داستان شگفت‌‌انگیز سیمکارت موبایل در ایران
روزنامه هفت صبح، گروه بازار | امروز احتمالا با تلفن همراهی که در دست دارید، اینترنت را چک کرده‌‌اید. احتمالا با کمک اپلیکیشن‌های پیام‌رسان کلی فیلم و عکس برای این و آن فرستاده‌‌‌اید. دیدن فیلم و سریال روی گوشی، انجام بازی و خرید و فروش آنلاین از دیگر کارهایی هستند که می‌توان با موبایل انجام داد، اما ۲۵سال پیش وقتی اولین سیمکارتهای موبایل به دست مردم رسید، نهایتا با آن می‌توانستند در ساعاتی مشخص و در محدوده‌های جغرافیایی خاص فقط تماس برقرار کنند. موبایل و سیمکارت به معنای واقعی کلمه یک وسیله لاکچری بود.
پیامک‌های ارسالی الزاما به مقصد نمی‌رسید و اپراتورهای آن زمان برای اینکه گزارش تحویل پیامک را به مخاطب برسانند، طلب پول می‌کردند. اولین افرادی که در سال ۷۲ برای خرید سیمکارت موبایل ثبت‌نام کردند معادل ۲۵۰۰دلار پول دادند. این عدد در آن زمان ۴۵۰هزار تومان می‌شد اما اندازه ۵۵میلیون تومان الان ارزش داشت. در عوض دوسال بعد وقتی سیمکارتها را تحویل گرفتند، توانستند آن را با قیمت سه‌میلیون و ۳۰۰هزار تومان در بازار آزاد بفروشند و با سود حاصل از آن یک دستگاه پیکان صفر بخرند.
۲۷سال پیش در چنین روزهایی یک آگهی بزرگ در صفحه اول روزنامه‌ها چاپ شد: «فراخوان برای ثبت‌نام نخستین شبکه تلفن متحرک جیبی». همین تیتر می‌توانست نظر خیلیها را به خود جلب کند. از همان روزها بود که ثبت‌نام تلفن همراه در کشور آغاز شد اما اوضاع اصلا خوب پیش نرفت چون به‌دلیل استقبال سرد مردم روند ثبت‌نام چندماه به درازا کشید.
حتی شرکت مخابرات ایران و شرکت پست تصمیم گرفتند به کسانی که در این زمینه بازاریابی کنند و قادر باشند یک یا چندمشتری به پست بکشانند، مبلغی به‌عنوان پاداش پرداخت کنند. با وجود این تبلیغات گسترده تا اواسط سال ۷۴ روی هم رفته فقط ۹هزار و ۹۴۷نفر ثبت‌نام کردند. در شهریور همان سال اولین سیمکارتها به متقاضیان واگذار شد. همین که مردم متوجه شدند موبایل چیست و چطور کار می‌کند، برای آن سر و دست شکستند. به‌طوری که قیمت سیمکارت موبایل در بازار آزاد به بالای سه‌میلیون تومان رسید.
اولین آگهی که برای معرفی تلفن همراه در روزنامه‌های سیاه و سفید اطلاعات و کیهان آن زمان به چاپ رسید چنین متنی داشت: «شبکه تلفن متحرک به دو صورت قابل نصب در خودرو به صورت دستی در اختیار متقاضی قرار داده می‌شود تا درحال تردد، توقف در منزل یا محل کار مورد استفاده قرار گیرد.» در این آگهی آمده بود که پنج‌هزار شماره ثبت‌نام به عمل خواهد آمد و یک‌ماه بعد از ثبت‌نام واگذاری‌ها صورت می‌گیرد. این شبکه در آن زمان تنها محدوده تهران بزرگ را از شرق به سرخه حصار، از غرب به ابتدای عوارضی جاده کرج، از جنوب به بهشت زهرا و از شمال به ارتفاعات شمال تهران محدود می‌کرد و تنها از ساعت هشت صبح تا هشت شب قابل دسترس بود.
ارائه اولین سیمکارت تلفن همراه در دوران وزارت محمد غرضی در دولت هاشمی رفسنجانی صورت گرفت. در آن زمان متقاضیان سیمکارت باید یک چک بانکی به مبلغ ۵۰۰هزار تومان بابت هزینه اشتراک، هزینه نصب و بهای گوشی پرداخت می‌کردند. همچنین به منظور افزایش ایمنی در حین رانندگی، متقاضیانی که درخواست تجهیزات اضافی جهت نصب در خودرو را داشتند، باید مبلغ ۷۰هزار تومان بابت تجهیزات اضافی پرداخت می‌کردند. با ورود اولین سیمکارتها به بازار و دراختیار داشتن این کالا که در آن زمان جزو کالاهای لوکس به‌حساب می‌آمد، به‌تدریج بر میزان متقاضیان این کالا افزوده شد.
درنتیجه استقبال از سوی مردم، متولیان تلفن همراه در مخابرات تصمیم گرفتند، علاوه بر تهران در چند شهر بزرگ هم ثبت‌نام انجام دهند. در دومین دوره ثبت‌نام که در بهمن‌ماه سال ۱۳۷۴، از طریق پست انجام شد، روی هم رفته ۱۸۵هزار و ۷۵نفر اقدام کردند. این گروه از متقاضیان تا دهه فجر سال بعد برای تحویل سیمکارت‌هایشان منتظر ماندند و سیمکارت بعضیها در اواخر سال ۷۶ به دستشان رسید. در این سال‌ها قیمت سیمکارت در بازار تا یک‌میلیون و ۵۰۰هزار تومان کاهش پیدا کرد.
در سال ۱۳۷۵ علاوه بر تهران، تلفن همراه به شهرهای مشهد، اهواز، تبریز، اصفهان، شیراز و ۲۳شهر دیگر رسید و تعداد سیمکارتهای واگذار شده به ۵۹هزار و ۹۶۷شماره رسید. در پایان سال ۱۳۸۲ به سه‌میلیون و ۴۴۹هزار و ۸۷۸شماره رسید. در ابتدای دهه ۹۰، تعداد شهرهای زیرپوشش آنتن تلفن همراه به هزار و ۱۲۰شهر رسید. آخرین آمارها نشان می‌دهد تا پایان سال ۹۸ تعداد ۱۱۸میلیون سیمکارت دائمی و اعتباری در ایران واگذار شده است که فقط حدود ۲۵میلیون عدد آنها سیمکارت دائمی هستند و ۲۲میلیون خط هنوز فعال به‌حساب می‌آیند. تعداد سیمکارتهای اعتباری فعال هم حدود ۹۶میلیون برآورد می‌شود.
*** چرا موبایل در ابتدا خیلی لاکچری بود؟
درحال حاضر سه اپراتور تلفن همراه در ایران فعالیت می‌کنند و قیمت سیمکارت دائمی آنها متفاوت است اما بهای سیمکارت دائمی همراه اول به ۱۶۰هزار تومان می‌رسد اما در دهه ۷۰ موبایل واقعا یک گزینه سرمایه‌ای به‌حساب می‌آمد. قیمت ثبت‌نام اولین سیمکارتها در تیرماه سال ۱۳۷۲ برابر با ۴۵۰هزار تومان بود. آنهایی که در این سال ثبت‌نام کردند، دوسال بعد سیمکارتها را تحویل گرفتند و با چندبرابر قیمت در بازار آزاد فروختند.
عددی مثل سه‌میلیون و ۳۰۰هزار تومان. تطبیق قیمت سیمکارت با قیمت دلار نشان می‌دهد، بهای ثبت‌نام یک سیمکارت تلفن همراه، با توجه به نرخ متوسط ۱۸۰تومانی دلار در سال ۱۳۷۲، برابر با ۲۵۰۰دلار بوده است. به این ترتیب با درنظر گرفتن نرخ ۲۲هزار تومانی فعلی دلار، آنهایی که در آن سال‌ها دست به خرید موبایل می‌زدند، پولی در حدود ۵۵میلیون تومان الان را وسط می‌گذاشتند. در آن سال‌ها متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در تهران برابر با ۵۰هزار تومان بود در حالی که این عدد الان معادل ۱۹میلیون تومان است.
کسانی که سال ۷۴ حدود سه‌میلیون تومان پول برای خرید موبایل خرج می‌کردند، می‌توانستند به جای آن یک پیکان صفر بخرند و سوار شوند. این ماجرا تا سال‌های بعد ادامه داشت. تا وقتی تالیا وارد شد و سیمکارتهای اعتباری با قیمت ۵۰هزار تومان عرضه کرد اما کار اصلی را ایرانسل انجام داد و قیمت سیمکارتهای اعتباری را تا پنج‌هزار تومان پایین آورد. خدمات جدید و اینترنت پرسرعت هم توسط رایتل عرضه شد.
*** فرمول قیمت‌گذاری سیمکارت در ایران
اولین شماره موبایل واگذار شده در ایران ۰۹۱۱۲۱۱۰۰۰۰ بوده است. پیش‌شماره این خط چندسال بعد تغییر کرد. در سال‌های اول خط‌های ۰۹۱۲۱۱۱ به اشخاص عادی واگذار می‌شد اما خط‌های ۰۹۱۲۱۱۲ به اشخاص دولتی تعلق داشت. اگر رند بودن خط را در نظر نگیریم درحال حاضر نحوه ارزش‌گذاری خط‌های موبایل فرمول ساده‌ای دارد؛ شمارههای ۰۹۱۲۱۱۱ گران‌تر هستند به دلیل اینکه اولین خط‌های واگذارشده در تهران هستند.
خط‌های ۰۹۱۲۱۱۲ به این دلیل که همزمان با ۰۹۱۲۱۱۱ واگذار شده‌اند، همین اندازه قیمت دارند. شمارههای ۰۹۱۲۱۰۰ به دلیل داشتن صفر در پیش شماره و تصور کد پایین بودن در نظر عموم مردم، شمارههای ۰۹۱۲۱۰۱، ۰۹۱۲۱۰۲، ۰۹۱۲۱۰۳، ۰۹۱۲۱۱۸، ۰۹۱۲۱۱۵، ۰۹۱۲۱۰۵، شمارههای ۰۹۱۲۱۱۹، ۰۹۱۲۱۲۳، ۰۹۱۲۱۲۰، ۰۹۱۲۱۲۲ و شمارههای ۰۹۱۲۱۲۵ هم گرانترین سیمکارتها هستند.
نکته با اهمیت این است که کوچکترین تغییر در شمارههای بعدی سیمکارت می‌تواند میلیونها تومان قیمت سیمکارت را تغییر دهد تا جایی که اگر شمارههای بعدی این خطوط، رند باشند قیمت آنها را به میلیارد افزایش می‌دهد.
*** سیمکارتهایی با قیمت ترسناک
در ابتدای دهه ۹۰، شماره ۰۹۱۲۷۷۷۷۷۷۷ گرانترین معامله رسمی در بازار سیمکارت موبایل بود که برای آن ۵۷میلیون و ۷۷۷هزار تومان در مزایده رسمی نرخ تعیین شد. همچنین در دوره‌های مختلف از برگزاری این مزایده، شماره ۹۱۲۲۲۲۲۲۲۲ به قیمت حدود ۴۴میلیون تومان و شماره ۰۹۱۲۳۳۳۳۳۳۳به قیمت حدود ۴۳میلیون تومان فروخته شده است. شماره ۰۹۱۲۲۳۴۵۶۷۸ نیز با قیمت حدود ۱۲میلیون تومان به فروش رفت. در سال‌های گذشته خبرهایی تایید نشده درباره معامله‌‌‌های میلیاردی در این بازار به‌گوش رسید و بعد هم آگهی‌‌هایی درباره معاوضه سیمکارت با ویلا و خانه و ماشین‌های بنز خواندیم.
دی‌ماه هفت‌سال پیش در بازار غیررسمی که بعضیها به آن بازار سیاه هم می‌گویند، شماره ۰۹۱۲۱۱۱۰۱ با قیمت یک‌میلیارد و ۳۰۰میلیون تومان آگهی شد و خیلیها را متعجب کرد. از این عددهای عجیب و غریب که بگذریم فعلا در بازار معمولی سیمکارت موبایل نمی‌توان نرخ عمومی برای سیمکارتها در نظر گرفت. چون امسال همزمان با حذف قیمت ماشین و خانه، قیمت سیمکارت موبایل هم از سایتها و آگهی‌‌ها حذف شده است اما تا سه‌سال پیش هنوز می‌توانستید در بازار موبایل میانگین قیمت تعیین کنید. در آن سال فروشندهها قیمت سیمکارتهای با پیش شماره ۹۱۲ و کد دو را بالای یک‌میلیون و ۷۰۰هزار تومان اعلام می‌کردند.
قیمت کد سه بالای یک‌میلیون و ۲۰۰هزار تومان، قیمت سیمکارت با کد چهار بالای ۸۰۰هزار تومان، قیمت کد پنج بالای ۷۰۰هزار تومان، قیمت کد شش بالای ۶۰۰هزار تومان و قیمت کد هفت و هشت و ۹ به ترتیب ۵۰۰هزار، ۳۵۰هزار تومان و ۳۰۰هزار تومان تخمین زده می‌شد اما الان فروشندهها می‌گویند، سیمکارت ۹۱۲ با پیش‌شماره ۱۱۴ را تا پنج‌میلیون و ۶۰۰هزار تومان و با پیش‌شماره ۱۱۵ تا پنج‌میلیون و ۴۰۰هزار تومان نرخ‌گذاری می‌شود.فروشندهها می‌گویند، سیمکارتهای دائمی قدیمی که تقاضای زیادی برایشان وجود دارد، تعیین‌کننده قیمت هستند و با توجه به جایگاهشان نزد کاربران و قدمتی که دارند، به نوعی ایجاد بورس کرده‌اند. نرخ بعضی از آنها گاهی به چند ۱۰۰میلیون تومان هم می‌رسد.
در مواردی هم با افراد تماس گرفته می‌شود و به آنها خرید سیمکارتهایی با شماره رند یا شماره مشابه سیمکارتی که درحال حاضر مالک آن هستند، پیشنهاد می‌شود. بسیاری از این تماس‌ها کلاهبرداری هستند و پس از واریز مبلغ مورد نظر، از سیمکارت مورد نظر و فروشنده خبری نمی‌شود. در فروشگاه‌‌های آنلاین غیررسمی هم گاهی با عددهای عجیب و غریبی روبه‌رو می‌شویم. در یکی از این سایتها سیمکارت ۹۱۲ با پیش‌شماره ۱۱۳ و رند آینه حدود ۴۵۰میلیون تومان قیمت‌گذاری شده است و فروشنده نهایتا اعلام کرد آن را با نرخ ۸۶۰میلیون تومان معامله کرده است. با این پول همین حالا می‌توان ۴۵متر مربع خانه در تهران خرید. آن هم در شرایطی که گرانترین سیمکارت دنیا به نام یک تاجر قطری ثبت شده است. او سال پیش گرانترین خط تلفن همراه دنیا را با شماره ۶۶۶۶-۶۶۶ به مبلغ ۲.۷۵میلیون دلار خریداری کرد.
