روایت تاریخی| جلسه محرمانه در رختکن ایران
اتفاقی تاریخی که در جام جهانی ۱۹۷۸ رخ داد.
* پرده اول:شهر کوردوبا، دوشنبه پانزدهم خرداد ۱۳۵۷: دو روز مانده به دیدار ایران - اسکاتلند در گروه چهار جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین. هر دو تیم در دیدار اول مغلوب شدهاند.ایران ۳برصفر برابر هلند شکست خورده و اسکاتلند ۳بریک مقابل پرو زانو زده. شکست برای هر یک از دو تیم، مترادف است با وداع. همه از پیروزی اسکاتلند پرستاره حرف میزنند و از شکست ایران که برای نخستینبار راهی جام جهانی شده… بازیکنان و مربیان و همینطور سرپرستان ایرانی به علاوه مسئول تدارکات و یک آشپز،در هتلی خارج از شهر اسکان گزیدهاند؛در محیطی بسیار دنج و آرام. ورودیها و خروجیهای هتل به شدت تحت نظارت قرار دارند و از نزدیک شدن خبرنگارها به افراد اردوی ایران جلوگیری میشود ولی مهمان ناخوانده سرشناسی در راه است.
* پرده دوم: ساعت ۱۱ صبح دو تن به هتل آمده و تقاضای دیدار با سرمربی تیم ملی ایران، حشمت مهاجرانی، را کردهاند.همان زمانی که بازیکنان پس از صرف صبحانه در اتاقهایشان در حال استراحت بودهاند، سیف عصار، مسئول امنیت و حفاظت تیم، به فرهاد شریعت سرپرست تیم و مسئول امور بینالملل فدراسیون فوتبال ایران اطلاع میدهد دو مرد فرنگی با ظاهری آراسته درخواست ملاقات با سرمربی تیم را کردهاند؛دو نفری که گفتهاند نه خبرنگار هستند و نه عکاس.دو نفری که انگلیسی حرف میزنند.
فرهاد شریعت کنجکاوانه به دیدار آنها میشتابد. شریعت در انگلیس تحصیل کرده و به زبان انگلیسی حرف میزند. او، هم مربیان فوتبال انگلیس را میشناسد و هم بازیکنانشان را. شریعت از رویارویی با دو نفری که تقاضای ملاقات کردهاند حیرتزده میشود. او ران گرینوود، سرمربی تیم ملی انگلیس را در برابرش میبیند. همینطور دستیار گرینوود را، بیل تیلور زا. گرینوود به شریعت میگوید آمدهاند تا درباره دیدار ایران - اسکاتلند با سرمربی تیم ملی ایران حرف بزنند. میگوید دیدار ایران - هلند را تماشا نکردهاند،ولی آمدهاند تا راز حملههای اسکاتلندیها را فاش کنند، رمز خنثیکردنشان را.
* پرده سوم: نبردهای انگلیس و اسکاتلند در میادین فوتبال همیشه بازتابنده تنش میان آنها در طول تاریخ بوده است؛ نبردهایی موسوم به «نبرد بریتانیا». اسکاتلندیها در میادین فوتبال خشمشان علیه انگلیسیها را ابراز کردهاند. جام جهانی آرژانتین، دومین جام جهانی بوده که انگلیسیها از راهیابی بدان ناکام ماندهاند.آنها هم در جام جهانی ۱۹۷۴ غایب بودهاند و هم در جام جهانی ۱۹۷۸،برخلاف اسکاتلند که به هر دو تورنمنت راه یافته و یگانه نماینده بریتانیا به شمار رفته. اسکاتلندیها با پوزخند به انگلیس مینگرند و حرف میزنند. آلی مک لئود، مربی اسکاتلند، پیش از سفر به آرژانتین از فتح جام جهانی حرف زده.
ستارههای او ترسناک هستند:مارتین بوکان، ساندی جاردین، آسا هارتفورد، جان رابرتسن، آرچی جمیل، کنی دالگلیش و جو جوردن. توفیق اسکاتلند، شرنگ حذف انگلیس را تلختر کرده.آنها نمیخواهند اسکاتلند صعود کند، نمیخواهند اسکاتلند بدرخشد.ران گرینوود و دستیارش راهی اردوی ایران شدهاند تا جلوی پرواز اسکاتلند را بگیرند. شکست غیرمنتظره برابر پرو در دیدار اول، مسیر صعود اسکاتلند را دشوار کرده. اسکاتلند باید ایران را شکست دهد،چرا که نبرد سومشان برابر هلند پرآوازه دشوار است و غیرقابل پیشبینی.
* پرده چهارم: فرهاد شریعت با احترام فراوان گرینوود و تیلور را به داخل هتل راهنمایی میکند.حشمت مهاجرانی و دستیارانش اصغر شرفی و محمود یاوری و همینطور حسین صدقیانی و دکتر تقی زرکش،گرد میآیند و کنجکاوانه به گرینوود مینگرند.گرینوود برابر یک تخته سیاه حرف میزند و توضیح میدهد و شریعت سخنانش را ترجمه میکند. گرینوود نام بازیکنان اسکاتلند را روی تخته مینویسد؛یک به یک، پست به پست. حرکات و جابهجاییهایشان را در میدان با فلش و دایره نشان میدهد.از نفوذها و سانترهای رابرتسون از گوش چپ حرف میزند،از تیزهوشی دالگلیش و ضربههای سر جوردن بلندبالا.
از اینکه مدافعان میانی ایران نباید به جوردن اجازه نواختن ضربههای سر را بدهند ولی جانمایه سخنان گرینوود بر اهمیت یک بازیکن استوار شده: آرچی جمیل؛ مرد بازیساز ناتینگهام فارست،کاپیتان ۶۵/۱ متری اسکاتلند که استاد دریبل و ارسال پاسهای ظریف و کارساز است.گرینوود میگوید موتور اسکاتلندیها کسی جز جمیل نیست.میگوید کانون حملههای اسکاتلند،حول جمیل شکل میپذیرد.میگوید آلن راف دروازهبان اسکاتلند توپ را برای جمیل میفرستد و جمیل حملهها را تدارک میبیند. میگوید اگر جمیل مهار شود، اسکاتلند مهار شده است.
گرینوود از مهاجرانی میپرسد:«…آیا بازیکن سمج و خشنی که بتواند کثیف بازی کند دارید؟ بازیکنی که به جمیل بچسبد،به او تنه بزند، ناسزا بگوید و حتی بر صورتش تف کند.بازیکنی که جمیل را خشمگین سازد و مانع بازی همیشگیاش شود.بازیکنی که زمینهساز اخراج جمیل شود؟» مهاجرانی آن لحظه پاسخی نمیدهد. مهاجرانی به فکر فرو میرود. گرینوود و دستیارش پس از دو ساعت هتل را ترک میکنند و تأکید میکنند چنین جلسهای باید محرمانه بماند.
محمود یاوری راهی تماشای تمرین اسکاتلندیها میشود و در بدو امر از ورودش جلوگیری میکنند ولی او سرانجام با عوضکردن خود را کنار میدان رسانده و با یادداشتهایی درباره اسکاتلندیها و خصوصاً آرچی جمیل به هتل بازمیگردد. بازیکنان فراخوانده میشوند و مهاجرانی جزئیات ارائهشده توسط گرینوود بازگو میکند.مهاجرانی تأکید میکند کسی نباید از آنچه گذشته باخبر شود. همه خاموش میمانند. آن جلسه محرمانه میماند.
* پرده پنجم: چهارشنبه هفدهم خرداد ۱۳۵۷: ایران - اسکاتلند. اسکاتلندیها کسب دو امتیاز در مصاف با ایران را بدیهی و طبیعی قلمداد کردهاند. آنها اعتنایی به کارآمدی ایرانیها نکردهاند. آنها نمیدانند ران گرینوود علیهشان رازگشایی کرده. نمیدانند حسن نایب آقا از ترکیب کنار گذاشته شده و ایرج داناییفرد جایش را در میانه میدان گرفته تا مرد کلیدیشان را مهار کند. وظیفه داناییفرد کوچکاندام، مهار جمیل شده. جمیل انتظار نبرد با بازیکنی مشابه خودش با همان قد و بالا و همان مهارت بازی با توپ را نداشته. جمیل به بند کشیده شده. اسکاتلند تقلا کرده دروازه ایران را باز کند و ناکام مانده.
نیمه اول رو به پایان است. آندرانیک اسکندریان که وظیفه مهار دالگلیش را داشته، طی ارسال یک توپ بلند برابر جوردن قرار میگیرد. حجازی خطاب به اسکندریان فریاد میزند توپ را رها کند ولی جوردن، اسکندریان را هل میدهد و توپ با پای اسکندریان وارد دروازه میشود. اسکاتلند جلو میافتد، ولی ستاره نیمه دوم کسی جز داناییفرد نیست؛ کسی که نه تنها جمیل را مهار کرده، بلکه در دقیقه ۶۰ او را مغلوب کرده و دروازه آلن راف را باز میکند و نخستین گل ایران در تاریخ جامهای جهانی را میزند.
بازی یک-یک به پایان میرسد و هر دو تیم یک امتیازی میشوند. ایران در نبرد نهایی ۴بر یک مغلوب پرو میشود و اسکاتلند ۳بر۲ هلند را شکست میدهد. آرچی جمیل برابر نارنجیپوشهای هلندی گل حیرتانگیزی میزند،ولی تساوی با ایران ضربهاش را زده و اسکاتلند حذف میشود؛ حذف میشود و انگلیسیها از ته دل میخندند. کسی از حضور ران گرینوود سرمربی تیم ملی انگلیس در اردوی ایران حرف نمیزند.تا آنکه حشمت مهاجرانی و هوشنگ دیدهبان، دبیر فدراسیون، بعدها، خیلی بعدها، گوشههایی از جلسه آن دوشنبه سرنوشتساز را فاش میکنند.
*فرهنگستان فوتبال