درباره اولین صندوق سرمایه‌گذاری اهرمی در بورس
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی | «اهرم» نماد اولین صندوق سرمایه‌گذاری سهامی اهرمی در بورس است. هفته گذشته پذیره‌نویسی واحدهای این صندوق به ارزش حدود ۵۰۰میلیارد تومان انجام شد و به‌زودی معاملات آن در بازار سرمایه آغاز می‌شود. حالا باید نام صندوق‌های اهرمی را هم در کنار صندوق‌های درآمد ثابت، مختلط، سهامی و کالایی بگذاریم. صندوق‌های اهرمی یک تفاوت عمده با دیگر صندوق‌ها دارند و آن هم اینکه واحدهای آنها در دو نوع عادی و ممتاز منتشر می‌شود.
واحدهای عادی سود و زیانشان تا حد زیادی شبیه صندوق‌های درآمد ثابت است و واحدهای ممتاز اهرم دارند. یعنی در بازار صعودی سود بیشتر و در بازار نزولی ضرر بیشتری نصیب دارندگان آنها خواهد شد. آنچه در بورس معامله می‌شود تنها واحدهای ممتاز صندوق سرمایه‌گذاری اهرمی است و برای خرید و فروش واحدهای عادی نمی‌توان روی بورس حساب باز کرد. به همین خاطر، صندوق سرمایه‌گذاری اهرمی کاریزما می‌تواند عنوان اولین صندوق نیمه ETF بازار را هم به خود اختصاص دهد.
صندوق اهرمی چطور کار می‌کند؟
دستورالعمل نحوه تشکیل صندوق‌های سرمایه‌گذاری اهرمی اوایل تابستان امسال تصویب شد و حالا بعد از شش ماه شاهد شکل‌گیری اولین صندوق اهرمی بازار سرمایه هستیم. این صندوق‌ها بخش عمده دارایی‌شان را در سهام شرکت‌های بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند و برای مدیریت ریسک صندوق، بخش کوچکی به اوراق درآمد ثابت و سپرده بانکی اختصاص دارد.
بر این اساس بازدهی کلی آنها تا حد زیادی مشابه صندوق‌های سهامی خواهد بود اما بازدهی هر واحد می‌تواند متفاوت باشد چراکه واحدهای ممتاز و عادی این صندوق‌ها تفاوت زیادی با هم دارند. خرید واحدهای ممتاز صندوق‌های اهرمی درست مثل این است که شما با دریافت اعتبار از کارگزاری دست به معامله در بورس بزنید. با این کار علاوه‌بر سرمایه خودتان، سرمایه دیگران را هم با ریسک مواجه کرده‌اید.
اگر بازدهی مثبت داشته باشید، به نفعتان خواهد بود و می‌توانید سود بیشتری نسبت به اصل سرمایه تجربه کنید، اما اگر ضرر کنید، علاوه بر سرمایه خودتان باید اعتبار کارگزاری را هم برگردانید. در اینجا دارندگان واحدهای عادی صندوق‌های اهرمی، نقش کارگزاری‌ها را در اعطای اعتبار دارند و صندوق به اعتبار آنها دست به معامله می‌زند و سود و زیانش پای دارندگان واحدهای ممتاز است.
تفاوت واحدهای ممتاز و عادی صندوق اهرمی
صندوق‌های اهرمی در ابتدای آغاز به کار خود بازه‌ای را به عنوان نرخ سود پیش‌بینی شده در نظر می‌گیرند. این بازه برای صندوق سرمایه‌گذاری اهرمی کاریزما بین ۲۰ تا ۲۵درصد سالانه در نظر گرفته شده است. در پایان دوره ممکن است سه حالت به وجود بیاید.
اول؛ اگر بازدهی کلی این صندوق بین ۲۰ تا ۲۵درصد بود، واحدهای ممتاز و عادی هر دو به همان اندازه سود خواهند کرد.
دوم؛ اگر بازدهی کلی صندوق بیشتر از ۲۵درصد باشد، همون سود سقف یعنی ۲۵درصد به واحدهای عادی تعلق می‌گیرد و سود اضافه به دست آمده بین واحدهای ممتاز تقسیم خواهد شد. بر این اساس دارندگان واحدهای ممتاز سود با اهرم بالاتری نصیب‌شان می‌شود و درست مثل این است که از دارندگان واحدهای عادی پول قرض گرفته و به سبب اعتباری که از آنها نصیب‌شان شده سود کرده‌اند.
سوم؛ اگر بازدهی کلی صندوق کمتر از نرخ پیش‌بینی شده باشد، واحدهای عادی همان ۲۰درصد سود نصیب‌شان خواهد شد و در چنین حالتی ضرر بیشتری به واحدهای ممتاز خواهد رسید چراکه آنها باید علاوه بر ضرری که به واسطه سرمایه خودشان داشته‌اند، ضرر دارندگان واحدهای عادی را هم جبران کنند.
واحد ممتاز بخریم یا عادی؟
واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری اهرمی که به صورت ETF در بورس تهران معامله می‌شوند، همگی واحدهای ممتاز هستند و در صورت خرید آنها باید حواستان به ریسک بالایشان باشد چراکه خرید واحد ممتاز درست مثل این است که با پول دارندگان واحدهای عادی دست به معامله بزنید.
شاید در چنین حالتی سود بیشتری نسبت به سرمایه خودتان کسب کنید اما اگر سرمایه‌گذاری‌تان بازدهی منفی داشته باشد، باید ضرر آنها را از جیب خودتان پرداخت کنید. با این حساب واحدهای ممتاز تنها به درد کسانی می‌خورد که کاملا نسبت به روند صعودی بازار مطمئن هستند و حاضرند ریسک بالای آن را بپذیرند. در عین حال کسانی که حاضر به قبول چنین ریسکی نیستند بهتر است سراغ صندوق‌های سهامی، مختلط با درآمد ثابت بروند.
واحدهای عادی در صندوق‌های اهرمی قابل خرید و فروش نیست، بلکه باید با مراجه به سایت صندوق یا شعبه آنها، واحدها را صادر یا باطل کنید. صدور و ابطال واحدها کارمزد خاص خودش را دارد و به راحتی خرید و فروش آنها نیست. در صرف مقابل واحدهای ممتاز را نمی‌توان ابطال کرد و تنها راه خلاص شدن از آنها، فروششان به دیگران است.
نکاتی که باید قبل از شروع سرمایه‌گذاری بدانید
امیدنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری قبل از آغاز پذیره‌نویسی آنها منتشر می‌شود. سود پیش‌بینی شده بیشترین اهمیت را برای سرمایه‌گذاران صندوق‌های اهرمی دارد چراکه اگر سود پیش‌بینی شده بسیار بالا باشد، عملا دارندگان واحدهای ممتاز ریسک بیشتری به جان خریده و سود بیشتری را برای دارندگان واحدهای عادی تضمین کرده‌اند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی صرفا با پول شما دست به معامله می‌زنند، اما صندوق‌های اهرمی علاوه‌بر پول خودتان، اعتباری که از دارندگان واحدهای عادی به شما رسیده را هم وارد بازار سرمایه می‌کنند. برای همین مدیریت این صندوق‌ها بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا می‌کند. برای مثال اولین صندوق سرمایه‌گذاری اهرمی توسط گروه مالی کاریزما مدیریت می‌شود که این گروه اولین نهاد مالی خصوصی با هدف مدیریت دارایی‌ها به حساب می‌آید.
شاید بهتر باشد در فرصت باقی مانده تا آغاز معاملات واحدهای ممتاز صندوق اهرم، نگاهی به کارنامه کاریزما بیاندازید. برای این کار می‌توانید نتیجه فعالیت گروه مالی کاریزما را در صندوق سرمایه‌گذاری کمند به عنوان یک صندوق درآمد ثابت و صندوق سرمایه‌گذاری کاریس به عنوان یک صندوق سهامی مشاهده کنید تا ببینید تحلیلگران و معامله‌گران این گروه مالی تا چه حد قابل اعتماد هستند.
