روایت یک دعوای حیثیتی بین پزشکان و وزارت علوم
روزنامه هفت صبح، فاطمه رجبی | شنبه صبح وزیر علوم در جلسه ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور حرف‌هایی زد که ترکش‌های آن هنوز هم دیده می‌شود. او یک دعوای قدیمی را دوباره شروع کرد و گفت: «هر چه زودتر دانشگاه‌های دو وزارتخانه بهداشت و علوم با هم ادغام شوند، جلوی ضررهای بیشتر گرفته خواهد شد.» او برای این حرفش هم دلایل مختلفی آورد مثل اینکه «سلامت، تنها به جسم انسان برنمی‌گردد بلکه سلامت روحی هم مدنظر است.
همچنین سلامت جسمی فقط در حوزه پزشکی نیست بلکه تغذیه هم در این مقوله جای دارد بنابراین با فاکتور تغذیه، دانش کشاورزی، دامپزشکی هم در سلامت انسان نقش دارد» و «رشته‌های مهندسی را از رشته‌های پزشکی نمی‌توان جدا کرد.»
همچنین اگر بحث سلامت روح را لحاظ کنیم، سلامت روحی دیگر در مقوله پزشکی نمی‌گنجد بلکه به رشته‌های علوم انسانی، رشته روانشناسی و علوم دینی برمی‌گردد…. در حال حاضر تحقیقات بین رشته‌ای، چند رشته‌ای همگی کنار گذاشته شده است؛ حال چه زمانی این گسستگی اصلاح خواهد شد؟ مگر می‌توان رشته داروسازی را از شیمی و بیوشیمی جدا کرد؟ مگر می‌توان رشته انگل شناسی پزشکی را از دامپزشکی و کشاورزی جدا کرد؟»
به فکر خودتان باشید آقا
شاید از نظر شما به عنوان کسی که پزشک نیست و درباره پیشینه و حساسیت‌های این موضوع خبر ندارد این حرف‌ها منطقی به نظر برسد اما آنقدر جامعه پزشکی را عصبانی کرده که ظرف یک روز هرکس توانسته به این حرف واکنش نشان داده. محمد رئیس‌زاده رئیس سازمان نظام پزشکی که نهاد صنفی پزشکان محسوب می‌شود، به تندی و طعنه در جواب وزیر علوم توئیت کرد:
«لطفا ابتدا فکری برای خیل عظیم فارغ‌التحصیلان بیکار وزارت علوم کنید بعد به تقاضای تصدی آموزش پزشکی کشور بیندیشید! جامعه پزشکی در شرایط فعلی خسته‌تر از آن است که تاب فرمایشات این‌چنینی را داشته باشد. لااقل به حریم وزارتخانه‌های دیگر احترام بگذارید.»
غرق مشکلات خودتان باشید
چهره‌های برجسته پزشکی هم یکی یکی وارد عمل شدند و هر کدام طعنه‌ای نثار وزارت علوم کردند مثلا ایرج خسرونیا رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی گفت: «وزارت علوم آنقدر در مشکلات خودش گرفتار است که جای بیشتر برای گرفتار کردن پزشکان و دانشجویان پزشکی ندارد.
وزیر علوم بهتر است در فکر کارشناسان و کارشناسان ارشد خود باشد که در کوه‌های کردستان به کولبری مشغول هستند.»دبیر شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی هم اعلام کرد که وزارت علوم بهتر است قبل از درخواست ادغام دانشگاه‌های علوم پزشکی در وزارت علوم، موقعیت‌های وزارت علوم را در مدیریت دانشگاه‌ها به ما بگوید تا ما هم استفاده کنیم.
رئیس‌جمهور کمک کند
روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی هم فورا در نامه‌ای سرگشاده از رئیس‌جمهور درخواست کردند که در برابر زمزمه ادغام دانشگاه‌های پزشکی و وزارت علوم محکم بایستد، البته آنها هم در نامه‌شان سعی کردند کوتاهی‌های وزارت علوم را در حوزه‌ای که همین حالا در اختیارش است به رخش بکشند.
بنابراین نوشتند: «یکی از اقدامات وزارت بهداشت در سال‌های اخیر، همگرایی علوم و فناوری است اما آیا وزارت علوم توانسته بین رشته‌های مختلف خودش، همگرایی را ایجاد کند؟ اگر عنوان می‌کنند که باید داروسازی را در کنار شیمی قرار دهیم، آیا توانسته‌اند بین زیست‌شناسی، شیمی و فیزیک که در یک دانشکده بوده و قبلاً تحت عنوان دانشکده علوم فعالیت می‌کردند، تلفیق و ارتباط برقرار کنند؟ آیا دانشکده دامپزشکی با شیمی، فیزیک و زیست‌شناسی ارتباط نزدیکی پیدا کرده است؟»
آنها برای اینکه اثبات کنند نباید ادغام صورت بگیرد پای کرونا را هم به ماجرا باز کردند و نوشتند که اگر دانشگاه‌های علوم پزشکی در هماهنگی کامل وزارت علوم و بیمارستان‌ها نبودند هرگز حماسه‌ای که جامعه پزشکی در مقابله با کرونا خلق کردند اتفاق نمی‌افتاد و زمان زیادی برای هماهنگی در چنین بحرانی مصرف می‌شد. روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی در آخر هم تهدید کردند که «در صورت عدم اقدام لازم، پدیده نامیمون خروج نخبگان، کادر بهداشتی درمانی و اعضای هیات علمی از کشور تشدید خواهد شد.»
وزیر عقب‌نشینی نمی‌کند
البته همه این حمله‌ها باعث نشد که وزیر علوم از حرف‌هایش عقب‌نشینی کند. او در توضیح حرف‌هایی که جنجال راه انداخته بود تقریبا همان حرف‌ها را تکرار کرد و گفت: «آنچه مورد نظر ماست این است که نظام آموزش عالی، اعم از آموزش علوم انسانی، فنی، مهندسی، کشاورزی، هنر و علوم پزشکی مثل بسیاری از نقاط دیگر دنیا دارای یک متولی واحد باشد. این نگاه کلان باعث یکپارچگی، وحدت و انسجام در آموزش عالی کشور و جلوگیری از برخی گسیختگی‌ها و ناهماهنگی‌ها خواهد شد.»
این همه عصبانیت از کجا می‌آید؟
شاید شدت واکنش‌هایی که چهره‌ها و نهادهای مختلف پزشکی به حرف‌های وزیر علوم نشان دادند برای شما هم عجیب بوده باشد و با خودتان بگویید که چرا این حرف‌ها باید پزشکان را اینقدر عصبانی کند؟ جواب را در دو ماجرا می‌توان دید.
یکی اینکه تقریبا در تمام نزدیک به ۳۴سالگی که از پیوستن دانشگاه‌های علوم پزشکی به وزارت بهداشت می‌گذرد هر دو سه سال یکبار بحث بازگشت آنها به وزارت علوم داغ شده، وزارت علوم مثل کشوری که بخشی از سرزمینش را از دست داده باشد هر وقت توانسته و در هر فرصتی که برایش پیش آمده تلاش کرده که بخش‌های جدا شده را دوباره به خودش ملحق کند و جامعه پزشکی هم مثل شهروندان کشوری که توانسته بعد از سال‌ها مبارزه استقلالش را به دست بیاورد با تمام وجود از دستاوردشان دفاع کرده و با ماجرا مثل یک موضوع حیثیتی برخورد کرده‌اند.
در واقع این ماجرا را می‌توان یک دعوای قدیمی دانست بین وزارت علومی که نمی‌خواهد اجازه دهد آموزش پزشکی یک تافته جدا بافته باقی بماند و پزشکانی که می‌خواهند متفاوت بودنشان کماکان به رسمیت شناخته شود. البته این همه ماجرا نیست. پیوستن دانشگاه‌های علوم پزشکی به وزارت علوم منافع دیگری هم برای این وزارت خانه دارد. در حالی که فقط سه درصد از دانشجویان کشور را رشته‌های اصلی پزشکی تشکیل می‌دهند، ۳۰ درصد پیشرفت علمی کشور از طرف آنها ثبت می‌شود.
از طرفی نگاهی به درآمد‌های بیمارستان‌های آموزشی هم در این رغبت وزارت علومی‌ها برای کشاندن دانشجویان پزشکی زیر چتر خود بی‌تاثیر نیست. به نظر مشکلات سنگین مالی وزارت علوم نگاه مسئولان را برای استفاده از این پتانسیل بیمارستان‌های آموزشی یعنی درآمدزایی به این ادغام جلب کرده است. حال آنکه واقعیت بیمارستان‌های آموزشی این است که از لحاظ مالی اگر وضعیت بدتری نسبت به وزارت علوم و دانشگاه‌های تابعه‌اش نداشته باشد اوضاع بهتری ندارد.
چرا جدا شدند؟
پزشکان همیشه در این دعوا به دلیل این جدایی اشاره می‌کنند بنابراین بد نیست شما هم دلیلش را بدانید. اوایل دهه شصت وقتی ایران درگیر جنگ بود تعداد کم پزشکان بیشتر از همیشه به چشم می‌آمد. بنابراین مجلس تصمیم گرفت که ظرفیت دانشگاه‌های علوم پزشکی را بالا ببرد و ناگهان تعداد دانشجوهای پزشکی را طی چند سال چندبرابر کند.
برای این کار نیاز به یک هماهنگی همه جانبه بود و ماجرا یک ماموریت تمام عیار محسوب می‌شد برای همین مسئولیت را از وزارت علوم گرفتند و به وزارت بهداشت دادند، بودجه خوبی هم برای این کار در نظر گرفته شد و سیستمی تعریف شد که خود دانشگاه‌های علوم پزشکی از طریق بیمارستان‌های زیر مجموعه‌شان خرج خودشان را در بیاورند. حالا وزارت علوم می‌گوید که از آن روزها گذشته‌ایم و نوبت بازگشت دانشگاه‌های علوم پزشکی به آغوش سرزمین مادری رسیده است، وزارت بهداشت هم مقاومت می‌کند و می‌گوید که ماموریت ادامه دارد، برای همین هم روی بحران کرونا تاکید می‌کند.
