زنده کُشی در ملأعام!
روزنامه هفت صبح، احمد رنجبر| در مجادلههای بیپایان درباره کیفیت «پایتخت ۶» انگشت اشاره برخی منتقدان به سمت فیلمنامه آن و فقدان زندهیاد الوند است. گزارش هفت صبح را بخوانید تا پی ببرید صفر تا صد متن این سریال به محسن تنابنده تعلق دارد.
حاشیههای «پایتخت ۶» از جنسی تازه است. برخی از آنها را پیشتر مرور کردیم و حالا بهانه این گزارش موضع سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است. او هم مثل خیلی از منتقدان «پایتخت ۶» عقیده دارد، فقدان خشایار الوند به این سریال لطمه زده. حالا سوال این است: آیا سریال پایتخت متکی به نویسنده خاصی بوده؟ در این گزارش مشخص میشود صفر تا صد ایده «پایتخت» به محسن تنابنده تعلق دارد و اگر الوند زنده میبود، بازهم «پایتخت ۶» شمایل معترض داشت.
*** پیشدرآمد| مقدم و تنابنده خالقان پایتخت
پیش از بازخوانی سهم نویسندگان «پایتخت»، اشاره به این مسئله ضروری است که زندهیاد خشایار الوند بهترین همکار فیلمنامهنویس این سریال بوده. رد خوشذوقی او نه در این سریال که در دیگر کمدیهایی که مینوشت، نمایان است. فارغ از توان زندهیاد الوند، آنچه مبرهن است این که «پایتخت» دو راس اصلی دارد: محسن تنابنده بهعنوان طراح، سرپرست فیلمنامه، نویسنده، مشاور کارگردان و مسئول انتخاب بازیگر به همراه سیروس مقدم در مقام کارگردان. طبعا دیگر عوامل نقش بهسزایی در موفقیت «پایتخت» دارند اما این مقدم و تنابنده هستند که پای سریال امضا میگذارند.
*** پایتخت ۱ | سهم ۵۰درصدی الوند
محسن تنابنده و سیروس مقدم سال ۸۹ بر اساس یک ایده تکخطی به «پایتخت» میرسند. سریال با سرعت آماده و پخش میشود و خاص و عام عاشقش میشوند. محسن تنابنده به همراه زندهیاد خشایار الوند شروع به نگارش متن میکنند و الوند بهدلیل برنامهریزی قبلی به مسافرت خارجی میرود. بنابراین از نیمه فصل اول سریال تا پایان آن را خود تنابنده به تنهایی مینویسد. با این مرور کوتاه مشخص میشود حتی فونداسیون فیلمنامه «پایتخت» حاصل تلاش خود تنابنده بوده است.
*** پایتخت ۲ | بدون الوند
استخوانبندی سریال «پایتخت» در فصل یک شکل میگیرد و در سری دوم به تکامل میرسد. در این فصل شاهد رویی دیگر از ویژگیهای اخلاقی و رفتاری کاراکترها هستیم که توسط تنابنده طراحی شدهاند. این ویژگی بهطور کلی تا فصل شش با شخصیتها مانده است. در این فصل زندهیاد خشایار الوند سهمی در نگارش فیلمنامه ندارد. محسن تنابنده بعد از طراحی مسیر قصه از حسن وارسته و کوروش نریمانی دعوت میکند تا به او در نوشتن فیلمنامه کمک کنند.
*** پایتخت ۳ و ۴ | نقش الوند
در فصل دوم، شخصیتهای «پایتخت» قوام یافتند. حالا میماند تعیین مسیر قصه. به گفته کارگردان و تهیهکننده سریال، اینبار هم وظیفه طراحی مسیر داستان و ایدهیابی برعهده تنابنده است. طبعا نویسندگان هم صاحب ایده هستند اما این سرپرست فیلمنامه است که از میان پیشنهادها، بهترینها را انتخاب میکند. در فصل سه و چهار زندهیاد خشایار الوند به همراه حسن وارسته کنار تنابنده قرار میگیرند. دقت کنید در این دو فصل ترکیب نویسندهها تغییر کرده اما هویت سریال نه. چرا؟ چون قصه از فیلتر ذهن تنابنده و کارگردانی مقدم عبور میکند.
*** پایتخت ۵ | بار دیگر سهم ۵۰درصدی الوند
این روزها که «پایتخت ۶» با فصل پنجم قیاس میشود، حتما برایتان جالب است بدانید، زندهیاد الوند از نیمه دوم به «پایتخت ۵» اضافه میشود. یعنی درست جایی که استخوانبندیاش شکل گرفته و مسیر داستان مشخص شده بوده است. نام امیرحسین قاسمی هم در تیتراژ این فصل دیده میشود. اما سهم او ناچیز است و شنیده میشود در سه قسمت بهعنوان همکار فیلمنامهنویس کنار محسن تنابنده بوده.
*** پایتخت ۶ | اگر الوند میبود…
با این مرور مشخص میشود فیلمنامه سریال «پایتخت» متعلق به محسن تنابنده است. وقتی میگوییم فیلمنامه، منظور دیالوگ و شرح سکانسها نیست، بلکه مراد ایدهای است که او در مقام سرپرست فیلمنامه طراحی و یا «تایید» کرده. شاید اگر خشایار الوند زنده میبود و در نگارش این فصل کنار تنابنده، بازهم با یک سریال «معترض» مواجه بودیم.
خوب یا بد، تصمیم تنابنده این بوده است تا بخشی از واقعیتهای تلخ جامعه را در سریالش بازتاب دهد. چه بسا اگر منتقدان به این نکته واقف بودند، جور دیگری به سریال واکنش نشان میدادند، از جمله سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اینطور نمینوشت: «امسال در پایتخت، غم فقدانش را بیشتر حس کردیم. گویا او(خشایار الوند) بود که به آن جان میداد.»
البته تنابنده هم با انتشار تصویر خشایار الوند و تشکر از تیم نویسندگان فصل ششم اینگونه پاسخ داده: «در حیرتم از این طایفه زندهکش مردهپرست، تا هست به ذلت بکشندش به جفا، گر مرد به عزت ببرندش سر دست.» استفاده از این مثل توسط تنابنده کنایه به چه کسانی است؟ آنها که تا زمان زنده بودن الوند از متن او ایراد میگرفتند!؟