زوایای پنهان یک طرح نسبتا ترسناک مجلس
روزنامه هفت صبح، مصطفی آرانی | مصوبه روز چهارشنبه مجلس غیر از اینکه محتوای نامناسبی دارد، در یک فضای مبهم رسانه‌ای هم به تصویب رسیده و به همین خاطر نیاز به توضیح دارد.خیلی خلاصه و در قالب سه سوال می‌خواهیم به شما بگوییم که ماجرای طرح مجلس در زمینه فضای مجازی چیست.
یک: طرح فضای مجازی مجلس چیست؟ طرحی که پیش از این نامش «صیانت» از فضای مجازی بوده و البته حالا نامش تغییر کرده، از تیرماه سال گذشته در دستور کار مجلس قرار گرفته است. حدس زده می‌شود که اصلی‌ترین افراد پشت سر این طرح برخی از کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس باشند که زیر نظر زاکانی است و برخی از اعضای کمیسیون فرهنگی که زیر نظر آقاتهرانی اداره می‌شود. طرح به طور کلی دو هدف دارد:
اول اینکه دست دولت‌ها را از دو نهاد مهم یعنی کمیسیون و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و نیز سازمان ارتباطات زیرساخت کوتاه کند. نهاد اول یعنی تنظیم مقررات که به آن رگولاتوری هم می‌گویند بیشترین نظارت را روی اپراتورهای تلفن همراه دارد و نقش خود را اخیرا در افشاگری علیه اپراتورها در خصوص فیلترینگ خودخوانده کلاب هاوس نشان داده است. نهاد دوم یعنی شرکت ارتباطات زیرساخت، پهنای باند کشور را در اختیار دارد.
این طرح می‌خواهد هر دو نهاد را به نهادی غیردولتی و در واقع حاکمیتی تبدیل کند تا اگر یک زمانی دولتی مثل روحانی روی کار آمد دیگر نتواند از طریق این دو نهاد، منویات خود را در زمینه اینترنت اعمال کند. به عبارت دیگر پس از تصویب این طرح و با درنظر داشتن حضور دو نهاد دیگر یعنی شورای عالی فضای مجازی و کمیته فیلترینگ که آن‌ها هم حاکمیتی و نه دولتی هستند،اینترنت به طور کامل از دست دولت‌ها در ایران خارج خواهد شد.
هدف دوم طرح این است که برخی از پلتفرم‌های خارجی که مورد استفاده مردم هستند را محدود کند و در قبال آن به نمونه‌های داخلی آن کمک کنند که رشد کنند. هدف اول، اینستاگرام است و هدف دوم واتساپ. بهانه چه خواهد بود؟ در این طرح آمده که اگر پلتفرم‌های خارجی خود را در ایران ثبت نکنند و دفتری در ایران نداشته باشند به مرور و بعد از ایجاد نمونه داخلی مسدود خواهند شد.در عین حال گفته شده باید مشوق‌های مالی برای نمونه‌های داخلی ایجاد شود و به همین خاطر هم هست که در این چند روز، بسیاری از روبیکا انتقاد کردند چرا که مدعی هستند این اپلیکیشن که در نهایت متعلق به ستاد اجرایی فرمان امام است، می‌خواهد اینستاگرام فیلتر شود تا اپلیکیشن مشابه اینستاگرامش رشد کند.
دو: آیا ممکن است این طرح اجرا شود؟ خیلی خلاصه اینکه اراده حقوقی و قانونی برای اجرای آن وجود دارد ولی ممکن است سه معذوریت جدی جلوی اجرای بخشی از آن یعنی بخش مربوط به مسدودسازی اینستاگرام را بگیرد.آن سه محدودیت چیست؟ اول محدودیت فنی یعنی معذوریت‌هایی که مانع از ایجاد یک نمونه مشابه داخلی شود.
دوم محدودیت سیاسی یعنی مخالفت دولت رئیسی یا ارکانی مثل روسای قوا (قالیباف و اژه‌ای که صراحتا در قالب دو بیانیه و عملا با حضور در اینستاگرام مخالفت خود را نشان دادند) و سوم محدودیت امنیتی یعنی مخالفت دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی با این کار به دلیل تبعات احتمالی آن در حوزه مقبولیت نظام.
سه: حالا چه شده است؟ حالا قرار شده که طرح طبق اصل ۸۵ قانون اساسی نه در صحن علنی که در یک کمیسیون مورد بررسی قرار گیرد. این موضوع یک ایراد جدی دارد و آن هم این است که مذاکرات کمیسیون‌ها دور از چشم رسانه‌هاست. با این حال مجلس گفته مذاکرات را پخش خواهد کرد حتی به صورت زنده. بعد از تصویب کمیسیون، مصوبه باید به شورای نگهبان و البته هیات عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام برود و بعد از آن طبق متن فعلی، یک سال وقت هست برای ایجاد جایگزین و مسدودسازی.
بنابراین نباید فکر کرد که به همین زودی اینستاگرام و واتساپ فیلتر خواهند شد. طرح مشابهی که توسط همین آقایان چنین سرنوشتی پیدا کرد طرح جوانی جمعیت بود که در آبان سال گذشته، بررسی آن طبق اصل ۸۵ تصویب شد ولی حالا به سد شورای نگهبان برخورد کرده و بعد از حدود ۱۰ ماه هنوز قانون هم نشده است. پس، طرح مجلس البته که ترسناک است ولی در کوتاه مدت، اثری بر وضعیت اینترنت نخواهد داشت.
