زمزمه واردات فایزر و مدرنا؛ خرید از کدام کشورها؟
روزنامه هفت صبح، نگین باقری| دو روز پیش کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت حرف مهمی زد. او خبر داد که «فایزر و مدرنا هم می‌توانند وارد کشور شوند؛ فقط در آمریکا تولید نشده نباشند.» جهانپور به خاطر این مثال واکسن آسترازنکا را هم در توئیت خود آورده و غیرمستقیم گفته که اگرچه ما نمی‌توانیم از انگلیس و آمریکا واکسن وارد کنیم، ولی توانستیم آسترازنکا را از تولیدکننده‌های خارجی دیگر، به‌جز انگلیس بخریم و به مردم تزریق کنیم.
حالا با این حرف جدید او، دو واکسن معتبر دیگر هم می‌توانند وارد سبد دارویی کشور ما شوند: واکسن فایزر-بیونتیک و واکسن مدرنا که به ترتیب ۹۵ و ۹۲درصد ایمنی در بدن ایجاد می‌کنند. بررسی ما اینطور نشان می‌دهد که ایران می‌تواند این واکسن‌ها را از آلمان، ایرلند، فرانسه، اسپانیا و به‌زودی سنگاپور و بلژیک تهیه کند تا سرعت تزریق واکسن سرعت بیشتری بگیرد.
فایزر-بیونتیک از اروپا و آسیا
این را احتمالا شنیده‌اید که واکسن فایزر-بیونتیک محصول همکاری یک شرکت آمریکایی و آلمانی با یکدیگر است. دفتر اصلی شرکت فایزر در آمریکاست. ولی این شرکت چهار سایت تولید در آمریکا و اروپا هم دارد. از آن طرف بیونتیک هم شرکتی آلمانی است که خطوط تولید مختلفی برای آن در کشورهای مختلف اروپایی ثبت شده. واکسن فایزر-بیونتیک محصول کشورهای اروپایی و آمریکا با یکدیگر است. حتی یک شرکت چینی هم مجوز توزیع و تولید آن را خریده است که هنوز شروع به کار نکرده. مرحله شبیه‌سازی مولکولی در بخش اول تولید واکسن ابتدا در آمریکا هدایت و رهبری می‌شد.
استیج دوم آن، کاری است که هم در آلمان و هم در آمریکا انجام می‌شود. استیج سوم ساخت واکسن هم کاری است که آن را هم در کارخانه‌ای نزدیک میشیگان و هم در شهری در بلژیک انجام می‌دهند. این مرحله همان قسمت پر کردن ویال‌ها و انجماد آنهاست. از آن طرف سرنگ‌های این واکسن در ماربورگ آلمان تولید می‌شوند. همین سال پیش بود که ماربورگ در صد کیلومتری فرانکفورت بازگشایی شد. فایزر-بیونتیک برای تامین زنجیره توزیع در این مدت شرکت‌های زیادی را در اروپا مستقر کرده.
برای مثال یک کارخانه در آلمان و دیگری در سوئیس برای تولید واکسن فایزر-بیونتیک مشغول به کار شده‌اند که مراحل مختلفی از تولید را انجام می‌دهند ولی کامل‌ترین مجموعه در ایرلند است. ایرلند یکی از آخرین کشورهایی بوده که به صف تولید این واکسن پیوسته و تا سال ۲۰۲۱ قرار است بخش زیادی از واکسن‌های دنیا از همین برند در دوبلین تامین شود. البته نخست وزیر کرواسی هم اخیرا گفته که بخشی از مواد واکسن فایزر قرار است در کشور آنها ساخته شود.
اوگور شاهین، مدیرعامل بیونتیک کمی قبل خبر داده بود که در حال بررسی این هستند که تولید این واکسن در آفریقا را شروع کنند. از آن طرف اردیبهشت ماه سایت‌های خبری انگلیسی‌زبان خبر دادند که قرار است یک سایت تولیدی این واکسن در سنگاپور هم افتتاح شود و در سال ۲۰۲۳ به مرحله تولید خواهد رسید. با این حساب اگر قرار باشد وزارت بهداشت امسال فایزر بیاورد، می‌تواند هر واکسن را به قیمت رسمی ۱۹٫۵ دلار از آلمان، ایرلند و بلژیک به کشور وارد کند.
مدرنا از اسپانیا و فرانسه
بخش زیادی از مراحل اولیه ساخت مدرنا در ماساچوست آمریکا انجام شده ولی یک شرکت دارویی دیگر در ویسپ سوئیس هم بخش دیگر کار را در دست داشته است. مدرنا اولین شرکتی بود که همان استراتژی واکسن فایزر را برای مقابله با کرونا به کار بست. در تمام این مدت، سایت‌های جدید تولید داروی جدید، مدرنا را از پیش هم بزرگ‌تر کرده است. مثلا یک کارخانه (به اسم شرکت دارویی رووی) در مادرید اسپانیا خط تولید پرکردن ویال‌ها و بسته‌بندی آن را درست کرده.
همین دو روز پیش مدرنا با کانادا قرارداد بست که یک کارخانه تولید واکسن از این برند آنجا راه‌اندازی کند و البته که این دومین قرارداد دولت کانادا برای تولید داخلی واکسن‌های mRNA در سه ماه گذشته بود. تا الان یک شرکت دارویی دیگر در فرانسه هم به اسم رسیفارم، همان کار پر کردن و کارهای نهایی این واکسن را انجام می‌دهد. روز سه‌شنبه درخواست برای دز تقویت‌کننده و گسترش انواع عفونی بیشتر تقاضا برای محصولات فایزر و مدرنا را افزایش داد و همین موضوع باعث شد که قیمت قرارداد مدرنا در هر دز به ۲۵.۵ دلار آمریکا برسد. با صادر شدن مجوز غیررسمی برای وارد کردن مدرنا، اسپانیا و فرانسه حالا می‌توانند گزینه‌های جدی ایران برای واردات مدرنا باشند.
تجربه واردات رمدسیویر
قبلا هم برایمان پیش آمده که داروی مورد نیازمان را از جایی به‌جز مبدا ساخت و تولید آن تهیه کنیم؛ خیلی راه دور نرویم. همین رمدسیویر که حالا شده دوای درمان بیماران کووید ۱۹ ابتدا فقط در کارخانه گیلیاد آمریکا تولید می‌شد. ولی سال پیش گیلیاد به ۵ شرکت داروسازی در هند و پاکستان مجوز داد که رمدسیویر را برای توزیع در ۱۲۷ کشور تولید کنند. از قضا قیمت آن یک‌چهارم رمدسیویر آمریکایی هم بود. رمدسیویر دوم آبان ماه در آمریکا مجوز این را گرفت که به عنوان داروی جانبی کرونا مورد استفاده قرار بگیرد. همزمان با وقتی که مجوز ساخت آن در هند صادر شد، گیلیاد همکاری خودش را با شرکت اسپانیایی دیگری هم شروع کرد تا این دارو در بارسلونا هم به مرحله تولید برسد.
تجربه آکسفورد-آسترازنکا
آکسفورد-آسترازنکا هم مثل خیلی از شرکت‌های مهم داروسازی دنیا یک شرکت چندملیتی است. دفتر مرکزی آن در پردیس پزشکی کمبریج قرار دارد ولی این واکسن را با همکاری یک شرکت سوئدی به اسم آسترازنکا ساخته. کشورهای انگلیس، هند، روسیه، ژاپن و کره جنوبی از جمله کشورهایی هستند که مجوز ساخت این واکسن را دارند. ولی از آنجایی که ما نمی‌توانیم از انگلیس واکسن وارد کنیم، از بهمن ماه سال پیش که واکسیناسیون در کشور ما شروع شد، تا امروز واکسن آسترازنکا از کشورهای مختلفی مثل کره جنوبی، روسیه و ژاپن وارد شده است. در مجموع تعداد آسترازنکاهای وارد شده به کشور ما حدودا برابر با ۴ میلیون دز بوده است.
