درباره «ساختمان شیشه‌ای» برنامه نود تلویزیونی
روزنامه هفت صبح، احمد رنجبر | سال پیش زمزمه‌هایی به گوش می‌رسید که قرار است برنامه‌ای با موضوع نقد برنامه‌ها و سریال‌های تلویزیون آماده و به شکل هفتگی پخش شود. این هفته مدیر گروه اجتماعی شبکه یک بر خبر صحه گذاشت و از نام آن رونمایی کرد. «ساختمان شیشه‌ای» قرار است چیزی مانند نود و هفت باشد. آیا چنین خواهد شد؟ می‌تواند برنامه‌ها و سریال‌های تلویزیون را بدون تعارف‌های مرسوم به نقد بکشد؟
*** مورد اول| منظور ساختمان شیشه‌ای
آنطور که سید فضل الله شریعت پناهی مدیرگروه اجتماعی شبکه یک گفته برنامه «ساختمان شیشه‌ای» گامی جدید از رسانه ملی در بررسی کارشناسانه برنامه‌های خود است:« امیدوارم با کمک اهالی رسانه بتوانیم برنامه‌ای داشته باشیم تا هم از توفیقات رسانه ملی بگوید و هم با زبان نقد و کارشناسی ضعف‌های احتمالی موجود را به قوت تبدیل کند.» اسمی که برای برنامه انتخاب شده از ساختمان معروف موجود در محل صداوسیما عاریت گرفته و اشاره به شفاف سازی هم دارد. اگر ظاهر اسم را درنظر بگیریم «ساختمان شیشه‌ای» در خدمت مدیران سیماست. اگر منظور شفافیت باشد که کار برنامه‌سازان سخت و تاحدودی غیرممکن است؛چرا؟
*** مورد دوم | تجربیات ناکام پیشین
آنچه در وهله اول ماموریت «ساختمان شیشه‌ای» را غیرممکن می‌کند، نبود تحمل در میان مدیران و برنامه‌سازان است. برای اثبات این مورد می‌توان به برنامه‌های مشابه پیشین رجوع کرد. به تناوب در تلویزیون شاهد برنامه‌هایی بوده‌ایم که مبنای آن‌ها نقد بوده است. غالبا هم به نقد سریال‌ها پرداخته‌اند. آخرین مورد آن «قاب نقد» بود که با اجرای داریوش کاردان روی آنتن می‌رفت.
منتقدان درباره یک سریال نظر منفی هم داشتند اما کفه بحث در نهایت به نفع سریال بود. آنچه عیان است اینکه هنوز برنامه‌سازان نمی‌خواهند در معرض نقد باشند. وانگهی خود مدیران هم صاحب تعصبی نسبت به برنامه‌های خود هستند و نقد تند و تیز را بر نمی‌تابند. برای شمردن سدهای پیش‌روی «ساختمان شیشه‌ای» یک صفحه کافی نیست! همین مقدار اشاره کافی است تا بدانیم نام برنامه صرفا یک اسم شکیل است و نمی‌توان انتظار شفافیت و آسیب شناسی از آن داشت.
*** مورد سوم| چالش معاونت‌ها
یکی دیگر از موانع پیش‌روی «ساختمان شیشه‌ای» ملاحظه‌ای است که میان معاونت‌ها وجود دارد. این برنامه توسط معاونت سیما ساخته خواهد شد اما نمی‌تواند برنامه‌های معاونت سیاسی (و در راس آن بخش‌های خبری) و نیز معاونت استان‌ها را نادیده بگیرد. پیش‌تر به مواردی از اختلاف این سه معاونت اشاره کردیم و حالا هر نقدی به معنی سوء‌تفاهمی تازه است. اگر هم قصد «ساختمان شیشه‌ای» پرهیز از نقد برنامه‌های معاونت سیاسی و استان‌ها باشد، یک ضعف محسوب می‌شود چراکه بیننده تلویزیون را ذیل یک تعریف واحد می‌بیند و برایش این تقسیم بندی‌ها محل توجه نیست.
*** مورد چهارم |داستان موازی کاری
با این دورنما، ساخت «ساختمان شیشه‌ای» برنامه‌ای است که صرفا حکم معرفی داشته‌های تلویزیون را دارد؛ چیزی شبیه «شما و سیما». حالا بدیهی‌ترین سوال این است که چرا تلویزیون باز هم دست به موازی کاری زده است؟ اصلا نمی‌شد همان برنامه با سابقه «شما و سیما» را تقویت کرد و بخشی از ماموریت نقادانه را به آن سپرد؟
حالا که اسم «شما و سیما» آمد، برای محک تحمل تلویزیون یک مثال از دل این برنامه بیرون می‌کشیم. «شما و سیما» بخشی دارد که خبرهای رسانه‌ها درباره تلویزیون را بازتاب می‌دهد. این کار را قرار است «ساختمان شیشه‌ای » هم انجام دهد منتها آنچه در «شما و سیما» می‌بینیم نقدهای مثبت است. این مثالی است تا روشن شود مدیران تلویزیون دنبال نقد مخالف نیستند(لزوما اشتباه فکر نمی‌کنند).
*** مورد پنجم| ۱۶۲ شیک می‌شود
هر آنچه را گفته شد می‌توان نادیده گرفت! مدیرگروه اجتماعی شبکه یک گفته:«برنامه «ساختمان شیشه‌ای» سعی می‌کند تا هم نظرات مردم را درباره برنامه‌های مختلف که به ۱۶۲ اداره کل روابط عمومی منعکس می‌شود، بیان کند و هم از نظرات، تحلیل‌ها و نقدهای کارشناسان حوزه صداوسیما بهره‌مند شود.» اگر پیگیر میان برنامه‌های ۱۶۲ باشید می‌دانید که تقریبا همه نظرهای مردمی تعریف و تمجید است. حالا «ساختمان شیشه‌ای» می‌خواهد تحسین‌های مردمی را در قالب یک برنامه مطول و احتمالا شیک روی آنتن ببرد!
