داستان خواندنی درباره گاو و مشحسن و سانسور
روزنامه هفت صبح | دفتر تاریخ شفاهی حوزه علمیه مجموعه مطالبی کار کرده درمورد فیلم گاو و نظر آیتالله خمینی درباره آن.گفتم به جای غرغرهای هر روزهام در این صفحه این روایتهای شیرین را بخوانیم.
یک: امام فیلم «گاو» رو کامل دیده بود و ازش تعریف کرده بود و یهجورهایی شروع مجدد سینما بعد تحولات ایران، با فیلم «گاو» بود. چندین بار فیلم رو تلویزیون نشون داد. یه سکانس خیلی قشنگی داره، اونجا که مش حسن رو میبرن، رو همین تپههای عباسآباد گرفتیمها، همین بالاها. اون موقع این جنگله نبود، خشک خشک بود.
سر صحنه بودیم و از بالا آب میریختن برای بارندگی، یه صحنه فوقالعاده زیبایی بود. کارگردانی خیلی خوب، بچهها هم خیلی خوب کار میکردن. من میایستم نمیرم و اینها هی زور میدن که برو. بعد علی که اسمش مشاسلام بود تو فیلم، با چوبی که دستشه میاد از پشت میزنه منو. میزنه میگه «برو حیوون…برو حیوون…» مشایخی یه دور میزنه میاد میگه: «اسلام نزن، مشهدیحسن خودمه.»
تو تلویزیون دیدم که این رو درآوردن و سانسورش کردن. من تعجب کردم صبح پا شدم رفتم تلویزیون که ببینم کی این رو درآورده. آقا از صبح من حرکت کردم دو بعدازظهر رسیدم به طبقه بالا که اینها بودن. هی یه دقیقه اینجا یه دقیقه اونجا، منو معطل میکردن. رفتم بالا دیدم که دو سه تا بچه جوون نشستن، محاسن مشکی و…گفتن آقای انتظامی عقب ما میگردین؟ گفتم آره. چایی آوردن خوردیم و گفتن چیه ماجرا؟ گفتم این فیلم رو امام دیده تمام دنیا دیدن. زیباترین صحنهشو شما برای چی درآوردین؟
که این داره میزنه میگه «حیوون برو…» بعد مشایخی داد میزنه که «اسلام نزنش…» نمیتونه بگه «علی نصیریان نزنش که!» اسمش اسلامه. اسم منم مشحسنه. مشایخی بهش میگه اسلام نزن مشحسن خودمونه! اومدم اینجا میخواستم ببینم این رو کی درآورده؟ خندیدن و یه مکثی کردن. بعد یکیشون گفت: «آقای انتظامی! آخه اسلام که کسی رو نمیزنه!» منم یه نگاه بهشون کردم و گفتم «مرسی واقعا…» و اومدم بیرون.
ماهنامه سینمایی «فیلم» (شماره ۵۶۲، مهر ۱۳۹۸) خاطرات و حرفهای ناشنیده عزتالله انتظامی
دو: صحبت امام راحل درباره فیلم «گاو» در شرایطی بود که [در شرایط انقلاب]هنوز هیچ فیلمی در ایران تولید نشده بود و ایشان در دیدار برخی از مدیران رادیو و تلویزیون توصیه کردند که به جای فیلمهای خارجی فیلمهای خودمان پخش شود و از فیلم گاو به عنوان فیلمی که زندگی روستایی و فضایی ایرانی دارد مثال زده بودند، نه اینکه فیلم را تأیید کرده باشند. چون فیلم «گاو» یک فیلم اومانیستی است و شهید آوینی نیز در یکی از مطالبش به این موضوعاشاره دارد.
سه: سعید مستغاثی نویسنده کتاب «حکایت سینماتوگراف، واکاوی تاریخ سینمای ایران»
ما بحمدالله گویندگان و نویسندگان خوب داریم. ما همه چیز داریم. من غالباً فیلمهایی که خود ایرانیها درست میکنند به نظرم بهتر از دیگران است. مثلًا فیلم «گاو» آموزنده بود. اما حالا این فیلمها باید حتماً از آمریکا و یا از اروپا بیاید با یک بیبند و باری، تا روشنفکران غربزده شاد شوند. فیلمهایی که از خارج به ایران میآید اکثرا استعماری است. لذا فیلمهای خارجی استعماری را حذف کنید مگر صددرصد صحیح باشد…
دیدار با مدیر عامل صدا ۲۵ اردیبهشت ۱۳۵۹ صحیفه امام، ج۱۲، ص: ۲۹۲
چهار: از میان اسناد: شرط اکران فیلم گاو این بود که در ابتدای آن درج شود:«داستانی که در این فیلم از نظر تماشاچیان محترم میگذرد، مربوط به چهل سال قبل میباشد.»
پنج: بخشی از مصاحبه مهرجویی کارگردان فیلم گاو :اتحاد عاقل و معقول جزئی از فلسفه صوفیانه ایرانی است.به بیان دیگر وقتی انسان به خدا صادقانه عشق میورزد این پیوستگی پدید میآید…در تصوف اسلامی بین عاقل و معقول اتحاد وجودی وجود دارد.از این قرار در فیلم وقتی گاو حسن میمیرد او که گاو خود را سخت دوست میدارد میپندارد که گاو در او حلول کرده و خلاصه دوست دارنده و دوست شده یکی میشوند…او گاو شده و به صاحب خود که در روی بام است میگوید که میخواهند او را بکشند.