دعوت به مراسم دور ریختن دارو
روزنامه هفت صبح، فاطمه رجبی| خیلی از ایرانی‌ها در خانه‌های‌شان قفسه هایی دارند برای نگهداری داروها و هروقت مشکلی پیدا می‌کنند از سردرد گرفته تا مسمومیت و معده‌درد سراغ این قفسه می‌روند. سیستم ذخیره‌سازی دارو در خانواده‌های ایرانی در اغلب مواقع هم فقط ورودی دارد و از خروجی خبری نیست؛ یعنی کمتر پیش می‌آید که خانواده‌ها با ورود داروی جدید بخشی از قدیمی‌ها را دور بریزند مگر اینکه در فرآیند خانه‌تکانی بخشی از داروهای تاریخ مصرف گذشته راهی سطل زباله شوند.
اما این دقیقا همان چیزی است که سازمان غذا و دارو درباره‌اش هشدار می‌دهد و می‌گوید همانطور که نباید داروها را سر‌خود مصرف کنید، از دور ریختن معمولی آنها هم باید پرهیز کنید و در واقع دور ریختن و از بین بردن داروها آدابی دارد که افراد معمولی در خانه‌ها امکان انجام آن را ندارند. برای همین سازمان غذا و دارو از مردم خواسته که داروهای تاریخ مصرف گذشته‌شان را تحویل داروخانه‌های دولتی بدهند تا آنها آداب دور ریختن داروها را به‌جا بیاورند.
اما چرا نباید داروها را خیلی راحت به سطل زباله بیندازیم؟ گویا ماجرا خیلی جدی‌تر از این حرف‌هاست. نوشین محمد‌حسینی مدیرکل دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت‌محور سازمان غذا و دارو درباره اهمیت نحوه دور ریختن داروها می‌گوید: «هر دارویی با توجه به نوعش باید به روشی خاص اول بی‌خطر شده و بعد دور ریخته شود؛ وگرنه می‌تواند عواقب زیست محیطی و سلامتی جدی داشته باشد.
شما ممکن است به یک بسته قرص نگاه کنید و بگویید این که در کوه زباله‌ها چیزی نیست اما ما ۲۵ میلیون خانواده ایرانی داریم؛ اگر هر خانواده ۱۰۰ گرم دارو وارد طبیعت کنند بالای ۲۵ هزار تن می‌شود که برای طبیعت و سلامتی ما مشکلات جدی درست می‌کنند، برای همین با پویش «دارو، زباله نیست» باید به مردم آموزش دهیم که آنها را جمع‌آوری کرده و به داروخانه‌ها تحویل دهند.»
او در مورد خطر انواع داروها می‌گوید: «آنتی‌بیوتیک‌ها از جمله داروهایی هستند که برای سلامت خطرآفرین هستند و اگر منطقی تجویز و مصرف شوند، نباید دور‌ریز داشته باشیم. در واقع آنتی‌بیوتیک‌ها باید به دقت و اندازه تجویز شوند تا امکان ذخیره‌سازی آنها وجود نداشته باشد اما اگر به هر دلیلی این دارو در زمان خودش مصرف نشد، نباید در سطل زباله انداخته شود چون این مواد از طریق آب‌های زیر زمینی وارد چرخه زیستی شده و می‌تواند مقاومت میکروبی جدی به وجود بیاورد.
مقاومت میکروبی باعث طولانی شدن درمان بیماری‌های عفونی شده و حتی امکان درمان‌هایی مانند پیوند و شیمی درمانی را کمتر می‌کند. برای همین می‌گوییم که مردم به هیچ عنوان داروها را در زباله نیاندازند.بعضی از داروها حتی سرطان‌زا بوده و از طبیعت حذف نمی‌شوند. به عنوان مثال هورمون‌ها از جمله داروهایی هستند که اگر بی‌رویه مصرف و دور ریخته شوند، به چرخه طبیعت بازگشته و مشکلات جدی را برای سلامت ایجاد می‌کنند.
نکته هم اینکه در مورد خیلی از داروها ما اصلا نمی‌دانیم که آنها هورمونی هستند و پسماند آنها را دور می‌ریزیم.»او به خطرات فیزیکی اقلام دارویی هم تاکید می‌کند و می‌گوید: «خواهش ما این است که وسایل تیز و برنده مانند سوزن‌ها، اندازه‌گیری قندخون و انواع داروها را در یک ظرف بطری ریخته و به داروخانه‌ها تحویل داده شوند چون می‌توانند برای زباله‌گردها و هرکس دیگری خطرآفرین باشند.»
نکته مهم دیگر که شاید خیلی از خانواده‌ها از آن بی‌خبر باشند، امکان بازگشت داروهای تاریخ مصرف گذشته به‌چرخه مصرف است. در حال حاضر که گروه‌های زیادی اقدام به جمع‌آوری زباله‌ها و بهره‌برداری از آنها می‌کنند، امکان اینکه داروهای دور ریخته شده مورد سوءاستفاده قرار بگیرند بسیار بالاست.
شما ممکن است صرفا یه کیسه دارو را دور بریزید اما برای گروه‌هایی که روزانه صدها کیلو زباله جمع می‌کنند، این به معنی چندین و چند کیسه دارو است که شاید با کشیدن دستی به سر و روی‌شان امکان اینکه دوباره وارد چرخه مصرف و رقم زدن فاجعه‌های مختلف را پیدا کنند، وجود داشته باشد. این موضوع حتی در مورد قوطی‌ها و شیشه‌های داروها هم معنی به پیدا می‌کند، ظروفی که می‌تواند محل استفاده اقلام دارویی دیگر قرار بگیرد.
جالب اینکه داروهای مختلف، روش‌ها و پروتکل‌های خاص خودشان را برای امحا و بی‌اثر کردن دارند که شرکت‌های تولید‌کننده موظف هستند هنگام تولید آنها این روش‌ها را هم معرفی کنند. مثلا بعضی از داروهای خطرناک با شیوه‌های خاص و با موادی مخصوص بی‌اثر شده و بعد به صورت زباله‌های پزشکی دفع می‌شوند. این ماجرا در بعضی کشورها آنقدر جدی است که در مورد بعضی از داروها از مصرف‌کننده خواسته می‌شود برای تجدید دوز، حتما ظرف خالی داروی قبلی را تحویل بدهند.
