درگذشت وکیل محترم و مرد خوشپوش دادگاهها
روزنامه هفت صبح،نگین باقری| اگر به شما بگویند که در چند ثانیه مهمترین دادگاههای دو دهه کشور را نام ببرید، احتمالا تصاویر دادگاههایی مثل مهآفرید خسروی، حوادث بعد از انتخابات ۸۸ یا دادگاه شخصیتهای سیاسی معروف در ذهنتان مجسم میشود. در همه این تصاویر مردی با یک کت و شلوار رسمی، صورت ششتیغ و سبیل تابخورده خواهید دید که اگرچه همیشه دست پر از جایگاه خارج نمیشد اما حداقل همیشه خبرهای مهمی از این جلسات برای خبرنگاران داشت.
او غلامعلی ریاحی، همان وکیل مشهوری است که دیروز بعد از یک دوره بیماری درگذشت. پیش از این سه سال قبل هم با مرگ بهمن کشاورز، صندوقچه اسرار دیگری از پروندههای مهم سیاسی، اقتصادی و جنایی برای همیشه مهروموم شد. جامعه وکلا بهجز این دو نفر ستارههای دیگر هم دارد که شهرتشان را از حضور در جلسات مهم تاریخ معاصر گرفتهاند. در این گزارش نگاهی به وکلایی انداختهایم که گاهی شهرت آنها از موکل پرونده هم بیشتر بوده است.
یک: غلامعلی ریاحی
از پرونده شخصیتهای سیاسی، او پرونده فائزه هاشمی و سعید حجاریان، عیسی سحرخیز و… را برعهده داشته. از پروندههای اقتصادی او وکیل مهآفرید خسروی بوده. از پروندههای سیاسی، وکالت بسیاری از مجلات توقیفی را داشته و با این وجود باز هم این تمام کارنامه این مرد خوشپوش دادگاهها نیست.
جستوجوی نام او ما را به سال ۹۳ و جلسات دفاع از مهآفرید میرساند. تنش و گفتوگوهای پینگپنگی بین وکلا، قاضی و متهمان دائم در طول جلسات دائما در جریان است. اظهارات ریاحی در این جلسه بود که نشان داد عوامل پشتپرده مانع بازداشت خاوری در جریان پرونده مهآفرید شدند.
حدود یک سال قبل از پرونده مهآفرید، ریاحی پرونده مهم دیگری معروف به قتلهای محفلی کرمان داشت که از دهه ۸۰ هنوز روی دست آقای وکیل باز مانده بود. ریاحی در این پرونده وکالت خانواده مقتولین را بهعهده داشت. ۴ اسفند سال ۱۳۸۱ پس از وقوع ۱۸فقره قتل پرونده این قتلها باز شد و بعد از گذشت ۱۰سال به پایان رسید. متهمان این پرونده در چندین مرحله به اعدام محکوم شدند ولی هر بار حکم اعدامشان لغو شد. در سال ۱۳۹۲ چهار نفر از متهمان این پرونده حکم نهایی اعدام را از دیوان عالی کشور دریافت کردند و حکم جهت اجرا ابلاغ شد.
تا همین یک ماه قبل از این پرونده، ریاحی مشغول جلسات دفاع از فائزه هاشمی، دختر آیتالله هاشمی رفسنجانی بود. فائزه هاشمی همان روزها تازه از زندان شش ماهه خود آزاد شده بود اما دوباره پرونده دیگری برایش تشکیل شد که پای او و وکیلش را به دادگاه کشاند و در نهایت از این پرونده تبرئه شد.
پرونده فائزه هاشمی به سال ۱۳۹۰ برمیگردد که به اتهام تبلیغ علیه نظام به شش ماه حبس تعزیری محکوم شد. بهغیر از این شخصیت سیاسی، ریاحی وکیل پرونده عیسی سحرخیز هم بوده که توانست نیمی از حکم او را بشکند. علیرضا علویتبار، پرونده بازداشت سه نفر از ملیمذهبیها، عزتالله سحابی در پرونده مجله ایرانفردا، اکبر گنجی (در پرونده کنفرانس برلین)، عمادالدین باقی از دیگر متهمان سیاسی بوده است که ریاحی پرونده آنها را بهعهده داشته.
در دهه هشتاد مهمترین پروندهها به پروندههای سیاسی بعد از انتخابات ۱۳۸۸ مربوط میشد که ریاحی ابتدا در این جریان وکیل حجاریان بود اما بعدا از مقام خود استعفا داد. چهار سال قبل از این ماجرا ریاحی وکالت شهدای سانحه سی ۱۳۰ را بهعهده گرفته بود. پروندههای دیگری که بهواسطه آن پای ریاحی بارها در دادگاه عمومی باز شده، پرونده محکومیت مجلات، رسانهها، روزنامهها و اصحاب رسانه بوده که برخی از آنها شامل روزنامه ایران، بهار، آفتاب، اخبار اقتصادی، آزاد و بنیان میشود. علاوه بر اسامی بالا پروندههای معروف قاچاق شکر، پرونده ورزشگاه آزادی و کشته شدن ۷ نفر در بازی ایران-ژاپن (۱۳۸۵) و گوشتهای آلوده (۱۳۸۴) با اسم ریاحی پیوند خورده است.
دو: بهمن کشاورز
بهمن کشاورز، رئیس پیشین اتحادیه سراسری وکلا و یکی از وکلای مهم تاریخ معاصر کشور ماست. او سال ۱۳۲۳ در تهران و در یک خانواده فرهنگی بهدنیا آمد. پدری نویسنده و مادری پیشرو در مسائل زنان داشت که به فرزندشان این فرصت را دادند تا برای تحصیلات در رشته حقوق راهی دانشگاه تهران شود و در نهایت دو مدرک حقوق خصوصی و جزا از دانشگاه تهران و شهید بهشتی دریافت کند.
وکلا معمولا کشاورز را به تلاشهای او برای بنیانگذاری اتحادیه این صنف و یادداشتهای او در صفحه اول روزنامهها درباره همین امور صنفی میشناسند که سه دوره رئیس این کانون بوده. شناخت عمومی از او اما بیشتر به پرونده غلامحسین کرباسچی در اواخر دهه ۷۰ برمیگردد. او همچنین دفاع از همکار خود، عبدالفتاح سلطانی را سال ۱۳۸۸ به عهده داشت که خود یکی از وکلای بسیار مشهور پروندههای مهمی مانند قتلهای زنجیرهای و فعالان دانشجویی در دهه هفتاد و هشتاد شمسی بوده.
سه: علیزاده طباطبایی
بیشتر افراد او را به وکالت خانواده هاشمیرفسنجانی میشناسند. مهمترین پرونده این خانواده هم پرونده مهدی، فرزند کوچکتر خانواده بوده. ولی علیزاده طباطبایی موکلهای معروفتری هم داشته که شامل شهرام جزایری، توقیف روزنامه شرق، سعید لیلاز، عطریانفر و دیگر چهرههای سیاسی میشود.
چهار: عبدالصمد خرمشاهی
دفتر او در ابتدای خیابان ویلای تهران، خودش به تنهایی سوژه عکاسی و گزارشنویسی بوده. عبدالصمد خرمشاهی از هر پرونده مهمی که به عهده گرفته، یک قطعه و یا برش روزنامهای به دیوار چسبانده که معروفترین آنها ریحانه جباری، دلآرام دارابی (پرونده سرقت و قتل در سال ۱۳۸۲)، شهلا جاهد (پرونده همسر موقت ناصر محمدخانی به اتهام قتل همسر دائمی این بازیکن فوتبال) و افسانه نوروزی (پرونده قتل یکی از سازمانهای دولتی کیش در سال ۱۳۷۶) است.
پنج: نعمت احمدی
نعمت احمدی متولد ۱۳۳۴ در زرند کرمان است که مانند بسیاری دیگر از وکلای مشهور در دانشگاه تهران تحصیلات خودش در رشته حقوق را شروع کرده. نکته جالب درباره زندگی احمدی تحصیلات دیگر او در رشته حقوق است که باعث شد در دانشگاه امام صادق و آزاد با تلفیق حقوق و تاریخ عضو هیات علمی دانشگاه هم بشود و در کنار وکالت، تدریس را هم شروع کند. او وکیل بسیاری از خبرنگاران و روزنامهنگاران و اصحاب رسانه بوده و در سالهای اخیر هم اینطور که خود گفته از دانشگاه آزاد اخراج شده است. در کنار غلامرضا ریاحی، احمدی هم در جلسات دادگاه قتلهای محفلی تهران حضور داشته است.
شش: ناصر زرافشان
ناصر زرافشان را به پرونده قتلهای زنجیرهای میشناسند که اواخر دهه هفتاد به عهده گرفته بود. اما او فقط یک وکیل معمولی نیست. زرافشان نویسنده و مترجم کتابهای مختلف در حوزه اقتصاد سیاسی، نوازنده کلارینت و تحصیلکرده فرانسه است که سال ۱۳۲۵ در اصفهان به دنیا آمده. بیشترین اتفاقی که باعث شد اسم او شناخته شده بشود به ماجرای بازداشت این وکیل در سال ۱۳۷۹ برمیگشت که پس از پرونده قتلهای زنجیرهای برای او به اتهام افشای اسرار دولتی رخ داد. یکی از مهمترین کتابهای ترجمه شده زرافشان، کتاب «کودتا ۱۳۳۲» نوشته یرواند آبراهامیان از زبان انگلیسی بوده.