درباره سه برنده خرس طلایی جشنواره برلین
روزنامه هفت صبح، گروه سینما | محمد رسول‌اف بعد از اصغر فرهادی و جعفر پناهی برای فیلم «شیطان وجود ندارد» موفق به دریافت خرس طلای برلین شد. مروری داریم بر موفقیت کارگردان‌های ایرانی در جشنواره برلین. فیلم «شیطان وجود ندارد» محمد رسول‌اف، برنده خرس طلایی هفتادمین جشنواره بین‌المللی فیلم برلین شد.
این خبر میان تمام اخبار و وقایع تلخ این روزها توانست تا حدودی حال علاقه‌مندان به سینما را خوش کند. این سومین باری است که یک کارگردان ایرانی موفق به دریافت خرس طلایی برلین می‌شود. پیش از این اصغر فرهادی در سال ۲۰۱۱ خرس طلایی بهترین فیلم را برای فیلم «جدایی نادر از سیمین» گرفت و سال ۲۰۱۵ هم این جایزه برای فیلم «تاکسی» به جعفر پناهی رسید. هفت‌صبح نگاهی دارد به موفقیت کارگردان‌های ایرانی در این جشنواره بین‌المللی.
*** سهراب شهید ثالث
اولین موفقیت بزرگ برای سینمای ایران در جشنواره برلین به فیلم «طبیعت بی‌جان» سهراب شهید ثالث اختصاص داشت. شهید ثالث در سال ۱۹۷۴ جایزه خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی را برای فیلم «طبیعت بی‌جان» دریافت کرد. این فیلم روایتی از زندگی سوزنبان پیری است که با همسرش در منطقه‌ای دورافتاده زندگی می‌کند. این فیلم در جشنواره همان سال، برنده دیپلم هیات داوران پروتستان و دیپلم هیات داوران کاتولیک هم شد. یک سال بعد از خرس نقره‌ای، فیلم «در غربت» شهید ثالث هم موفق به دریافت جایزه هیات ژوری کاتولیک از جشنواره فیلم برلین شد.
*** رضا ناجی
مجید مجیدی سال ۲۰۰۸ برای فیلم «آواز گنجشک‌ها» نامزد دریافت خرس طلایی شد اما این جایزه در دستشان قرار نگرفت. همان سال رضا ناجی، بازیگر فیلم «آواز گنجشک‌ها» خرس نقره‌ای بهترین بازیگر نقش اول مرد را از آن خود کرد و نامش را به عنوان نخستین بازیگر ایرانی دریافت‌کننده خرس نقره‌ای برلین به ثبت رساند.
رضا ناجی در آن سال، دی لوئیس، بازیگر ایرلندی و توانای هالیوودی را در رقابت شکست داد. جالب اینجاست که دی لوئیس همان سال برای همان فیلم توانست اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد را به دست آورد. ناجی در مصاحبه‌های مختلف در این باره گفته است که هیچوقت در زندگی انتظار نداشته چنین جایزه مهمی را به دست آورد. او تعریف کرده بود که مجید مجیدی پس از پلان به پلان آواز گنجشک‌ها به او گفته که آقای ناجی شما نتیجه این بازی را خواهید دید و در برلین نتیجه‌اش را دیده.
*** جعفر پناهی
جعفر پناهی، کارگردان ایرانی است که بیشترین جایزه را از جشنواره فیلم برلین دریافت کرده. یک‌بار سال ۲۰۰۶ برای فیلم «آفساید» برنده جایزه ویژه هیات داوران جشنواره برلین شد. سال ۲۰۱۳ خرس نقره‌ای بهترین فیلمنامه را برای فیلمنامه فیلم «پرده» گرفت. او آن زمان در مراسم حضور نداشت و از آنجایی که این فیلم به کارگردانی مشترک جعفر پناهی و کامبوزیا پرتوی ساخته شده، پرتوی روی سن رفت و خرس نقره‌ای را دریافت کرد. پناهی نهایتا سال ۲۰۱۵ برای فیلم «تاکسی» برنده خرس طلایی بهترین فیلم شد.
*** اصغر فرهادی و گروه بازیگران جدایی
اصغر فرهادی هم جزو چهره‌های درخشان جشنواره بین‌المللی برلین است. فیلم «درباره الی» سال ۲۰۰۹ نامزد خرس طلایی بهترین فیلم شد اما این جایزه را به دست نیاورد. فرهادی برای این فیلم خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی را گرفت. سال ۲۰۱۱ فرهادی با «جدایی نادر از سیمین» در این جشنواره درخشید. خرس طلایی بهترین فیلم به «جدایی نادر از سیمین» رسید و گروه بازیگران مرد و زن این فیلم هم موفق به دریافت خرس طلایی نقره‌ای از این جشنواره شدند.
*** محمد رسول‌اف
و حالا نوبت به محمد رسول‌اف رسیده است که سومین خرس طلایی جشنواره بین‌المللی برلین را برای «شیطان وجود ندارد» به نام خودش بزند. رسول‌اف، پیش از این برای فیلم‌های «گاگومان»، «جزیره آهنی»، «به امید دیدار»، «دست‌نوشته‌ها نمی‌سوزند»، «لرد» و «کشتزارهای سپید» موفق شده بود از جشنواره‌های مختلف جهان جایزه دریافت کند.
بسیاری از مخاطبان ایرانی، هنوز این فیلم را ندیده‌اند اما نقدهای مختلفی درباره آن به ثبت رسیده است. این فیلم از چهار داستان مجزا تشکیل شده که درباره اخلاقیات، مسئولیت شخصی و مجازات اعدام هستند. برخی منتقدان معتقدند هرکدام از این چهار اپیزود می‌توانسته یک فیلم مستقل باشد. هیچ کدام از آنها ضعف و بی‌مایه نیستند و به اندازه کافی قابل تاملند.
برخی دیگر اما معتقدند اپیزود اول این اثر به تنهایی همچون جواهری در کارنامه کاری رسول‌اف می‌درخشد اما اپیزود آخر ضعیف‌ترین بخش آن است و مخاطب غیر ایرانی چندان قادر نیست با آن ارتباط برقرار کند. برخی این فیلم را با سه‌گانه کریشتوف کیشلوفسکی مقایسه کرده‌اند. این فیلم در فهرست فیلم‌های انتخاب شده توسط منتقدان جشنواره، رتبه هشتم را به دست آورده است و هفت فیلم پیش از آن در فهرست وجود داشتند.
