درس‌های عبرت‌آموز از ریزش سه ماهه بورس
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی | بورس در هفته گذشته طوری به روند صعودی برگشت که انگار دیگر خبری از ریزشی که سه ماه به جان سرمایه‌مان افتاده بود نیست و تازه روزهای خوش سهامداران شروع شده. تا جایی که روز چهارشنبه درست شبیه روزهای اردیبهشت شده بود و اغلب نمادها با صف خرید مواجه شدند و خرید سهام ارزنده عملا امکان‌پذیر نبود.
در این هفته ۳/۲ هزار میلیارد تومان پول جدید به بورس آمد و احتمالا شمایی که این گزارش را می‌خوانید هم جزو کسانی باشید که شروع به خرید سهام کرده‌اند. بعد از سه ماه جهنمی و از بین رفتن نیمی از سرمایه، کسانی برنده خواهند بود که بتوانند از اشتباهاتشان در نیمه اول سال درس بگیرند و در روند صعودی پیش‌رو آنها را تکرار نکنند، چراکه این ریزش شاید یک ماه دیگر، شاید یک‌سال دیگر یا شاید پنج سال دیگر به سراغ بازار بیاید. همانطور که فرابورس در پیام ناظر بازار گفت، هیچ‌کس جز خود ما به فکر سرمایه‌مان نیست.
*** بدون تحلیل به سیگنال‌ها اعتماد نکنیم
هفته گذشته خیلی از کانال‌های تلگرامی و صفحات اینستاگرامی بعد از سه ماه از سفر برگشتند و فعالیت خود را آغاز کردند. کسانی که در روزهای ریزش پشت مخاطبانشان را خالی گذاشتند حالا از سیگنال‌های جدید رونمایی می‌کنند. اتفاقات ماه‌های اخیر نشان داد خیلی از سیگنال‌ها با هدف فروش راحت سهامداران بزرگ منتشر می‌شود.
کسانی که می‌خواهند سهام عمده خود را به پول نقد تبدیل کنند، آن را در کانال‌های مختلف تبلیغ می‌کنند تا برای سهامشان خریدار پیدا شود. شاید همه سیگنال‌ها اینطور نباشند و برای همین بهتر است بدون تحلیل شخصی سراغ خرید سهام یک شرکت صرفا به این خاطر که فلان کس آن را توصیه کرده، نرویم. حتی اگر مثل برادر به او اعتماد داشته باشیم.
*** بخشی از سرمایه خود را به صندوق‌ها اختصاص دهیم
صندوق‌های سرمایه‌گذاری در دوران ریزش بورس کارنامه خوبی از خود به‌جا گذاشتند. خیلی از سهامداران نسبت به کاهش شاخص کل، مقدار بیشتری از سرمایه خود را از دست دادند و کسانی که درست به اندازه شاخص ضرر کردند، جزو کسانی بودند که شرایط بهتری نسبت به دیگر سهامداران داشتند، اما برنده‌های واقعی، مشتریان صندوق‌های سرمایه‌گذاری بودند، چراکه آنها در روزهای ریزش بورس خیلی کمتر از شاخص کل به سهامدارانشان ضرر رساندند.
شاید در روزهای صعودی بورس سهام اصلی شرکت‌ها جذابیت بیشتری نسبت به واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌ها داشته باشد، اما آنها حکم بیمه سرمایه شما را دارند و در ریزش‌های احتمالی به عنوان فرشته نجات عمل خواهند کرد، به‌خصوص که تشکیل صف برای صندوق‌های ETF معنا ندارد و هرموقع خواستید می‌توانید با خیال راحت دارایی‌هایتان را به پول نقد تبدیل کنید تا مجبور نباشید برای سه ماه هر روز صبح سفارش سرخطی ارسال کنید.
*** میانگین کم کردن، اصول مخصوص خود را دارد
سهام ارزنده وقتی به روند نزولی می‌افتد، بیشتر از گذشته برای خرید ارزش پیدا می‌کند. خیلی از ما در سه ماه اخیر سهام ارزنده‌ای داشتیم که همه صورت‌های مالی، تغییرات قیمت‌ها در بازارهای جهانی، افزایش فروش و خبرهای مثبت درباره توسعه بیشتر آنها را جذاب کرده بود، اما به‌خاطر روند نزولی بورس هر روز ارزان‌تر می‌شد. در چنین شرایطی میانگین کم کردن یکی از استراتژی‌ها برای جبران ضرر و افزایش سود در صورت بازگشت روند صعودی است.
زمانی که قیمت سهام ارزنده از قیمتی که ما آن را خریده‌ایم کمتر می‌شود، با خرید دوباره میانگین قیمت خرید سهام را کاهش می‌دهیم. به این اقدام کم کردن میانگین گفته می‌شود، اما اگر این استراتژی به درستی اجرا نشود، می‌تواند ضرر و زیان ما را افزایش دهد، طوری که به‌جای ضرر پنج‌درصدی روی ۱۰میلیون تومان، ضرر پنج‌درصدی روی ۲۰میلیون تومان نصیبمان می‌شود. تنها زمانی می‌توان برای کم کردن میانگین اقدام کرد که به طور کامل نسبت به بازگشت روند صعودی مطمئن شویم.
*** همیشه مقداری از سرمایه را نقد نگه داریم
فرصت‌های خرید در مدت بسیار کوتاهی سراغمان می‌آیند. اگر تمام سرمایه‌تان را به سهام تبدیل کنید، علاوه‌بر ریسک بالا ممکن است فرصت‌های خرید کوتاه‌مدت را از دست بدهید. برای همین بهتر است همیشه بخشی از دارایی‌ها را در حساب کارگزاری نگه داریم تا وقتی فرصت خرید یک سهام به وجود آمد پول برای خرید داشته باشیم. همچنین با این استراتژی ریسک سرمایه‌گذاری در بورس کاهش پیدا می‌کند.
*** حجم معاملات پایین را دست‌کم نگیریم
در سه ماه گذشته بیشتر از ریزش بورس، نبود نقدشوندگی به سهامداران ضرر رساند، طوری که خیلی از سهامداران شرکت‌های بزرگ با حجم معاملات بالا حداقل توانستند سهام خود را فروخته و دارایی خود را نقد کنند، اما این امکان برای سهامداران شرکت‌های کوچک وجود نداشت. در این سه ماه حدود ۳۰درصد بازار سرمایه هر روز صف فروش سنگین داشتند و حجم معاملات آنها به حدی پایین بود که قیمت پایانی سهام تنها چندصدم درصد جابه‌جا می‌شد. شاید بهتر باشد حالا که روند صعودی به بازار برگشته، دور سهام این شرکت‌ها را خط بکشیم تا بار دیگر اشتباه ابتدای سال را تکرار نکنیم.
*** به اندازه تحمل ضرر در بورس سرمایه‌گذاری کنیم
درآمد روزی یک میلیون تومان از بورس در روزهای صعودی کار سختی نیست. کافی است به اندازه ۲۰میلیون تومان سهامی داشته باشید که پنج درصد افزایش قیمت پیدا کند. شاید این اتفاق باعث شود به‌خاطر درآمد بیشتر سرمایه بزرگ‌تری را به بورس بیاورید، اما باید توجه داشته باشید که روزهای خوش بهار، پاییز جهنمی را در پی دارند. همانطور که درآمد روزی یک میلیون تومان برای کسی که در ماه سه میلیون تومان حقوق می‌گیرد جذاب است، ضرر روزی یک میلیون تومان می‌تواند حکم یک کابوس را داشته باشد. برای همین بهتر است به اندازه‌ای در بورس سرمایه‌گذاری کنیم که تحمل ضرر کردن را داشته باشیم.
*** دارایی‌مان را برای سرمایه‌گذاری در بورس نفروشیم
خانه‌ام را فروختم یک میلیارد تومان و گذاشتم در بورس. برای دوره‌ای پولم به ۱٫۵میلیارد تومان رسید، اما حالا تا ۷۵۰میلیون تومان کاهش پیدا کرده و همان خانه حالا یک میلیارد و ۷۰۰میلیون تومان می‌ارزد. ماجرایی که به گوش ما آشناست، اما خیلی‌ها از آن درس نگرفته‌اند. حتی پیش از آغاز روند نزولی خیلی از فعالان بازار سرمایه این توصیه را مطرح می‌کردند که فروش دارایی به قصد سرمایه‌گذاری در بورس عاقلانه نیست. ای‌کاش حداقل در روند صعودی پیش‌رو از اتفاقاتی که در سه ماه اخیر افتاد درس بگیریم.
