سال ویروسی سینما!
روزنامه هفت صبح، احمد رنجبر / مرجان فاطمی| یک پرونده پر از عدد و رقم برای آنچه بر گیشه سینما در سال ۹۸ گذشت. در گزارش امروز هفت‌صبح درباره راز موفقیت فیلم‌های پرفروش، شکست خورده‌ها ، ستاره‌های اکران ، چهره‌های ناکام سال و … نوشته شده است. کرونا سرآمد بحران‌هایی بود که سینمای ایران در سال ۹۸ به آن گرفتار شد! ابتدای سال سیل و بعد از آن حوادث دی و بهمن و تعطیلات به‌خاطر آلودگی هوا نفس سینما را گرفت.
در هفته‌ای پایانی که چشم امید گیشه به اکران نوروز بود ، سر و کله ویروس کرونا پیدا شد. واقعیت این است که گیشه ۹۸ بدون این بحران‌ها هم دچار مشکل بود. فیلم‌های اکران شده ظرفیت فروش بالا نداشتند و قابل پیش‌بینی بود که در نهایت صف بازنده‌ها طولانی‌تر از برنده‌هاست. اکران ۹۸ را در چند بخش آنالیز کرده‌ایم اما برخی نکات را نباید فراموش کرد. مثلا مهران مدیری یکی از چهره‌های ناموفق سینما بود.
فارغ از عدم موفقیت او در «درخت گردو» بازی‌اش در فیلم اکران شده «ما همه با هم هستیم» نیز رضایت‌بخش نیست. او یکی از شخصیت‌های اصلی را برعهده دارد که داستان به واسطه حضور او پیش می‌رود. هم بازی‌اش تکراری است و هم حضورش به کمک گیشه فیلم نیامد. نکته دیگر اینکه «سرخپوست» جزو بهترین‌های سال است .نیما جاویدی قصه فیلم خود را در دهه ۴۰ روایت می‌کند؛ جایی که یک مسئول زندان (نوید محمدزاده) ترفیع درجه گرفته اما یکی از زندانی‌هایش را گم کرده و حالا دنبال اوست.
فیلم بر اساس این معما پیش می‌رود و مخاطب را به سبک فیلم‌های هیچکاک با پرسش‌های اساسی مواجه می‌کند. نکته دیگر صف طویل چهره‌های شاخص اما شکست خورده است. درباره بعضی از آنها نوشته‌ایم اما به این جمع باید محمدرضا هنرمند کارگردان سمفونی نهم را اضافه کرد. فیلم او به مذاق منتقدان و مخاطبان خوش نیامد تا بعد از ۱۶ سال دوری از سینما ، تجربه‌ای تلخ برایش رقم بخورد.
رسول صدرعاملی و فیلمش سال دوم دانشکده من، جزو ناکا‌م‌های سال ۹۸ قرار می‌گیرند.این فیلم بازگشت صدرعاملی به دغدغه اصلی خود یعنی دنیای نوجوانان است که مورد استقبال مخاطبان قرار نگرفت. در این سال کمدی ناکام زیاد سراغ داریم؛ از جمله ایکس لارج، نیوکاسل، کلوپ همسران و خداحافظ دختر شیرازی.
*** پرفروش‌های سال
* متری شیش و نیم : ۲۷٫۷۲۰٫۲۳۹٫۰۰۰ فروش کل «متری شیش‌و‌نیم» است. این فیلم در نوروز ۱۰میلیاردی شد و فروش خوب آن ادامه پیدا کرد. فیلم سعید روستایی از پشتوانه جشنواره فجر و نیز سابقه خوش «ابد و یک‌روز» بهره می‌برد. این فیلم در جشنواره سیمرغ مردمی گرفت و نامش سر زبان‌ها بود. از آن‌سو خیلی‌ها منتظر دومین فیلم روستایی بودند که این‌بار شایعه توقیف را هم یدک می‌کشید. کیفیت فیلم هم قابل دفاع است. داستان فیلم هم به مذاق دسته‌ای از منتقدان خوش آمده و هم مخاطبان را با خود همراه کرده است. این یعنی «متری شیش‌و‌نیم» بیهوده صدر جدول اکران سال ۹۸ را از آن خود نکرد و فیلم قابل تاملی است. فیلم روستایی صاحب رکورد پرفروش‌ترین فیلم غیرکمدی تاریخ سینمای ما شده.
* مطرب: فیلم خوشبخت سال ۹۸ است. مطرب ۳۸٫۵۴۵٫۸۳۴٫۰۰۰ فروخت و رکود پرفروش‌ترین فیلم سینمای ایران را به نام خود زد. مصطفی کیایی پیش‌تر هم نشان داده بود، بلد است مخاطب را سرگرم کند. این فیلم براساس فاکتورهای آشنا و امتحان پس‌داده بنا نهاده شده؛ از آن‌سو به مواردی می‌پردازد که طیفی از مخاطبان را تهییج می‌کند. مثلا مستقیم و غیرمستقیم به نقد ارکان قدرت می‌پردازد. مطرب داستان مردی به نام ابراهیم خوش‌لحن است که نقش او را پرویز پرستویی ایفا می‌کند.
ابراهیم در دوران پیش از انقلاب در کافه‌ها خوانندگی می‌کرده است. او آرام‌آرام رشد می‌کند اما در آستانه به‌دست‌آوردن شهرت عمومی، انقلاب می‌شود. ابراهیم به زندان می‌افتد و بعد از آزادی دیگر سراغ خوانندگی نمی‌رود. دخترش زمینه سفر او را به ترکیه فراهم می‌کند تا در هفته فرهنگی ایران آواز بخواند… . فیلم ضعف‌هایی جدی دارد اما مخاطب از آن استقبال کرد و تبدیل شد به پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران.
* تگزاس ۲: بیش از ۲۵میلیارد تومان سهم گیشه «تگزاس۲» است؛ فیلمی که بعد از توقیف «رحمان۱۴۰۰» روی پرده رفت و با استقبال مواجه شد. مسعود اطیبابی «تگزاس۱» را در برزیل ساخت و به‌رغم ابزاری که لوکیشن خارجی در اختیار فیلمساز قرار می‌دهد، نتیجه نهایی مطلوب سخت‌پسندها نبود. او دنباله فیلم را به‌طور کامل در ایران ساخت. این‌بار با فیلمنامه ای مسنجم‌تر روبه‌رو هستیم که شوخی‌هایش بیشتر و خنده‌آورتر است. هرچند برخی ایده‌ها عاریتی است اما می‌توان گفت نویسنده استفاده‌ای خوب از آنها کرده. کارگردان هم به‌خوبی آنها را تصویر کرده و به همین‌خاطر در سینما شاهد خنده‌های بلند هستیم و چه مزیتی بهتر از این برای یک فیلم کمدی.
*** ستاره‌های شکست‌خورده
* رضا عطاران: سهم رضا عطاران از اکران سال ۹۸ یک فیلم بود: «زیر نظر» ساخته مجید صالحی. پیش از اکران فیلم امید زیادی می‌رفت تا این فیلم با بازی رضا عطاران تبدیل به اتفاق گیشه شود. «زیر نظر» اما بعد از یک شروع نسبتا خوب دچار افت شد. همان موقع دلیل اصلی این اتفاق را کیفیت بد فیلم نوشتیم و اشاره کردیم، زیر نظر بیش از همه به کارنامه رضا عطاران لطمه می‌زند. فیلم درنهایت با ۰۰۰/۶۹۷/۴۱۸/۸ فروش در رتبه دهم جدول سال ایستاد. این جایگاه برای رضا عطاران که کمدی‌های او فاتح گیشه بودند، یعنی شکست. فراموش نمی‌کنیم که اتفاق‌های زیادی همزمان با اکران زیر نظر افتاد؛ از تعطیلی به‌خاطر آلودگی هوا تا شهادت سردار سلیمانی. ولی دلیل اصلی ناکامی فیلم به کیفیت پایین آن برمی‌گردد.
* حمید فرخ‌نژاد: سهم حمید فرخ‌نژاد از اکران ۹۸ زیاد است. فیلم «دختر شیطان» او شکست خورد اما «سامورایی در برلین»، درنهایت به فروش معقولی دست یافت. با این حال بازی‌اش در فیلم از روزهای اوج فاصله دارد. از فرخ‌نژاد در اواخر تابستان فیلم «چاقی» روی پرده رفت که این فیلم هم در اکران شکست خورد. فرخ‌نژاد در پاییز «سمونی نهم» را روی اکران داشت که بازی‌اش در آن معقول است اما فروش فیلم بالا نیست.
او نقش اصلی سمفونی نهم را برعهده دارد؛ یک شخصیت فان و فانتزی در کسوت یک ملک‌الموت. فرخ‌نژاد از ملاحت همیشگی خود به نقش تزریق کرد و آنها که این بازیگر را دوست دارند، از بازی‌اش در این فیلم هم لذت می‌برند. روند ناکامی او با چاقی ادامه یافت. فیلمی که کمتر از ۳۰۰میلیون تومان فروخت. فرخ‌نژاد در این فیلم نقش یک کارگردان را بازی می‌کند، در لحظاتی رفتار و گفتارش بامزه است و مخاطب را می‌خنداند اما این فیلم در کارنامه‌اش قابل اتکا نیست.
* لیلا حاتمی: «ما همه با هم هستیم» و «مردی بدون سایه» را روی اکران سینماها داشت. بازی‌اش در اولی که هرگز قابل دفاع نیست؛ درباره دومی باید گفت او بیشترین همکاری‌اش را با علیرضا رئیسیان داشته و غالبا هم منجر به نتیجه خوب شده است. چرا این‌بار غالب منتقدان عقیده دارند حضور لیلا حاتمی در مردی بدون سایه، تبدیل به یکی از بازی‌ها بد او شده؟ مجموع نظرات را که مرور کنیم، به چند کلیدواژه می‌رسیم؛ اولا کاراکتر خانم حاتمی در این فیلم بلاتکلیف است، از یک‌سو درحال دلبری‌کردن است و از سوی دیگر مشخص می‌شود ریگی به کفش نداشته و قربانی سوءتفاهم شده است! حاتمی برای نمایش این دوگانگی و به شک انداختن مخاطب موفق عمل نمی‌کند.
