسطه حکمی که در شورایعالی انقلاب فرهنگی گرفته بود عضو حقیقی شورایعالی فضای مجازی هم شده بود که یکی از نهادهای اصلی درباره فیلترینگ است. پیش از وی محمدرضا هاشمی گلپایگانی، سید مصطفی میرسلیم و محمدعلی کینژاد دبیری شورا را برعهده داشتند.
از دو گزینه اصلی چه میدانیم؟
عبدالحسین خسروپناه هفت سال رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران بود. همان مجموعهای که دهه 50 سید حسین نصر و جمعی از پژوهشگران فلسفه افتتاح کرده بودند. حکمش را سال 1390 از کامران دانشجو (وزیر وقت علوم) گرفت و با تغییر دولتها همان جا ماند. انصافنیوز نوشته که در بدو ورود خسروپناه حکم اخراج محسن کدیور صادر شد، سال 91 انفصال از خدمت سروش دباغ به دستش رسید و بسیاری از اساتید مطرح دیگر استعفا دادند.
بخش مهم زندگی خسروپناه مربوط به افشاگریها یا اتهامهای متعددی میشود که از سال 1396 به او وارد شده. ماجرای آنها چیست؟ وقتی دانشگاه آزاد یک زلزله مدیریتی را در ترکیب هیات رئیسه خود تجربه کرد، او هم به عنوان معاون طهرانچی (رئیس دانشگاه آزاد) راهی ساختمان علوم تحقیقات در دانشگاه آزاد تهران شمال شد. این انتصاب همان و موج اتهامها به او همان.
بخش زیادی از این اتهامها را امیرحسین خداپرست میزد که عضو گروه فلسفه مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران بود و در وبلاگ خود مینوشت که برخی از آثار خسروپناه یا کپی هستند و یا تکرار بخشهای قابل توجهی از مقالات قبلی او. به گفته او بخش زیادی از ارجاعات علمیاش هم یا به افرادی هستند که اصلا وجود ندارند، یا علمی نیستند (مثلا در یک مقاله علمی شما نمیتوانید به واحد مرکزی خبر ارجاع دهید) یا غلط زیادی دارد. خسروپناه که متولد سال 1345 است و تحصیلات را در سطح حوزوی گذرانده در نهایت ترجیح داد سکوت کند و توضیحی درباره اتهامهایش ندهد.
ماجراهای این روحانی دزفولی اینجا تمام نمیشود. سال 1397 یک نامه با امضای او به عنوان رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران منتشر شده بود که از اداره گزینش قم خواسته بود «فروغ خسروپناه» به یکی از پستهای مدیریتی آموزش و پرورش این استان ارتقا پیدا کند. به جز این سال 1399 در بحبوحه کرونا هم از او یک نقل قول معروف منتشر شد که گفته بود: « سه بار کرونا گرفتم و با مصرف داروی امام کاظم و داروی جامع امام رضا شفا یافتم.»
میرباقری یا لاریجانی دوم
مرتضی میرباقری قبلا دو سمت مهم داشته. یکی اینکه اولین رئیس سازمان ملی جوانان و معاون خاتمی بوده و دیگر اینکه بعدا زمان ریاست لایجانی، معاون سیمای صداوسیما شده. او سال 1389 وقتی ضرغامی به صداوسیما آمد برکنار میشود تا اینکه دوباره دولت عوض میشود و مدیر محافظهکار و همیشه آرام تلویزیون این بار به عنوان قائم مقام وزیر به ساختمان وزارت کشور میرود. طولی نمیکشد که با آمدن علی عسگری دوباره سال 1395 به تلویزیون برمیگردد و مهمترین چالشهای اخیر صداوسیما در این مدت به وقوع میپیوندد. کدام چالشها؟
دستکاری شدن آرای مخاطبان در انتخاب بهترین چهره تلویزیون در سال 1397، هجوم ستاره مربعها در تمامی بخشهای تلویزیون، برگزاری و بعد توقف مسابقاتی با جوایز بسیار سنگین مانند برنده باش محمدرضا گلزار تعطیلی برنامه نود برای همیشه، خروج مزدک میرزایی از کشور، ممنوعالکاری محمدرضا حیاتی و اظهارنظر عجیب زینب ابوطالب، مجری جوان شبکه افق درباره اینکه هرکس نمیتواند شرایط کشور را تحمل کند از ایران برود از حاشیههای دوران او بود.
چرا این تغییر اهمیت دارد؟
برای این سوال که چه فرقی دارد که از فردا دبیر ساختمان سایهنشین خیابان فلسطین چه کسی باشد، چهار دلیل میشود آورد.
یک اهمیت آن در این است که سال گذشته اعضای شورایعالی انقلاب فرهنگی که رهبری منصوب کرده بودند، با تغییرات زیادی همراه شد و افرادی چون داوری اردکانی، حسین کچویان، علی اکبر ولایتی، عارف و عبدالله جاسبی پس از سالها حضور در شورایعالی انقلاب فرهنگی، از شورا خارج شدند. بنابراین این انتخاب به فاصله یکسال، در حکم یک زلزله برای سازمانی خواهد بود که معمولا به ندرت چرخشی در میان اعضای آن رخ میدهد.
شورایعالی انقلاب فرهنگی همان جایی است که میتواند درباره حجاب تصمیم بگیرد. میتواند گشت ارشاد را تقویت کند، ضعیف کند، گشت مدیران را جایگزین کند یا هر سیاست دیگری که به آن متمایل باشد. هر کدام از این دو نفر (خسروپناه یا میرباقری) انتخاب شود، سیاستهای فرهنگی 180 درجه فرق خواهد کرد. اگرچه هر دو نفر را باید اصولگرا بدانیم ولی میرباقری به لاریجانی نزدیکی بیشتری دارد و خسروپناه بیشتر نزدیک به تفکرات جبهه پایداری و تیم محمود احمدینژاد است.
آیین نامه انضباطی دانشجویان که اخیرا سر و صدای زیادی کرد از مصوبات این سازمان بوده. اعمال ۲۰ تنبیه انضباطی از منع موقت از تحصیل تا محرومیت از تحصیل در کلیه دانشگاهها برای ۵ سال از جدیدترین بندهایی بود که به آن اضافه شد. به جز این، انتخاب روسای دانشگاه هم با همین سازمان است. شورایعالی انقلاب فرهنگی همچنین اخیرا تصمیمهای جالبی برای جذب استادان متاهل و دارای فرزند گرفته بود.
تاثیرگذاری شورا تا کنکور و زندگی نوجوانان ادامه دارد. برای مثال این روزها بسیاری از دانشآموزهای کنکوری از دست اعضای شورا عصبانی هستند. دانش آموزانی که مایل به افزایش سهم معدل در کنکور نبودند و اعتقاد داشتند این تغییرات جدید میتواند با سرنوشت بسیاری از آنها بازی کند. بنابراین زندگی شورایعالی انقلاب فرهنگی میتواند بر زندگی دامنه بزرگی از شهروندان موثر واقع شود که انتخاب دبیر آن اهمیت این موضوع را بالا میبرد.