درس‌هایی که هفت‌صبح این هفته در بورس یاد گرفت
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی | سه عرضه اولیه در یک هفته تجربیات جالبی برای سهامداران داشت. هفته سوم شهریورماه، شرکت‌های ریل‌پرداز نوآفرین با نماد حآفرین، پارس فولاد سبزوار با نماد فسبزوار و توسعه سامانه‌های نرم‌افزاری نگین با نماد توسن هر کدام به روشی متفاوت وارد بازار سرمایه شدند. حآفرین با روش جدید، فسبزوار با همان روش قدیمی و توسن با روش ترکیبی! آن هم در شرایطی که خرید خودکار عرضه اولیه توسط کارگزاری‌ها متوقف شده و برای خرید سهام، حتما باید خود سهامداران سفارش خرید را در سامانه معاملات وارد کنند.
همین موضوع باعث شد خیلی‌ها نگران کاهش قابل توجه آمار مشارکت در عرضه اولیه شوند، اما عرضه اولیه فجهان در هفته گذشته با رکوردشکنی خود نشان داد حتی با وجود لغو خودکار عرضه اولیه، همچنان سه میلیون و ۱۰۰هزار نفر به سامانه معاملات می‌آیند و از سهامداران وفادار بورس محسوب می‌شوند. تنها تغییر به وجود آمده این است که سهامداران برخلاف گذشته باید برای هر عرضه اولیه ساعت کوک کنند و کمی به زحمت بیافتند. اتفاقی که توانست یک میلیون نفر را از شرکت در عرضه اولیه توسن منصرف کند.
برنده‌ها و بازنده‌های لغو خرید خودکار عرضه اولیه
خیلی از خریداران عرضه اولیه، سهامداران فعال بورس نیستند و صرفا با خرید عرضه اولیه سعی می‌کنند به سود حداقلی و بدون ریسک رضایت دهند. آنها پیش از این با خیال راحت چند وقت یکبار حساب کارگزاری را شارژ می‌کردند و منتظر می‌ماندند تا در روز عرضه اولیه کارگزاری‌ها برایشان خرید کنند، اما تغییرات جدید بورس می‌تواند برای این دسته از سهامداران دردسرساز باشد.
آنها حالا مجبورند در روز عرضه اولیه اول صبح بیدار شوند و در ساعت اعلام شده توسط ناظر بازار سفارش خرید ارسال کنند. ممکن است خیلی‌ها که پیش از این برای کل اعضای خانواده‌شان کد بورسی گرفته بودند، با لغو خرید خودکار کارگزاری‌ها قید عرضه اولیه را بزنند. موردی که می‌تواند در نهایت به نفع سهامداران فعال بورس شود. چراکه کنار رفتن سهامداران از مشارکت در عرضه اولیه، سهم فعالانی را که هر روز مشغول معامله هستند بیشتر خواهد کرد.
هرچند، عرضه اولیه فجهان نشان داد با وجود لغو خرید خودکار کارگزاری‌ها، بازگشت سهامداران ناامید باعث شده آمار مشارکت در عرضه‌های اولیه به رکورد ۳٫۱میلیون نفری برسد. عرضه اولیه فسبزوار دیروز با همان روش قدیمی انجام شد و در آن هر نفر برای خرید حداکثر هزار و ۲۰۰سهم با سقف قیمت سه هزار و ۱۲۵تومان سفارش ثبت کردند. در این عرضه اولیه دو میلیون و ۹۵۶هزار نفر شرکت کردند وبه هر نفر ۲۲۵سهم به ارزش حدود ۷۰۰هزار تومان تعلق گرفت. موردی که نشان می‌دهد مشارکت در این عرضه اولیه نسبت به قبل حدود ۱۵۰هزار نفر کاهش پیدا کرده است.
سود روزانه ۵۰میلیونی با روش جدید عرضه اولیه
حآفرین اولین تجربه عرضه اولیه با روش جدید به سهامداران خاص بود. حآفرین که قرار بود پارسال به بازار سرمایه می‌آید، منتظر ماند تا امسال سهامش صرفا به صندوق‌های سرمایه‌گذاری تعلق بگیرد. بر اساس روش جدید، فرابورس عرضه اولیه سهام شرکت‌های پرریسک را به صندوق‌های سرمایه‌گذاری محدود کرده و صرفا صندوق‌ها با ثبت سفارش خرید می‌توانند در عرضه اولیه شرکت کنند.
موردی که انتقادات زیادی به همراه داشته چراکه عملا کل سود عرضه اولیه به صندوق‌ها خواهد رسید و سهامداران از این سود بی‌نصیب می‌مانند. هرچند مسئولان می‌گویند این تصمیمشان باعث ترغیب سهامداران به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم خواهد شد. ۱۳۸صندوق سرمایه‌گذاری در عرضه اولیه حآفرین شرکت کردند و به هرکدام آنها حدود ۹۳۰میلیون تومان سهم رسید. این یعنی به ازای هر روز صف خرید حآفرین، حدود ۵۰میلیون تومان درآمد روزانه نصیب صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌شود! درآمدی که می‌توانست بین همه سهامداران تقسیم شود.
یک میلیون نفر عرضه اولیه ترکیبی نخریدند
توسن قربانی اصلی روش‌های جدید فرابورس برای عرضه اولیه شد. این شرکت با ترکیبی از سنت و مدرنیته به بازار سرمایه آمد و عرضه اولیه سهام آن در دو مرحله با روش جدید و قدیم انجام شد. طوری که در ابتدا نصف سهام عرضه اولیه در اختیار صندوق‌های سرمایه‌گذاری قرار گرفت و بعد از آن عرضه اولیه با قیمت کشف شده برای عموم سهامداران انجام شد.
در این عرضه اولیه ۱۵۸ صندوق سرمایه‌گذاری هر کدام ۶۵۱هزار سهم به ارزش حدود ۵۰۰میلیون تومان تعلق گرفت. مرحله دوم این عرضه تبدیل به یک کابوس بزرگ شد. چراکه تنها دو میلیون و ۹۸هزار نفر یعنی حدود یک میلیون نفر کمتر از عرضه اولیه قبلی برای خرید توسن سفارش خرید ثبت کردند تا کمترین مشارکت عرضه اولیه یک‌سال اخیر در کارنامه توسن ثبت شود. به هر خریدار توسن ۵۰سهم به ارزش ۳۸هزار تومان تعلق گرفت.
