راز نرسیدن خط تولید دوم واکسن برکت
روزنامه هفت صبح | مدیر اجرایی فاز سوم طرح واکسیناسیون واکسن کووایران در مصاحبه‌ای با خبرگزاری ایلنا به خیلی از ابهامات افکار عمومی در مورد سرنوشت این واکسن پاسخ داده. اینکه وعده تولید ۳۰ میلیون دُز تا پایان مرداد چرا عملیاتی نشد؟ سرنوشت قول ساخت ۵۰ میلیون دُز تا پایان شهریور ماه به کجا رسید؟ خط تولید دوم و سوم که بر اساس آن مسئولان ستاد اجرایی فرمان امام میزان تولید واکسن را اعلام می‌کردند، چه شد؟ نتایج مطالعات و آزمایش این واکسن چرا منتشر نمی‌شود؟ بخش‌هایی از این مصاحبه با سیدرضا مظهری را که بخوانید، پاسخ این سوالات را پیدا می‌کنید.
کمبود بودجه صحت ندارد
در ارتباط با اظهارات برخی از داوطلبان آزمایش‌های بالینی مبنی بر اینکه به آنها اعلام شده تحقیقات روی پروژه واکسن کووبرکت به دلیل نبود بودجه متوقف شده است، مجاز نیستیم به کسی که خارج از مطالعه باشد، حتی اگر در برنامه عمومی واکسیناسیون کرونا واکسن برکت زده باشد و درخواست برای پوشش هزینه‌های احتمالی را داشته باشد، این خدمات را ارائه دهیم، حتی اگر فردی در مطالعه باشد و مقطع مطالعه پایان پذیرفته باشد، نمی‌توانیم در بازه زمانی نامحدود این خدمات را ادامه دهیم، مگر اینکه مشکل فرد به‌صورت اختصاصی به واکسن مرتبط باشد. موضوع نبود بودجه اصلا صحت ندارد. ما کماکان هزینه‌های بستری و درمان افرادی که در فاز سوم مطالعه بوده‌اند و احیانا ممکن است به بیماری مبتلا شده باشند را پوشش می‌دهیم.
فاز سوم یک سال ادامه دارد
نتایج فاز یک و دو مطالعات بالینی تحلیل شده و همه کارهای آن انجام شده است. در یکی از مراجع معتبر چاپ مقاله بین‌المللی سابمیت شده و در مرحله داوری است. اینها طول می‌کشد. البته یک بخش از تحلیل نتایج برای ناظران وزارت بهداشت بوده که آنها ربطی به چاپ مقاله ندارد. ما داده‌ها و مستندات را باید به مرجع رسمی و ناظر علمی پروژه در وزارت بهداشت تحویل می‌دادیم که این اقدام صورت گرفت و تحلیل‌های انجام شده نیز موید این مسئله است که واکسن ایمن است و اثربخشی دارد.
اساسا چاپ مقاله به مجوز اضطراری در سطح ملی و کشوری ارتباطی ندارد. چاپ مقاله ضمن اینکه شرایط را به گونه‌ای فراهم می‌کند که سایر دانشمندان و محققان از نتایج علمی آن بهره ببرند، در مورد مجوزهای بین‌المللی و موضوعات صادرات واکسن و همچنین سفر به خارج کشور برای افرادی که این واکسن را زده‌اند، کاربرد دارد.
اینکه نتایج منتشر نشده، به این معنای نیست که در حال حاضر هیچ داده‌ای موجود نیست یا تحلیل‌ها مبین شرایط نگران‌کننده‌ای برای پروژه باشند. به غیر از نتایج حاصل از مطالعه فاز یک و دوم، فاز سوم مطالعه هم نتایج مفصل قابل انتشار را خواهد داشت. البته باید دانست که فاز سوم حداقل یک سال تداوم خواهد داشت، ولی نتایج آن در مقاطع چند ماه یک بار قابل تحلیل و انتشار است.
برخی شانتاژ می‌کنند و فکر می‌کنند اگر مقاله منتشر نشده، به این علت است که یا نتایج شکست خورده یا اینکه اساسا هیچ داده‌ای برای قضاوت‌های علمی وجود ندارد و اینکه تصور می‌کنند بدون مبنا مجوز داده شده، باید بگویم که نه اینگونه نیست. نتایج حاصل از فاز اول و دوم و بخشی از فاز سوم مبین صلاحیت این واکسن برای دریافت مجوز اضطراری بوده است.
این روند در سایر کشورها هم مرسوم بوده است. به‌عنوان مثال واکسن اسپوتنیک قبل از انتشار نتایجش در لنست، به مردم در روسیه تزریق می‌شد و مجوز اضطراری را خود وزارت بهداشت و سلامت روسیه صادر کرده بود. همه واکسن‌های دیگر هم به همین صورت بوده است. مجوزهای اضطراری همیشه زمانی مطرح می‌شود که با گذشت بخش عمده‌ای از مطالعه شواهد قطعی در مورد کم‌خطر بودن و ایمنی‌زایی به‌دست آمده اما مطالعه هنوز به انتها نرسیده است. این مسئله فقط محدود به ما نیست. چین هم همین کار را کرد. منتها اینکه چرا آنها زودتر مقالات‌شان چاپ شد، به این دلیل بود که آنها کارشان را زودتر شروع کرده بودند.
تجهیزات کارخانه دوم توقیف بود
احتمالا تا بیستم شهریور، یک روز درمیان ۲۰۰ هزار دُز به وزارت بهداشت تحویل می‌دهیم و وزارت بهداشت و درمان هم طبق نظر کارشناسان ملی توزیع واکسن را بر‌عهده دارد. اصلا ما در این زمینه دخالت نمی‌کنیم. کارخانه اول برکت با ظرفیت سه تا چهار میلیون دُز در ماه به‌صورت شبانه‌روزی درحال فعالیت است.
کارخانه دوم، به دلیل توقیف برخی از تجهیزات مانند بیوراکتورها در یکی از فرودگاه‌های یک کشور دیگر، یک ماه و نیم با تاخیر فعالیت مواجه شد. البته ما آن تجهیزات را از راه‌های پیچیده بالاخره وارد کشور کردیم و در خط تولید قرار دادیم اما به هر حال این موضوع باعث بروز اختلال در پیش بینی‌ها شد.
۵۰ میلیون دُز فقط پیش‌بینی بود
در ارتباط با وعده تولید ۵۰ میلیون دُز از واکسن برکت تا پایان شهریور از سوی محمد مخبر، این عدد یک پیش‌بینی بود و در پاسخ به سوال خبرنگاران و پرسشگران مبنی بر اینکه چه تعداد واکسن را تولید خواهید کرد، بیان شد اما نکته اصلی اینجاست که آیا بیان این عدد باید به عنوان مانعی برای واردات واکسن تلقی شود؟ به نظر من ستاد اجرایی فرمان حضرت امام هیچگاه مانعی برای واردات واکسن نبوده و مسئولان وزارت بهداشت باید برنامه‌ریزی را به‌صورت ماهانه برای فراهم‌سازی نیاز کشور انجام می‌دادند. واردات باید با در نظر گرفتن مابه‌التفاوت ظرفیت تولید و عرضه نقد واکسن در داخل کشور و ظرفیت تزریق ماهانه واکسن برنامه‌ریزی شود.
صحبت‌های مسئولان واکسن برکت درباره میزان ایمنی‌زایی واکسن برکت معتبر است اما ممکن است با پیشرفت پروسه مطالعه، این رقم تغییر کند. ما یک نتیجه در فاز یک داشته‌ایم که تزریق سه میکرو واکسن برای ۵۶ نفر انجام شد و درصد ایمنی‌زایی را از آن طریق به دست آورده‌ایم. بعد تصمیم بر این شد که دُز آنتی‌ژن را بالا ببرند و به سطح ۵ میکرو برسانند. بنابراین سطح ایمنی واکسن تغییر پیدا کرده و بهتر شده است.
استقبال بیشتر از ظرفیت تولید است
استقبال از واکسن برکت فعلا بیشتر از ظرفیت تولید ماست. مردم مطالبه می‌کنند و واکسن برکت می‌خواهند. ما امیدواریم با راه‌اندازی کارخانه دوم و سوم مطالبات مردم را جواب بدهیم. ان‌شاءالله مردم هم به ما بیشتر اعتماد خواهند کرد و صحت یا دروغ بودن شایعات هم به تدریج مشخص می‌شود. واکسن‌های تولید شده ذخیره نمی‌شوند و تلاش می‌شود، بلافاصله و پس از طی دوران قرنطینه و کنترل به وزارت بهداشت تحویل داده شوند.
بیش از ۹۰ درصد مدیران ستاد فرمان اجرایی امام، بلکه خانواده‌های آنها هم واکسن برکت زده‌اند. حال ممکن است درصدی از آنها هم واکسن‌های دیگری زده باشند. دو نوبت واکسن برکت آقای مخبر را خود من شخصا تزریق کرده‌ام.
مدیر اجرایی فاز سوم واکسن برکت می‌گوید:
* عدد ۵۰ میلیون دُز واکسن فقط یک پیش‌بینی بود
* ظرفیت تولید واکسن برکت یک روز در میان ۲۰۰ هزار دُز است
* ستاد اجرایی فرمان حضرت امام هیچگاه مانعی برای واردات واکسن نبود
* مسئولان وزارت بهداشت باید برنامه‌ریزی را به‌صورت ماهانه انجام می‌دادند
* بیش از ۹۰ درصد مدیران ستاد فرمان اجرایی امام، بلکه خانواده‌های آنها هم واکسن برکت زده‌اند. حال ممکن است درصدی از آنها هم واکسن‌های دیگری زده باشند
