داستان زندگی پرفراز و نشیب پرویز قلیچ‌خانی
روزنامه هفت صبح، آرش خوشخو | در فینال بازی‌های آسیایی ۱۳۵۳ خط هافبک تیم ملی ترکیب غریبی دارد. پرویز قلیچ‌خانی، علی جباری و علی پروین. هر سه نفر لقب‌هایی مثل سلطان و سردار را یدک می‌کشند.کاپیتان قلیچ‌خانی است، اما آن دو نفر دیگر هم کم از کاپیتانی ندارند. هر سه نفر با اتوریته. مرحوم حجازی که در فینال و با فشار تماشاگران در ترکیب قرار گرفته بود، نقل می‌کند که هنگام کرنر حریف نمی‌دانسته به حرف کدامیک از این سلاطین عمل کند.بالاخره بیرون بیاید یا از روی خط دروازه تکان نخورد یا…
این احتمالا بهترین خط هافبک تاریخ فوتبال ماست؛ با سه بازیکن ۲۸ و ۲۹ ساله و پر از تجربه ملی. عجیب‌ترین عضو این خط پرویز قلیچ‌خانی است؛ بازیکنی که در دهه ۵۰ به اندازه داریوش اقبالی خبرساز بود. بچه محله صابون‌پزخانه در جنوب تهران. در ۱۶ سالگی از نزدیک شاهد قتل‌عام ۱۵ خرداد بود و همینطور به زندان افتادن پدرش.
بازیکنی که در ۱۷ سالگی در کیان بازی کرد و در ۱۹ سالگی به تیم ملی رسید و سه بازی در المپیک توکیو را تجربه کرد و در بازی‌های آسیایی ۱۳۴۵ و در ۲۰ سالگی به مدال نقره رسید و در تیم منتخب آسیا عضو شد. با شوت استثنایی‌اش، ایران پیروزی ۲ بر یک مقابل اسرائیل در جام ملت‌های آسیا در سال ۱۳۴۷ را به دست آورد و قهرمان آسیا شد؛ شوتی که زیر طاق دروازه اسرائیل فرود آمد.
در همین سال به همراه جلال طالبی، ستاره وقت دارایی، جذب تاج پرویز خسروانی شد. شیوه بازی قدرتی این بازیکن همه‌فن‌حریف و تکنیکی ۱۷۳ سانتیمتری موجب شد تا در دهه ۴۰ تیم‌هایی مثل گالاتاسرای، المپیاکوس و وولفسبورگ به شکل جدی خواهان او باشند، اما هربار مدیرانی مثل قراگوزلو و خسروانی اجازه ندادند او به اروپا منتقل شود. قلیچ‌خانی، هم در قلب دفاع و هم هافبک دفاعی و هافبک هجومی بازی می‌کرد و همیشه هم بهترین نمایش‌ها را داشت.
آسیب‌دیدگی موجب شد تا او در قهرمانی تاج در آسیا در سال ۱۳۴۹ سهمی نداشته باشد. حضور در دانشسرای عالی و همزمانی این دوران با واقعه سیاهکل، قلیچ‌خانی را هرچه بیشتر به سمت گرایشات کمونیستی سوق داد. (قلیچ‌خانی در ۲۱ سالگی دیپلم گرفته بود) وارد کردن چند کتاب و پوستر کمونیستی در یکی از سفرهای خارجی موجب شد تا با دستور مستقیم پرویز ثابتی، او و دوست همیشگی‌اش، مهدی لواسانی بازداشت شوند.
قلیچ‌خانی که در ذهنیتی ایده‌آلیستی و با از سر گذراندن ریاضت‌های انفرادی در کوهستان، خودش را برای هرگونه برخوردی آماده کرده بود، تنها ۲۴ ساعت توانست مقاومت کند. خودش می‌گوید به‌خاطر تهدید ساواک به آزار همسرش، مجبور به سازش شد. او به همراه لواسانی جلوی دوربین‌های تلویزیون ظاهر می‌شوند و ابراز ندامت و وفاداری به سلطنت می‌کنند و بخشیده و آزاد می‌شوند.
در همین سال از تاج جدا می‌شود و به عقاب می‌رود؛ جایی که حسین فکری، مربی قدیمی که در جوانی سمپات حزب توده بود حضور داشت. عقاب وابسته به نیروی هوایی بود و تا ورود قلیچ خانی، بازیکنان و شیوه چیدنشان در زمین در سیطره مصطفی عرب، افسر نیروی هوایی و دفاع چپ تیم ملی قرار داشت. با ورود قلیچ‌خانی دوقطبی شدیدی در عقاب شکل می‌گیرد و تیم با ترکیب‌های عرب و قلیچ‌خانی به شکل جداگانه و نوبتی در بازی‌ها ظاهر می‌شود.
ایرج دانایی‌فرد که سرباز نیروی هوایی بود، نقل می‌کند که یک‌بار بدون اجازه عرب در ترکیب تیم قلیچ‌خانی ظاهر شد و روز بعد به پایگاه هوایی جزیره کیش تبعید شد! در همین سال‌ها قلیچ‌خانی حضور در المپیک مونیخ و قهرمانی جام ملت‌های آسیا در بانکوک را تجربه می‌کند. جالب است که در جام ملت‌های بانکوک علی پروین از لیست ۲۰ نفره خط می‌خورد و جواد قراب به‌جایش انتخاب می‌شود! یادتان باشد که پروین همسن قلیچ‌خانی بود.
اما شش سال پس از قلیچ‌خانی به پیراهن تیم ملی رسیده بود و اینکه پروین هم ابتدا در کیان چهره شد، اما درست در سالی که قلیچ‌خانی به تاج رفته بود. قلیچ‌خانی در سال ۵۳ راهی دارایی می‌شود و دو فصل زیر نظر رفیق و همبازی قدیمی‌اش؛ یعنی جلال طالبی توپ می‌زند. در مرحله نهایی انتخابی برای جام جهانی ۱۹۷۴ او همه‌کاره تیم ملی است و با نفوذ شخصی خود، دوست صمیمی‌اش، مهدی لواسانی را دربازی رفت مقابل استرالیا به ترکیب اصلی می‌رساند.
اما اشتباهات لواسانی و حجازی و البته مصدومیت چند بازیکن کلیدی در بازی دوستانه مقابل نیوزیلند موجب شد تا تیم ملی با سه گل در استرالیا شکست بخورد. در بازی برگشت دو گل قلیچ‌خانی در همان نیمه اول ایران را به یک کامبک باورنکردنی امیدوار می‌کند (یکی از دو گل با شوتی بسیار سنگین به ثمر رسیده بود)، اما این اتفاق رخ نمی‌دهد. قلیچ‌خانی چند ماه بعد همراه با تیم ملی قهرمان بازی‌های آسیایی تهران می‌شود و در سال ۱۳۵۵ سومین قهرمانی جام ملت‌ها را تجربه می‌کند و در همین سال برای سومین‌بار همراه تیم ملی به المپیک مونترال می‌رود.
او در این دوران ۳۱ساله است. او در همین سال ۵۵ به پرسپولیس می‌آید و چند ماه بازی می‌کند و دوماه مربی این تیم هم می‌شود (فروردین تا خرداد ۵۶) اما در نهایت با گرفتن پاسپورت شخصی‌اش که ۵ سال در توقیف قرار داشت، به آمریکا می‌رود و بالاخره هرچه دل تنگش می‌خواهد علیه حکومت پهلوی می‌گوید. برخی می‌گویند کنارگذاشتنش از لیست مهاجرانی برای جام جهانی ۱۹۷۸ دلیل این افشاگری بوده است. او در دوران انقلاب به ایران بازمی‌گردد و در ۱۵ بهمن ۱۳۵۷ بیانیه‌ای صادر می‌کند و از سازش سال ۱۳۵۰ عذرخواهی می‌کند.
قلیچ‌خانی پس از انقلاب به آمریکا و سپس فرانسه کوچ کرد و چند ماجرای تراژیک عاشقانه را نیز به کارنامه زندگی پرفرازونشیبش اضافه کرد و سال‌هاست که جزو اپوزیسیون حاکمیت محسوب می‌شود.
هرچه هست، او بازیکن فوق‌العاده‌ای بود که عمر و تکنیکش را با مسائل سیاسی آغشته کرد. او در کنار پروین و جباری و بهزادی و حسن روشن از مدعیان عنوان بهترین بازیکن سال‌های قبل از انقلاب ایران است و خب در کنار نام‌هایی مثل علی دایی، علی کریمی، احمدرضا عابدزاده، کریم باقری، ناصر محمدخانی و چند ستاره دیگر، فهرست برترین‌های تاریخ فوتبال ما را کامل می‌کنند.
