«زمستان سخت» نصیب خودمان شد
روزنامه هفت صبح، مصطفی آرانی | قصه از جلسه روز سه‌شنبه مجلس شروع شد. روزی که برای نظارت مجلس بر بخش‌های مختلف کشور تعیین شده است. کمیسیون انرژی مجلس یک گزارش تهیه کرده بود درباره میزان تولید و مصرف کشور. وقتی تولید کمتر از مصرف باشد به اصطلاح ناترازی ایجاد می‌شود.
آمارها چه می‌گوید؟ در سال۱۴۱۰، میزان تقاضای گاز طبیعی در کشور بیش از ۱۳۵۰ میلیون متر مکعب در روز خواهد بود؛ این در حالی است که مقدار گاز شیرین قابل تحویل حدود ۹۵۰ میلیون مترمکعب در روز است. به بیان دیگر اختلافی بالغ بر ۴۰۰ میلیون متر مکعب در تراز تولید و مصرف گاز طبیعی وجود خواهد داشت.
چقدر ماجرا حاد است؟ آن طور که کمیسیون انرژی نوشته با ادامه بی‌توجهی به این وضعیت این اتفاقات در کشور خواهد افتاد: اختلال جدی در سیستم گرمایش مورد استفاده مردم، کاهش ۷۰ درصدی تولید برق کشور، توقف فعالیت صنایع اساسی، تعطیلی فعالیت بخشی از خدمات عمومی نظیر نانوایی‌ها و توزیع آب و بروز نارضایتی‌های عمومی. پس ماجرا جدی است. تصویری هم که در گزارش ساخته شده غریب است: با ادامه این وضعیت «واردات این حامل انرژی یا بازگشت به دهه ماقبل ۷۰ شمسی و خریدو توزیع وسایل گرمایشی نفتی و زغالی بین مردم اجتناب ناپذیر خواهد بود.»
آیا خطر دیگری هم دارد؟ بله. آلودگی هوا در زمستان. طبق این گزارش تنها در سال ۱۳۹۸ حدود ۱۲ میلیارد لیتر گازوئیل و نفت کوره با ارزش بیش از ۵ میلیارد دلار برای جبران کمبود گاز توسط نیروگاه‌ها سوزانده شده است و همین موضوع منبع آلودگی شدید هوا در فصل زمستان است.
چرا این وضعیت به وجود آمده است؟ درست است که ایران رتبه سوم بزرگترین تولید کننده گاز طبیعی در جهان را دارد؛ اما با توجه به شروع افت فشار مخازن گازی میدان پارس جنوبی و ادامه روند افزایشی مصرف، چالش جدی برای تامین گاز طبیعی در آینده بسیار نزدیک وجود خواهد داشت.
چقدر تولید گاز داریم؟ آخرین پیش بینی وزارت نفت از تولید گاز طبیعی حاکی از این است که تولید گاز طبیعی در کشور در بهترین حالت از ۹۵۰ میلیون متر مکعب کنونی به حدود ۱.۴ میلیارد متر مکعب در روز تا سال ۱۴۱۰ رسیده و پس از آن با روند کاهشی به ۱.۱ میلیارد متر مکعب در روز در سال ۱۴۲۰ خواهد رسید. برای تحقق این سناریو تا سال ۱۴۲۰ به حدود ۶۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری شامل ۲۵ میلیارد دلار برای اجرای طرح‌های نگهداری تولید (عمدتاً در میدان پارس جنوبی) و ۳۵ میلیارد دلار برای توسعه میادین جدید نیاز است.
چقدر افت تولید داریم؟ ایران دارای ۲۲ میدان گازی با حجم تقریبی ۳۴ تریلیون متر مکعب است؛ اما تمام این ذخایر از نظر عملیاتی قابل استحصال نیست. از سوی دیگر افزایش بی‌رویه برداشت موجب افت فشار مخازن این میدان شده و چنانچه تصمیم فوری گرفته نشود، سالانه به اندازه یک فاز (معادل ۲۸ میلیون مترمکعب در روز) افت تولید روی خواهد داد. برای جلوگیری از وقوع چنین اتفاقی و صرفا برای حفظ وضعیت تولید فعلی در مجموع به ۲۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای اجرای طرح‌های فشار افزایی مخازن پارس جنوبی نیاز است. با فرض وجود توان داخل در فشارافزایی، نحوه تامین منابع مالی لازم برای آن در حال حاضر مشخص نیست.
مصرف چقدر بالا است؟ در دو دهه گذشته با افزایش متوسط سالانه ۷ درصدی عرضه گاز طبیعی، ۷۵ درصد از سبد انرژی کشور به گاز طبیعی اختصاص یافته است. مصرف گاز طبیعی در کشور در فصل سرد زمستان به۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون مترمکعب می‌رسد یعنی نظیر به ۴ برابر مصرف در فصل گرم سال. البته این گاز اغلب در خانه‌ها استفاده نمی‌شود. سهم سبد گاز در نیروگاه‌ها کشور بیش از ۸۳ درصد است و سوخت مورد نیاز این نیروگاه‌ها از گاز تامین می‌شود در صورتی که در جهان گاز طبیعی که در نیروگاه استفاده می‌شود حدود ۲۳ درصد است.
امسال چه خواهیم کرد؟ طبق این گزارش برنامه برای تامین گاز امسال این است: کاهش و بعضا قطع گاز بخش‌های مختلف صنعت و در مواقعی کاهش صادرات و مصرف مقادیر بیشتر نفت کوره در مقایسه با گذشته و در نهایت اعمال خاموشی در صنایع و بخش‌های خانگی و تجاری!
چه باید کرد؟ نسخه وزیر نفت و کمیسیون انرژی افزایش سرمایه‌گذاری است ولی قالیباف در همان جلسه گفت مگر اصلا این مبلغ (80 تا 160 میلیارد دلار بیان شده) در کشور وجود دارد؟ بنابراین او گفت که باید روی مصرف تمرکز کنیم ولی با توجه به مصرف اغلب گاز کشور برای تولید برق در نیروگاه‌ها، باید دانست که بهینه سازی مصرف در نیروگاه یا ساخت نیروگاه‌های کم مصرف هم چندان کم هزینه نیست.
